Lista znaczków

Zamek w Gosławicach zbudowany został w latach 1418-1426 z inicjatywy jednego z największych dyplomatów epoki jagiellońskiej, biskupa Andrzeja Łaskarzyca herbu Godzięba. Pracował on między innymi dla królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły, był uczestnikiem soboru w Konstancji, przedstawicielem Polski w procesach z Krzyżakami. Zamek wzniesiono na wąskim, piaszczystym półwyspie, otoczonym wodami jeziora i bagnami, dostępny był tylko od strony wschodniej, od której mur jest najgrubszy. Odkryte na zamku ślady obozowiska kultury łużyckiej dowodzą, że miejsce to było odwiedzane, a może i zamieszkałe od 2,5 tys. lat. Budowla reprezentuje nowy na ówczesne czasy typ nizinnego, bezwieżowego zamku, przystosowanego już do użycia artylerii, o czym świadczą zachowane w murze wschodnim gniazda działowe. Został zniszczony w okresie potopu szwedzkiego. W 1772 r. obiekt trafił w ręce Jadwigi Łąckiej, a później rodu Kwileckich. Od 1986 roku udostępniony jest zwiedzającym, jako siedziba Muzeum Okręgowego w Koninie, a jego mury stanowią ochronę dla ekspozycji archeologicznych i historycznych związanych z Koninem i regionem. Znajdują się tu również wyjątkowe zbiory biżuterii XIX i XX-wiecznej,  zachwycająca kolekcja lamp oraz galeria, w której prezentowane jest polskie malarstwo. Niewątpliwym rarytasem dla pasjonatów jest gabinet numizmatyczny.

Barokowy pałac w Bagnie koło Obornik Śląskich powstał na początku XVIII wieku. Najstarsza część gmachu została wybudowana na zlecenie hrabiego Heinricha Leopolda Seher-Thos. Budowla wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk, aż w końcu w 1905 roku stała się własnością Georga Kisslinga, który dokonał modernizacji i rozbudowy pałacu. Powstała wówczas jego druga część w stylu neobarokowym zwana Nowym Pałacem. Po śmierci Kisslinga majątkiem zarządzał jego syn, który w 1927 roku sprzedał Bagno Śląskiemu Towarzystwu Kredytowo – Ziemskiemu. W 1930 roku majątek przeszedł w ręce Zgromadzenia Salwatorianów, które urządziło w pałacu studium filozoficzno-teologiczne. W czasie II wojny światowej salwatorianie opuścili budynek, w którym ulokowano obóz dla wysiedleńców. Po wojnie obiekt przejęli salwatorianie prowincji polskiej tworząc w nim w 1953 roku istniejące do dzisiaj Wyższe Seminarium Duchowne oraz klasztor. W skład zespołu pałacowo – parkowego w Bagnie wchodzi zarówno pałac jak i otaczający go park krajobrazowy o powierzchni 5 hektarów, z licznymi egzemplarzami wiekowych drzew. W parku zachował się również drewniany kościół, grota i tzw. altana filozofów. Obiekt udostępniono do zwiedzania w dni świąteczne w godz. 13-17, lub w innym terminie po wcześniejszym zgłoszeniu.

Pierwsze wzmianki nt. Urazu pochodzą z początku XIII wieku i dotyczą grodu kasztelańskiego. Istnienie miasta i zamku potwierdzono w 1312 roku w akcie dziedzicznym. Daty powstania zamku, ani pierwszego fundatora nie dało się jednoznacznie określić, a wśród historyków występują na ten temat poważne rozbieżności. Zamek usytuowano w zakolu Odry i otoczono wałem ziemnym. Budynek tworzyła mieszkalna wieża wpisana w zachodni narożnik murów obronnych.  Rozbudowę zamku w Urazie przypisuje się Christophowi von Skopp, który podwyższył warownię o kolejne piętra i nowe umocnienia. W roku 1630 r. w zamku przy trakcie od północy dobudowano dwie wieloboczne wieże zwieńczone hełmami, wprowadzono murowane podziały wnętrz, a całej budowli nadano formę barokową, Zamek w Urazie wielokrotnie przechodził z rąk do rąk po 1810 roku rozebrano część murów obronnych i most zwodzony, a fosy zasypano. Budowlę przebudowano w drugiej połowie XIX wieku likwidując elementy pierwotnego wystroju. Zaniedbany gmach podupadał i ostatecznie uległ zniszczeniu podpalony w 1945 roku przez żołnierzy radzieckich. W 1956 roku zabezpieczono budowlę jednak nie zatrzymało to postępującej degradacji. Obecnie zamek jest własnością prywatną i przechodzi powolną rewitalizację.

Zabytkowa kordegarda w Dowspudzie jest jednym z obiektów słynnej XIX-wiecznej rezydencji pałacowo-parkowej generała Ludwika Michała hrabiego Paca w Dowspudzie nad rzeką Rospudą. Dowspudzkiemu pałacowi hrabiego przypisuje się niekiedy przysłowie ”Wart Pac pałaca, a pałac Paca”, gdyż rzeczywiście był perłą architektoniczną. Jako jeden z pierwszych na ziemiach polskich został (wraz z kordegardą) w latach 1820-1827 zbudowany w stylu neogotyku angielskiego wg projektów włoskich architektów, nawiązując do ówczesnych rezydencji rodowych angielskich lordów. Do naszych czasów ze wspaniałego założenia pozostało niewiele, w całości - jedynie kordegarda, w której po generalnym remoncie, od 2015 roku funkcjonuje Centrum Obsługi Turysty KORDEGARDA. Jej zabytkowe wnętrza są miejscem wydarzeń kulturalnych, spotkań i imprez okolicznościowych. Są tu również stylowo wyposażone pokoje gościnne, a w części recepcyjnej można zobaczyć makietę pałacu z okresu jego świetności. Kordegarda stoi na przedniej straży zabytkowej alei lipowej prowadzącej do pozostałości pałacu i starego parku. W jej sąsiedztwie znajduje się pomnik generała Paca – patrona tutejszej szkoły. 

Pierwotny gród obronny w Świnach usytuowano na najwyższym skalnym punkcie przy starej drodze z Jawora przez Kamienną Górę do Czech. Pierwsze wzmianki o tym obiekcie pochodzą z roku 1108. W  w latach 70. XIII wieku majątek przekazano rycerskiemu rodowi Świnków, który zasiedlał go aż do XVIII wieku. Drewniane umocnienia w połowie XIV wieku zmodernizowano budując potężną, kamienną wieżę. W kolejnych latach dokonano kolejnych przebudów, przy czym największa miała miejsce w XVII wieku. Zamek otoczono obwarowaniami przystosowanymi do użycia broni palnej oraz ufortyfikowano podzamcze. Na początku XVIII wieku obiekt trafia w ręce nowego właściciela i jest to początek końca dawnej warowni, która przez kolejne dwa stulecia niszczeje. Na początku XX wieku kolejni właściciele podejmują próbę renowacji zamku. Zabiegi te przerywa wybuch II wojny światowej, w czasie której zamek zostaje sprzedany. Po wojnie kolejny raz trafia w prywatne ręce. Obecnie na zamku prowadzone są stopniowe prace zmierzające do jego odbudowy. Obiekt jest jednak udostępniony zwiedzającym.

Historia zamku piastowskiego w Jaworze sięga początków XIII wieku. To właśnie w tym czasie, przed 1224 rokiem, powstała obronno-mieszkalna wieża otoczona wałem i fosą. Kiedy po 1274 roku powstało księstwo jaworskie zamek stał się siedzibą książęcą i przyjmuje się, że to właśnie wtedy został rozbudowany przez księcia Bolka I Srogiego, który m.in. zlikwidował drewniano-ziemne umocnienia otaczając zamek murem obronnym. Na przestrzeni kolejnych stuleci zamek wielokrotnie był przebudowywany i rozbudowywany. W 1648 roku dotkliwie ucierpiał podczas szturmu i ostrzału armatniego, a pożar jaki miał tu miejsce w 1656 roku jeszcze bardziej pogłębił zniszczenia. Ostatecznie zamek przebudowano. Powstała wówczas trójskrzydłowa zabudowa wokół trójkątnego dziedzińca. W połowie XVIII wieku zamek został opuszczony, a jego wnętrza przystosowano do potrzeb zakładu dla umysłowo chorych. Po 1821 roku istniało w zamku ciężkie więzienie dla kobiet, a po II wojnie światowej miejsce to służyło jako więzienie polityczne dla przeciwników reżimu stalinowskiego. W 2013 roku dla turystów udostępniono salę wystawienniczą, w której mieści się wejście na zamkową wieżę i punkt widokowy.

Wieża zwana Basztą to najstarsza i najwyżej usytuowana budowla w Kazimierzu Dolnym. Obronna budowla pochodzi prawdopodobnie z przełomu XIII i XIV stulecia i stanowi pozostałość pierwotnego, przedkazimierzowskiego zamku o umocnieniach drewniano-ziemnych. Kamienna wieża zbudowana z miejscowej, wapiennej opoki stanowiła ostateczną linię obrony. Cylindryczna budowla ma około 20 m wysokości i 10 m średnicy; grubość murów w partii przyziemnej przekracza aż 4 m. według miejscowej tradycji w okresie prosperity szlaku wiślanego – w XVI i XVII w. wieża, na której palono ogniska, pełniła funkcję latarni rzecznej. Dzisiaj wieża stanowi doskonały punkt widokowy na ruiny zamku, nadwiślańskie miasteczko i zachodnią krawędź Wyżyny Lubelskiej z Małopolskim Przełomem Wisły.

Pałac myśliwski w Antoninie zaprojektowany został w 1820 roku, a wybudowano go w latach 1822 – 1824. Cały obiekt wpisuje się w nurt architektury klasycystycznej. Wokół pałacu znajduje się piękny park krajobrazowy. Antoni Henryk Radziwiłł zapraszał do niego, na letnie koncerty, młodego pianistę i kompozytora – Fryderyka Chopina, który przebywał w pałacu dwukrotnie. W 1979 roku, po kompleksowej renowacji, Pałac decyzją ministra kultury, przekazano Wojewódzkiemu Domowi Kultury w Kaliszu, obecnie noszącemu nazwę Centrum Kultury i Sztuki. Obecnie w pałacu organizowane są coroczne imprezy. Najważniejsze z nich to: Międzynarodowy Festiwal "Chopin w barwach jesieni", koncerty rocznicowe oraz Konfrontacje Chopinowskie i Letnie Festiwale Muzyczne. Sprawiły one, że w Antoninie gościło wielu laureatów prestiżowych konkursów międzynarodowych.

Brama Paczkowska w Ziębicach to jedyna zachowana z spośród pięciu bram miejskich, pochodzącą podobnie jak obwarowania miejskie z przełomu XIII i XIV wieku (pierwsza wzmianka pochodzi z dokumentu z 1324 r.). W obecnym kształcie istnieje od 1491 r. Stanowiła bramę wjazdową do miasta od strony południowej (od Paczkowa). Jako brama będąca częścią umocnień fortyfikacyjnych miasta stanowi jeden z najciekawszych zabytków tego typu w Polsce. Zbudowana została na rzucie prostokąta, posiada łukowaty przejazd oraz doskonale zachowany hełm ceglany, który warto zobaczyć. Bramę zdobi stylizowany herb Ziębic autorstwa malarza  urodzonego w Ziębicach - Josepha Langera. 

Brzeg Dolny położony jest na prawym brzegu rzeki Odry w odległości 31 km na północny-zachód od Wrocławia. Funkcjonuje na prawach miejskich od 1663 roku. Największą atrakcją turystyczną miasta jest zespół pałacowo-parkowy. Dawny pałac rodu von Hoym jest siedzibą Dolnobrzeskiego Ośrodka Kultury natomiast oficyna pałacowa pełni funkcję Urzędu Miejskiego. Wzdłuż rzeki Odry poprowadzony został bulwar spacerowy, skąd można obserwować nadodrzańską przyrodę. Obok pałacu znajduje się taras widokowy oraz wykonane w stylu barokowym ogrody w których podziwiać można pomniki Nimfy i Garonny - kopie rzeźb znajdujących się w ogrodach wersalskich. Blisko Dolnobrzeskiego Ośrodka Kultury znajdują się odnowione budynki dawnej stajni i wozowni.  Ciekawym punktem turystycznym na mapie Brzegu Dolnego, jest malowniczy park miejski, który stanowi równocześnie przedłużenie zespołu pałacowo-parkowego. W głębi parku znajduje się Mauzoleum rodu von Hoym wybudowane w latach 1800-1807.

Pęgów to niewielka wieś w powiecie trzebnickim w gminie Oborniki Śląskie. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w dokumencie księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa z 1288 roku. W centrum Pęgowa znajduje się zabytkowy pałac z 1907 roku, wybudowany przez mistrza budowlanego Vatera z Prusic dla Caesara Sachsa, który na początku XX wieku był właścicielem pęgowskiego majątku. Pałac w stylu neogotyckim wybudowano na planie prostokąta. Jest to budowla murowana i tynkowana, podpiwniczona, posiadająca dwie kondygnacje i kwadratową wieżę. W elewacjach zachowały się liczne detale architektoniczne w postaci schodkowych szczytów, sterczyn, fryz i prostych obramowań okiennych. W części okien zachowały się dawne witraże. Przed pałacem znajduje się otoczony zabudowaniami folwarcznymi dziedziniec, a do całego obiektu przylega park krajobrazowy. Po drugiej wojnie światowej pałac przeszedł w ręce państwa polskiego, a następnie przekazano go pod zarząd Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Po zlikwidowaniu PGR, w połowie lat dziewięćdziesiątych, majątek nabył prywatny właściciel.

Ruiny sławkowskiego zamku znajdują się na wschodnim stoku wzgórza miejskiego, opadającego w stronę rzeki Białej Przemszy. Zamek, tak jak i miasto, stanowił prywatną własność biskupów krakowskich. Został wybudowany w ostatnim ćwierćwieczu XIII wieku.  Według pierwotnego założenia miał to być obiekt o nowatorskiej konstrukcji i ogromnej jak na owe czasy powierzchni - około 9 tyś. metrów kwadratowych. Niestety tej koncepcji nie udało się zrealizować. Ostatecznie niedokończone mury obwodowe rozebrano, a jedną z półbaszt przekształcono na wieżę mieszkalno obronną, która była w swoich dziejach jeszcze kilkukrotnie przebudowywana. Zamek funkcjonował do wieku XVI włącznie, następnie popadł w ruinę i został rozebrany w I poł. wieku XVIII-go. W latach 80-tych i 90-tych ubiegłego stulecia przeprowadzono badania archeologiczne, które doprowadziły do odsłonięcia jego reliktów. Dzięki temu możemy dzisiaj zobaczyć zachowaną najniższą kondygnację wieży mieszkalno – obronnej, pozostałości klatki schodowej oraz budynku bramnego, a także wał i dookolną fosę.

Warowną siedzibę w Wojciechowie wzniesiono prawdopodobnie w II poł. XV w. Murowany dwór otoczony był wałami i suchą fosą. W pierwszej połowie XVI wieku, ówczesny właściciel Wojciechowa, starosta lubelski Jan Pilecki wybudował na terenie warowni murowaną wieżę z kamienia i cegieł. Aby wybudować wieżę rozebrano stary murowany dwór. Trójkondygnacyjna budowla z obszerną klatką schodową i dużymi zdobionymi otworami okiennymi służyła jako mieszkanie, ale miała też charakter obronny. W latach 1550-1598 opiekę nad Wojciechowem sprawowała rodzina Spinków, którzy byli kalwinami i w wieży utworzyli zbór kalwiński. Od 1599 roku Wojciechów był własnością Orzechowskich, arian i to właśnie od tego wyznania wzięła nazwę wieża. Z czasem budowla straciła na swoim znaczeniu, dobudowano do niej zewnętrzną klatkę schodową, a w początkach XVII wieku ulokowano w niej spichlerz. Wieża nadal niszczała i pod koniec XIX wieku groziło jej zawalenie. Przejęta w 1910 roku przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości nie doczekała się jednak odbudowy, którą przerwał wybuch obu wojen. Dopiero w latach 70. XX wieku wieżę odremontowano. Budowla stała się siedzibą Gminnego Ośrodka Kultury mieszcząc ponadto m.in. Muzeum Kowalstwa, Muzeum Regionalne i Bibliotekę Publiczną.

Na górującej nad Wleniem Górze Zamkowej, w X wieku, jeszcze przed powstaniem zamku, funkcjonował  gród otoczony obronnym wałem. Pierwsza wzmianka o Wleniu pochodzi z 1155 roku z  tzw. bulli wrocławskiej. Około 1160 roku książę Bolesław Wysoki rozpoczął wznoszenie pierwszej murowanej budowli zamkowej, która określana jest jako „dom romański”. Obiekt ten uznawany jest za najstarszy świecki budynek na Śląsku i jedno z najstarszych założeń zamkowych w  Polsce. Na początku XIII wieku zamek Wleń (Lenno) został rozbudowany. Wzniesiono niewielką kaplicę, a od południa powstała sześcioboczna wieża obronna. W późniejszych latach dobudowano czworoboczną wieżę mieszkalną oraz duży trzykondygnacyjny dom zamkowy z pomieszczeniami gospodarczymi, mieszkalnymi i reprezentacyjnymi. Przed końcem XV wieku rozebrano sześcioboczną wieżę obronną, a w jej miejscu postawiono istniejącą do dziś wieżę cylindryczną. Dalsza zabudowa zamku uległa zagęszczeniu, a zamek górny stał się modelowym przykładem tzw. zamku z zabudową dookolną – budynki mieszkalne, gospodarcze i inne wznoszone były tak, że co najmniej jedną z ich ścian stanowił zewnętrzny mur obwodowy. Jeszcze w XVI wieku trwała rozbudowa zamku, niestety kres jego istnienia przyniosła wojna trzydziestoletnia. W 1646 roku zamek zniszczono i od tego czasu pozostaje w ruinie.

Pośród gęstych Borów Dolnośląskich, przy meandrach rzeki Kwisa znajduje się średniowieczny Zamek Kliczków. Jego powstanie przypisuje się księciu Bolkowi I Surowemu, który pod koniec XIII wieku ufundował warownię do obrony przed najazdami czeskimi. Pod koniec wieku XIV kiedy księstwo świdnicko-jaworskie przejęte zostało przez królestwo Czech, zamek utracił znaczenie strategiczne i z czasem przekształcił się  w założenie zamkowo-folwarczne. Na przestrzeni stuleci zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli, często też przechodził większe lub mniejsze rozbudowy.  Na początku XX wieku stanowił centrum spotkań i rozrywki arystokratycznej elity Niemiec. Po zamachu na Hitlera i aresztowaniu ówczesnych właścicieli Kliczkowa w 1944 roku, zamek został skonfiskowany, zawartość wywieziona, a to co pozostało rozszabrowali żołnierze sowieccy. Później budowla popadła w ruinę. Mimo kilku prób rewitalizacji zamku dopiero przejście w ręce prywatnego właściciela, pozwoliło przywrócić budowli dawny blask. Dziś zamek w Kliczkowie, będąc jedną z największych budowli tego typu na całym Dolnym Śląsku, pełni funkcję ośrodka szkoleniowo-wypoczynkowego. W jego odrestaurowanych wnętrzach znajdują się bogato zdobione pomieszczenia m.in. dawnej biblioteki, Sali Dworskiej, Sali Kominkowej oraz Sali Teatralnej.

Po raz pierwszy właściciele dóbr rogowskich wymienieni zostali w XIV wieku. W następnych stuleciach pierwotny zamek był w posiadaniu osób znaczących w życiu publicznym i politycznym Śląska. Wśród nich byli bracia Bees - książęcy pisarze w kancelariach Piastów Śląskich, ród Haugwitzów, który  od 1765 r. zadomowił się w Rogowie oraz ród Rogoyskich. Zamek nowożytny w formie zbliżonej do współczesnej zbudowany został pod koniec XVI wieku lub dopiero około roku 1620 przez rodzinę Rogoyskich. Wzniesiono wtedy dwa renesansowe skrzydła mieszkalne wraz z narożną basztą, dostawione do istniejącej prostokątnej wieży. Na przestrzeni kolejnych stuleci obiekt często zmieniał właścicieli. Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono, w zamku zorganizowano przedszkole, a następnie spichlerz zbożowy. Od 1965 roku obiekt należy do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu. Poprzez remont budynkowi przywrócono dawny charakter zamku renesansowo - klasycystycznego z dziedzińcem z dwóch stron zamkniętym pięknymi krużgankami.

Brama Wolińska jest jedyną ocalałą z czterech bram wjazdowych do miasta i wchodzi w skład zespołu średniowiecznych murów obronnych Goleniowa. Jej budowę rozpoczęto na początku XIV wieku, a sama budowla początkowo pełniła rolę strażnicy obronnej.  Strzelista budowla bramy należy do najpiękniejszych obiektów tego typu na Pomorzu Zachodnim. Elewacje Bramy Wolińskiej mają różne rozwiązania kompozycyjne. O elewacji widocznej od strony dawnego miasta decydowały bardziej względy estetyczne, natomiast o elewacji od strony zewnętrznej - obronne.  Brama wznosi się na wysokość 26 metrów, a mierząc wraz ze sterczyną, jej wysokość osiąga 29,85 metrów. Obecnie Brama Wolińska jest obiektem Goleniowskiego Domu Kultury, a dawny przejazd bramny zaadoptowany został na Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej.

Lewin Brzeski należał od początku swoich dziejów do księstwa opolskiego, a od 1329 r. do księstwa legnicko-brzeskiego. Od poł. XIII w. był własnością rodu Pogorzelskich. W latach 1509-1796 właścicielem wsi była hrabiowska rodzina von Beess. Otton Leopold von Beess zainicjował w 1722 r. budowę nowego pałacu w miejscu poprzedniego, spalonego w 1666 roku. Następnie w 1796 r. pałac przeszedł w ręce hrabiego Hansa Gottlieba von Stosch, który w 1842 r. odsprzedał majątek rodzinie von Eckardstein. W roku 1860, gdy Lewin należał do hrabiego Wilhelma Bernharda Juliusa von Eckardsteina powstały zabudowania gospodarcze, a pałac gruntownie wyremontowano. W 1886 r. posiadłość nabyli bracia Scholzowie. Ostatnim przedwojennym właścicielem (od 1918 r.) był Friedrich Bilzer. W końcowej fazie II wojny światowej w rezydencji ulokowano szpital wojskowy. Po 1945 r. pałac upaństwowiono i zorganizowano w nim szkołę. Po pożarach (1952 i 1955 r.) obiekt odnowiono do stanu surowego i wykorzystywano jako magazyn. Dopiero w latach 2000-2002 Gmina Lewin Brzeski wyremontowała pałac i przeznaczyła go na gimnazjum.

Wieża mieszkalna w Siedlęcinie jest jedną z największych tego typu wież w Europie. Zbudowana została z kamienia, na planie prostokąta o wymiarach 20x14,5 m i otoczona fosą. Oryginalnie zwieńczona była krenelażem, którego ślady do dziś widoczne są na najwyższej kondygnacji. Wieża wzniesiona została w latach 1313-1315, przy przeprawie przez Bóbr. Za jej fundatora uważa się Henryka I – księcia jaworskiego. Kolejnym właścicielem był książę świdnicki Bolko II Mały. Po jego śmierci wdowa – księżna Agnieszka - sprzedała wieżę dworzaninowi Jenchinowi von Redern. W kolejnych stuleciach obiekt wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż w XVIII wieku znalazł się w posiadaniu rodu von Schaffgotsch, w którego rękach pozostawał do 1945 roku. Niewiele jest miejsc, gdzie - tak bardzo jak w siedlęcińskiej wieży - można poczuć atmosferę dawnych wieków. Można tu dotknąć najstarszych w Polsce - ponad 700-letnich stropów, podziwiać wyjątkową konstrukcję drewnianej więźby dachowej, a przede wszystkim obejrzeć Wielką Salę. To właśnie jej wnętrza ozdabiają jedyne na świecie - zachowane malowidła opowiadające historię sir Lancelota z Jeziora - najbardziej znanego rycerza Okrągłego Stołu.

Dzieje gostynińskiego zamku sięgają XIV wieku. Wtedy to na dzisiejszym wzgórzu zamkowym została zbudowana drewniana baszta, która pełniła zarówno funkcje obronne jak i mieszkalne. Basztę wzniósł Siemowit III, a kilkadziesiąt lat później jego syn Siemowit IV przystąpił do budowy murowanej warowni, która oprócz wieży posiadała mur obwodowy i Dom Wielki, będący rezydencją książęcą. W 1462 r. Gostynin przestał być miastem książęcym i od tego czasu zamkiem zarządzali starostowie. W XVI wieku zamek intensywnie się rozwija. Wybudowano Dom Mniejszy mieszczący pomieszczenia załogi zamku oraz kuchnia. Poza fosą powstał przygródek z budynkami gospodarczymi oraz służbowymi. Od XVII wieku zamek stopniowo upada, najpierw podczas najazdu szwedzkiego, a później także w czasie wojny północnej i w czasach zaboru pruskiego. Zamek nigdy nie odzyskał swojej świetności. Przeznaczony został na zbór. Po wybudowaniu pastorówki i budynków gospodarczych ewangelikom służył do 1945 roku. Po wojnie obiekt przejęła parafia rzymskokatolicka i użytkowała go do 1978 roku, następnie przeszedł na własność miasta. W 2009 roku po odrestaurowaniu zamek został oddany do użytku i dziś mieści się w nim hotel oraz restauracja.

Dzieje obecnego zamku w Wołowie sięgają początków XIV wieku kiedy to książę głogowski Konrad I wzniósł tę budowlę na miejscu wcześniejszego drewnianego grodu. W XII wieku bowiem na polecenie Władysława II Wygnańca nad rzeką Juszką wybudowano drewniany zamek. Późniejsza ceglana warownia posiadała przedzamcze z drewnianą zabudową. Sam zamek wzniesiony był na planie czworoboku i posiadał trzy kondygnacje oraz ośmioboczną wieżę. Główną bryłę przykrywał czterospadowy dach. Na początku XVIII wieku został zniszczony przez pożar, a następnie poddany odbudowie w latach 1714-1725 oraz kilku drobniejszym przebudowom aż do końca XIX wieku. Dziś w piastowskim zamku swą siedzibę ma Starostwo Powiatowe w Wołowie. We wnętrzach zachował się  oryginalny, późnogotycki portal z piastowskim orłem i płaskorzeźbami aniołów, renesansowe sklepienia oraz wewnętrzny dziedziniec. Przed zamkiem znajduje się natomiast figura Maryi uznawana za jedną z piękniejszych na Śląsku.

Idea budowy działdowskiego zamku sięga roku 1306. Wtedy właśnie, Zakon Krzyżacki – po ujarzmieniu pruskiego plemienia sasińskiego – począł budować drewnianą strażnicę graniczną, oddzielającą tereny Mazowsza, od rodzącego się państwa krzyżackiego. Strażnica stopniowo przeobrażała się w zamek, zbudowany na kwadracie o boku 46 m, osadnictwo postępowało, intensyfikował się rozwój gospodarczy i ekonomiczny, słowem: zaczynało rodzić się Działdowo. To właśnie wiek XIV okazał się przełomowym dla miasta, wówczas to: 14 sierpnia 1344 r., wielki mistrz krzyżacki Ludolf König, podpisał akt lokacyjny. Jedno z gotyckich skrzydeł zamku, przetrwało do dziś. Obecnie mieści się w nim wystawa stała: „Działdowo – miasto i ludzie dawnego pogranicza”. Chronologicznie uporządkowana ekspozycja, obejmuje dzieje Działdowszczyzny od pradziejów aż do połowy XX wieku.

Początki Zamku Roztoka sięgają XIV w., kiedy stał tu rycerski zamek nawodny (Wasserburg). Rodzina von Hochberg odkupiła cały majątek od braci von Reibnitz pod koniec XV w. Formę okazałej barokowej rezydencji nadano mu na początku wieku XVIII. W tym okresie na wschód od zamku powstał ogród w typie francuskim, z licznymi zabudowaniami i rzeźbami. Widoczne do dziś zagospodarowanie przestrzeni wokół zamku pochodzi z drugiej połowy XIX w. W tym czasie, z inicjatywy Hansa Heinrich XIV Bolko von Hochberga założono park w stylu angielskim oraz nadano nowy wystrój wnętrzom. Bolko był znanym w swoim czasie kompozytorem, stąd jedna z sal w roztockim zamku stała się jego pokojem muzycznym. Wnętrza z czasów Bolka zachowały się do dziś w formie niemal niezmienionej. Podczas II wojny światowej zamek pełnił rolę składnicy muzealnej dla dzieł sztuki ewakuowanych z Wrocławia oraz z Zamku Książ. Po 1945 r. pełnił różne funkcje, m.in. ośrodka kolonijnego. Od 2017 r. ma nowych właścicieli, którzy pragną przywrócić mu dawną świetność.

Zamek w Szczytnej powstał na pozostałościach dawnego fortu pruskiego. Budowę zainicjował w 1827 roku  Karol Leopold von Hochberg, a budowlę wkomponowano w skały na krawędzi Szczytnika górującego nad Szczytną. Zamek nazwano Leśna Skała (Waldstein). W 1843 r. rezydencja przeszła w ręce siostry Hochberga. Ostatecznie w 1860 r. kupują ją bracia Rohrbachowie. Córka jednego z nich  przeprowadziła gruntowny remont i to właśnie wtedy wybudowano zamkową kaplicę. Na początku XX wieku budowlę udostępniono turystom. Następnie majątek przejęło  Zgromadzenie Misjonarzy św. Rodziny, a w czasie II wojny światowej zamek zajął Wehrmacht tworząc w nim wojskowy ośrodek rehabilitacyjny. W 1945 roku w zamku mieścił się sztab Armii Sowieckiej, później Dom Pomocy Społecznej, który działał tu do końca 2019 roku. Od roku 2020 zamek ponownie udostępniono turystom.

Mury miejskie, których fragmenty przetrwały do czasów współczesnych zaczęto budować na początku XIV w. Najpiękniejszy ich fragment znajduje się nad Iną. W tym fragmencie murów zachowała się także Furta Wodna prowadząca z portu do miasta oraz dwie baszty. Pierwsza z nich Baszta Więzienna nazywana także Basztą Prochową posiada cylindryczny kształt i znajduje się w południowo-zachodniej, narożnej części murów. Druga zwana Basztą Menniczą w dolnej części założona została na planie prostokąta i wybudowana razem z Furtą Wodną. Część górna, ośmioboczna pełniła funkcję mennicy miejskiej. Wzdłuż tego fragmentu murów znajduje się 5 rzeźb granitowych tworzących goleniowską Aleję Legend. Drugi fragment murów biegnie wzdłuż Placu Planty oraz niewielkie fragmenty w pobliżu Bramy Wolińskiej.

Pałac w Sannikach jest XVIII-wiecznym, historycznie oryginalnym obiektem. Wybudowała go w roku 1793 rodzina Pruszaków h. Leliwa. Posadowiony jest w równie zabytkowym, 11. hektarowym parku. Zespół Pałacowo-Parkowy w Sannikach to wyjątkowe miejsce na mapie turystycznej Polski. Wpisuje się w dwa istotne trakty – Szlak Chopinowski i Szlak Książąt Mazowieckich. Mieszczące się tu Europejskie Centrum Artystyczne im. Fryderyka Chopina kusi bogatą ofertą koncertów chopinowskich, recitali fortepianowych, konkursów i festiwali muzycznych, spotkań z wyjątkowymi ludźmi, warsztatów malarskich, wokalnych, etnograficznych czy historycznych. Do dyspozycji jest sala konferencyjna, altana grillowa w parku, tereny sportowo-rekreacyjne. Dom Pracy Twórczej z komfortowymi pokojami gościnnymi emanuje spokojem i atmosferą doskonałą do wypoczynku, ale też i rozwijania pasji artystycznych.

Zamek Książąt Mazowieckich w Sochaczewie wybudowany został na miejscu wcześniejszej drewniano-ziemnej warowni w drugiej połowie XIV wieku. Murowany zamek zbudowany został na planie prostokąta i posiadał dwie murowane wieże, które później podwyższono o część drewnianą. Z drewna bowiem wykonane były również pozostałe zabudowania warowni. Najważniejszym gmachem był trzykondygnacyjny dom królewski, mieszczący piwnice, sklepy i składy oraz sale mieszkalne monarchy. Do budynku tego dołączono tzw. dom stary mieszczący mieszkania starosty oraz więzienie. Do północnej kurtyny dobudowano dom nowy, w którym mieściły się izby dla załogi oraz kilka sal o charakterze mieszkalnym. Niestety na skutek osunięcia się wzniesienia, na którym stała budowla, część zamku uległa zawaleniu. Po odbudowie zamek nękany był przez różnych najeźdźców i najpierw zniszczony został podczas wojny ze Szwedami, a następnie przez Prusaków podczas insurekcji kościuszkowskiej. Od tej pory zamek pozostał ruiną. 

Wieża Bramna Zamku Biskupiego to najstarszy murowany zabytek na Warmii. Stanowi fragment nieistniejącego dziś zamku z XIII wieku - pierwszej siedziby biskupów warmińskich. Pierwotnie łączyła zamek z przedzamczem, trzykondygnacyjna budowla gotycka, budowana na planie kwadratu. W dolnej kondygnacji wieży znajdował się przejazd, a w górnej reprezentacyjna kaplica pw. św. Andrzeja z unikatowym sklepieniem gwiaździstym. Sam zamek w formie średniowiecznej istniał do XIX w. W 1811 w jego zabudowaniach ulokowano szkołę. W drugiej połowie XIX wieku uległ poważniej przebudowie i rozbiórkom na korzyść rozbudowy kompleksu szkolnego. Zabudowa kompleksu uległa zniszczeniu w wyniku II wojny światowej. Pozostałe ruiny uprzątnięto w latach 50. XX w. pozostawiając najstarszy fragment - wieżę bramną. W odrestaurowanej w 2020 r. wieży znajduje się Informacja Turystyczna oraz jedyny w mieście punkt widokowy, z którego można podziwiać krajobraz ziemi braniewskiej wraz z panoramą Zalewu Wiślanego.

Przyjmuje się, że od czasów króla Kazimierza Wielkiego Olkusz był otaczany kamiennym murem, którego broniło 15 baszt oraz dwie bramy miejskie - Krakowska i Sławkowska. Mury miejskie miały długość około 1100 metrów i zostały wybudowane w technice opus emplectum. Zewnętrzna i wewnętrzna część muru była wykonana z ociosanych bloków czerwonego zlepieńca parczewskiego, a przestrzeń pomiędzy nimi wypełniona kruszonym wapieniem zalanym zaprawą. W XVII i XVIII wieku Olkusz padał łupem najazdów obcych wojsk, co przyczyniało się do pogorszenia stanu miejskich fortyfikacji, które popadały w ruinę.  Na początku XIX wieku mury miejskie zostały rozebrane, a na zasypanej fosie wytyczone nowe ulice.  W 1968 roku, po przypadkowym odkryciu fundamentów baszty przy ul. Szpitalnej, podjęto się rekonstrukcji fragmentu muru i baszty na oryginalnych fundamentach.  Podczas badań archeologicznych prowadzonych pomiędzy basztą a budynkiem dawnego Starostwa znaleziono kamienne fundamenty średniowiecznych budynków stojących przy tzw. uliczce przymurnej. Obecnie odkryte w trakcie badań archeologicznych fundamenty muru miejskiego, baszt i bram zostały pokazane jako niskie nadmurowania lub inny rodzaj kamienia w nawierzchni ulic i chodników. Podczas prowadzonych ostatnio prac rewitalizacyjnych zostało wymienione pokrycie dachu baszty i wyremontowany tzw. pomost bojowy. 

Około roku 1190 nad rzeką Regą istniał gród strzegący drogi z Kołobrzegu do Stargardu. W drugiej połowie XIII wieku w miejscu grodu powstała rycerska siedziba. Początkowo warownia była drewniana i otoczona ziemnym wałem. Zbudowana została na wzgórzu wznoszącym się 3,5m ponad łąki nad rzeką Regą. Po roku 1365 Borkowie w miejscu drewnianej warowni rozpoczęli budowę zamku murowanego z kamienia i cegły. Jednocześnie z budową zamku Borkowie rozpoczęli wznoszenie murów miejskich, których długość wyniosła prawie 1300 metrów. Zamek w Resku, mimo, że sprzężony z fortyfikacjami miejskimi został oddzielony od miasta murem i nawodnioną fosą. Prowadziła do niego brama zamkowa. W 1774 r. Borkowie dokonują rozbiórki średniowiecznego zamku i wznoszą w jego miejsce dwór z szachulca. Zniszczono pozostałości gotyckich zabudowań, co utrudnia odtworzenie pierwotnego wyglądu zamku. Dwór uległ zniszczeniu w roku 1826. W kolejnych latach rozebrane zostały mury miejskie, a na terenie wokół zamku powstał park. Obecnie zobaczyć tu można zamkową strukturę: koronę współczesnych murów, zamkową piwnicę i stojący tam centralny filar renesansowych sklepień, schody, balustrady, galerie widokowe.

Reduta Morast wraz z Fortem Ujście stanowiły obiekty fortyfikacyjne służące obronie portu oraz ujścia Parsęty. Najsłabszym punktem obrony miasta był port i to m.in. na tej części miasta, skupili się projektanci nowych umocnień, podczas modernizacji twierdzy w latach 1770-1774. Przy ujściu Parsęty do morza powstał Fort Ujście i Szaniec Maikuhle. Razem z nimi miała współpracować nowa fortyfikacja, którą wykonano w widłach Parsęty i Kanału Drzewnego. Jest nią Reduta Bagienna, wzniesiona pod wpływem francuskiej szkoły fortyfikacyjnej. Nazywa się ją także Redutą Morast, z j. niemieckiego od moczarów, na których ją wykonano. Zaprojektowana została przez francuskiego inżyniera Madeleina Tourous hrabiego d’Heinze. Konstrukcję wzniesiono na palach, po czym zasypano ziemią. Od strony miasta wzniesiono dwa obiekty murowane, kryte ziemią. Była tam m.in. prochownia. Do obiektu prowadziła droga z mostem zwodzonym. Fortyfikację dostosowano do prowadzenia ognia z armat oraz broni strzeleckiej. W Reducie Morast funkcjonuje Klub Żeglarski. Miejsce to cieszy się dużym zainteresowaniem żeglarzy odwiedzających Marinę Solną Kołobrzeg, jak również turystów i mieszkańców Kołobrzegu.

Pałac Ławica położony jest w samym centrum Kotliny Kłodzkiej, nad brzegiem Nysy Kłodzkiej, niespełna 3 kilometry od Kłodzka. Wybudowany w stylu szwajcarskiej willi pałac jest częścią zabytkowego zespołu pałacowo-folwarcznego, którego historia sięga XVIII wieku. W roku 1886 właścicielem pałacu był Rudolph Schöller i to wówczas pałac przebudowano. Od 1905 roku  majątek przeszedł w ręce  Caesara Schöllera. Pałac w Ławicy zbudowany został na planie prostokąta i jest murowany z cegły i kamienia. W zależności od miejsca posiada od 2 do 3 kondygnacji, a całość nakryta jest czterospadowym dachem z lukarnami. W elewacji nie zabrakło ozdobnych gzymsów, boniowania i obramowań okiennych. We wnętrzu na uwagę zasługuje oryginalna stolarka drzwiowa, sztukaterie sufitowe oraz piec kaflowy w Sali Reprezentacyjnej, który podkreśla charakter obiektu. W sąsiedztwie pałacu znajduje się Folwark Dworski, w którym na odkrycie czekają inne atrakcje architektoniczne i turystyczne.

Znajdująca się na końcu ul. Floriańskiej Brama Floriańska jest pozostałością dawnych murów miejskich i jedną z ośmiu krakowskich bram obronnych. Powstała na przełomie XIII i XIV w., a w źródłach historycznych pojawia się w 1307 r. Budowla ta zbudowana została na planie zbliżonym do kwadratu. Brama ma formę wysokiej, bo liczącej 34 metry wieży kamiennej. Znajduje się w niej otwór przejazdowy o ostrołukowym sklepieniu. Niegdyś otwór ten od strony miasta zabezpieczały wrota, natomiast od zewnątrz krata. Nad wejściem od strony miasta znajduje się płaskorzeźba z XVIII w. przedstawiająca św. Floriana. Od strony Plant widnieje płaskorzeźba orła piastowskiego wykonana przez Zygmunta Langmana według projektu Jana Matejki. Przez wieki brama opierała się przeciwnościom. Trzykrotnie zagrażała jej rozbiórka, najpierw w XIX, a później na początku XX w. Obecnie, podobnie jak przed wiekami, Brama Floriańska jest jednym z symboli miasta.

Krakowski Barbakan jest najbardziej na północ wysuniętą częścią dawnych fortyfikacji miejskich Krakowa. Budowla powstała w ostatnich latach XV w. w obawie przed najazdem wołosko-tureckim zagrażającym Krakowowi. Sam król Polski Jan Olbracht położył kamień węgielny pod budowę Barbakanu. Ta obronna budowla w stylu gotyckim, została zbudowana na planie niepełnego koła. Niegdyś Barbakan był połączony z Bramą Floriańską specjalną szyją. Jego średnica wewnątrz murów to nieco ponad 24 metry, a średnica zewnętrzna sięga 30 metrów. Z zewnątrz otaczała go półkolista fosa o szerokości 26 m i głębokości dochodzącej do 3-5 metrów. Barbakan był najmocniejszym elementem rozbudowywanych przez wieki fortyfikacji miasta Krakowa. Miał cztery kondygnacje strzelnic rozmieszczonych w układzie szachownicy. Było ich 130 i zostały one przystosowane do użycia ręcznej broni palnej. Nadrzędną funkcją Barbakanu była obrona dostępu do Arsenału Miejskiego. Dziś obiekt ten znajduje się pod opieką Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i jest udostępniany zwiedzającym.

Pałac Biskupi w Krakowie jest zaraz po Wawelu największym pałacem krakowskim. Znajdujący się przy ulicy Franciszkańskiej 3 pałac, to siedziba kurii metropolitalnej, a od końca XIV wieku także biskupów krakowskich. Pierwsze wzmianki o tej rezydencji pochodzą z końca XIV w.  Pałac uległ znacznym zniszczeniom w lipcu 1850 roku, kiedy Kraków nawiedził wielki pożar. Pałac został odbudowany dopiero w latach 1865–1868, a później jeszcze kilka razy był restaurowany. Dziś ma kształt nadany w XIX wieku z zachowaniem fragmentów renesansowych i barokowych. W pałacu od 1964 roku, aż do roku 1978 mieszkał biskup Karol Wojtyła. Późniejszy papież zatrzymywał się w pałacu, a stojąc w oknie nad bramą wjazdową, nieoficjalnie spotykał się ze zgromadzonymi wiernymi. Te spotkania stały się tradycją papieskich pielgrzymek, a okno na Franciszkańskiej 3 swoistym symbolem. Także po śmierci Jana Pawła II okno papieskie jest symbolem przypominającym o papieżu Polaku. Pod oknem organizowane są koncerty, a w rocznice związane z papieżem okno ozdabiane jest białymi i żółtymi kwiatami. 

Zespół pałacowy w Kwilczu obejmuje oficyny i budynki gospodarcze, a także przyległy do nich od wschodu park krajobrazowy. Sam pałac powstał w 1828 r. według projektu berlińskiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Budowla na planie prostokąta posadowiona została na kamienno-ceglanym fundamencie i wzniesiona z cegły. Piętrowy, ale podpiwniczony pałac ma cechy neorenesansowe. Od frontu znajduje się płytki pseudoryzalit, a od ogrodu prostokątny ryzalit z zadaszonym tarasem wspartym na ozdobnej, drewnianej konstrukcji. Elewacje ozdobiono delikatnym boniowaniem i gzymsami. Okna parteru duże, natomiast okna piętra mniejsze, ujęte profilowanymi obramowaniami. W pomieszczeniach pałacu, na piętrze mieściły się pierwotnie pokoje mieszkalne. Na parterze znajdowały się hall, salon, biblioteka oraz jadalnia. Po 1945 r. majątek przejął skarb państwa. Przez wiele lat mieścił się tu kombinat PGR, po którego upadku pałac niszczał. Dopiero w 2013 r. majątek został odzyskany przez spadkobierców przedwojennych właścicieli, którzy stopniowo przywracają mu dawną świetność.

Zespół osadniczy Tumu-Łęczycy to unikalny przykład miejsca, w którym przeszłość historyczna otwiera się przed nami, odsłaniając tajemnice średniowiecznych ziem polskich i pokazując obok siebie Polskę drewnianą i murowaną. Grodzisko w Tumie jest najstarszym elementem średniowiecznej Łęczycy. To pozostałość wczesnośredniowiecznego grodu, czyli miejsca obronnego, a zarazem lokalnego centrum administracyjnego w czasach dynastii Piastów. Gród wzniesiono na planie owalu. Otoczony był potrójnym pierścieniem wałów obronnych i fos zasilanych wodami Bzury. Gród łęczycki był potężną warownią ze zbrojną załogą, a także centralnym ośrodkiem władzy świeckiej w państwie Piastów. Badania archeologiczne pozwoliły ustalić poszczególne fazy rozbudowy grodu, który szczególną rolę zyskał w czasach rozbicia dzielnicowego,  a swoje znaczenie utracił w momencie lokacji miasta i budowy zamku po drugiej stronie Bzury.

Powstanie baszty datuje się na przełom XIV i XV wieku. Początkowo nazywana Katownią, później znana jako Piekarnia (od rodzaju tortur) i Męczarnia. Wszystkie te nazwy mają związek z funkcją, jaką pełniła baszta – była miejskim więzieniem i pracownią kata — wykwalifikowanego urzędnika, któremu miasto płaciło za wymierzanie kar zasądzonych przez sąd oraz usuwanie padliny. Kat funkcjonował w Wieluniu jeszcze w XVIII wieku. W XIX w. rozebrano znaczną część dawnych fortyfikacji. Męczarnia ocalała, jednak przez kolejne dwa stulecia powoli niszczała. Nowe życie tchnęła w obiekt kompleksowa przebudowa z drugiej dekady XXI wieku, zrealizowana ze środków unijnych. Baszta jest obecnie jednym z obiektów Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Znajdują się w niej dwie ekspozycje. Wystawa „W izbie wieluńskiego kata” przedstawia historię wieluńskich mistrzów katowskich i ich warsztatu pracy. Druga z wystaw: „Dzieje oręża w średniowieczu i w okresie staropolskim”, wiąże się z funkcją obronną tego miejsca i historią odwołująca się do uczestnictwa mieszkańców Wielunia w konfliktach zbrojnych od początków miasta aż po wiek XVII.

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe to obecnie jedna z największych budowli w Polsce, zachowanych w stanie trwałej ruiny. Został wybudowany w latach 1621 – 1644 jako rezydencja magnacka wojewody sandomierskiego Krzysztofa Ossolińskiego w stylu palazzo in fortezza. Przez lata obrósł w legendy, które echem rozchodzą się po świecie i przyciągają do Ujazdu tysiące turystów. Najpopularniejsza z nich mówi jakoby plan budowli miał odpowiadać kalendarzowi  - znajdowały się w nim 4 wieże (cztery pory roku), 12 sal wielkich (miesiące), 52 pokoje (tygodnie) i 365 okien (ilość odpowiadająca dniom roku). Obecnie, mimo, że już jako ruina, Zamek Krzyżtopór nadal zachwyca każdego  odwiedzającego. Od końca lat dziewięćdziesiątych obiekt jest udostępniony do zwiedzania, a w 2018 roku uzyskał status Pomnika Historii. Instytucja Kultury powołana do opieki nad obiektem, dba by zamek nie popadł w zapomnienie. W sezonie turystycznym organizowanych jest wiele wydarzeń mających na celu popularyzowanie historii i promowanie regionu.

W Puławach są dwa pałace. Główny pałac powstał na miejscu dawnej rezydencji obronnej Lubomirskich, którą w 1706 roku zniszczyli Szwedzi. W 1732 roku klucz końskowolski i wchodzące w jego skład Puławy znalazły się w posiadaniu rodziny Czartoryskich i tak było przez następne sto lat. Czartoryscy przenieśli się na stałe do Puław w 1784 r. i pozostali tu do represji carskich po upadku powstania listopadowego. W tym okresie pałac był rezydencją chętnie odwiedzaną przez artystów, polityków, literatów. Miejsce to tętniło życiem kulturalno-politycznym. Po wybuchu I wojny światowej Pałac Czartoryskich stał się miejscem formowania ochotniczego 1 Legionu Polskiego, którego ideą była w przyszłości walka o niepodległą Polskę. Oddział nazywano Legionem Puławskim i w1915 roku wsławił się w walkach z Niemcami u boku armii carskiej.

Zamek Biskupów Krakowskich w Iłży to perła architektury średniowiecza i renesansu. Jego budowa rozpoczęła się najprawdopodobniej już pod koniec XIII w. Zamek był kilkukrotnie rozbudowywany – m.in. w wieku XIV, zniszczony m.in. przez Szwedów w 1656 r., odbudowany w poł. XVII i XVIII w., a po pożarze na początku XIX w. popadł w ruinę. Zabudowania zamkowe składały się z zamku dolnego oraz zamku górnego. Budowla powstała głównie z łamanego wpienia, łączonego zaprawą wapienno-piaskową. Posiada charakterystyczną murowaną wieżą górującą nad miastem. Mury zamku miejscami mają grubość 3 metrów. Na zamku górnym zachowały się m.in. sklepione piwnice zamkowe oraz murowana i częściowo kuta w skale, studnia zamkowa. W przeszłości zamek był siedzibą biskupów krakowskich – obiektem obronnym, rezydencjonalnym, oraz centrum gospodarczo-administracyjnym. W 2021 r. ruina zamku górnego przeszła pierwszy etap prac konserwatorskich. Obiekt niemalże w całości udostępniony jest dla turystów, którzy mogą m.in. wejść na wieżę zamkową oraz zajrzeć w głąb studni zamkowej. Na zamku organizowane są wystawy oraz liczne atrakcje i imprezy, wraz z niezwykle widowiskowym turniejem rycerskim.

Pałac Branickich zaliczany jest do najpiękniejszych barokowych rezydencji w Polsce i Europie. Historia założenia białostockiej rezydencji sięga XV w., kiedy to na terenie dziedzińca pałacowego zbudowano drewniany dwór. W 1659 r. Białystok otrzymał Stefan Czarniecki. Największy rozwój rezydencji związany był jednak z rodem Branickich. Stefan Mikołaj Branicki, wnuk Stefana Czarnieckiego, rozpoczął pod koniec XVII w. przebudowę dworu w okazały, barokowy pałac. Począwszy od lat 20. XVIII w. przy pałacu i w ogrodach prowadzono liczne prace budowlane. Upadek świetności Pałacu zbiegł się z upadkiem Rzeczpospolitej. W 1802 r. pałac sprzedano królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi III, następnie odkupił go car Aleksander I. W 1837 r. pałac przeznaczono na siedzibę Instytutu Panien Szlacheckich funkcjonującego tu do 1915 r. Podczas I wojny światowej pałac zamieniono na niemiecki szpital wojskowy. W wyniku działań wojennych w 1944 r. budynek uległ spaleniu i częściowemu zburzeniu. W 1945 r. podjęto decyzję o odbudowie pałacu, który w 1950 r. przekazano utworzonej Akademii Medycznej w Białymstoku. Do dziś Pałac jest najbardziej reprezentacyjną budowlą Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Ruiny zamku w Owieśnie są jedną z największych atrakcji turystycznych miejscowości. Według doniesień już na początku XIII w. miał tu powstać zameczek, zbudowany przez templariuszy. Około XIV w. zbudowano na jego miejscu zamek murowany z kamienia. Otaczał go mur obronny oraz fosa. Zamek zbudowano na planie koła o średnicy około 30 m. Zamek w Owieśnie był trzykrotnie przebudowywany. Każda epoka wnosiła nowe ślady w jego wygląd. Rozbudowywano budynki mieszkalne oraz kilkakrotnie restaurowano wieżę. Pierwotnie zamek miał charakter obronny, ale później czasy baroku wprowadziły wiele elementów dekoracyjnych. Założono wokół zamku park, powstała barokowa elewacja, ozdobne bramy, fontanna, a na moście stanęły mitologiczne posągi. Po wojnie pozbawiony użytkownika zamek szybko niszczał – rozkradziono stolarkę, zarysowały się mury. W 1964 r. runęła wieża. Obecnym właścicielem obiektu jest Fundacja Zamek Chudów.

W południowej części miasta Chociwel niemal nad samym brzegiem jeziora Starzyc, znajduje się wybudowany na początku XX wieku pałac. Pierwotnie w budynku funkcjonował dom rekonwalescencyjny dla żołnierzy. Po II wojnie światowej w budynku umieszczono placówkę edukacyjną. W roku 2014 dobudowano do pałacu prawe skrzydło jako kolejny etap rozbudowy restauracji o nową salę bankietową oraz pokoje hotelowe. Szkoła działała w tym miejscu do 1997 roku. Nowy rozdział w historii pałacu rozpoczął się w 1999 r., kiedy budowla stała się własnością prywatną. Nowy właściciel przeprowadził niezbędne remonty i dzięki temu udało się pałac zabezpieczyć na kolejne lata. W tym czasie stopniowo przywracano budynek do stanu z początku XX w. Obecnie w Pałacu mieści się restauracja i hotel z salą konferencyjną. Z każdego pokoju rozciąga się wspaniały widok na jezioro Starzyc.

Zamek Bolczów położony jest w północnej części Rudaw Janowickich. Nikt dokładnie nie zna daty powstania zamku, ale przypuszcza się, że związana jest z rycerzem z pobliskiego Mniszkowa - Clericusem Bolzem, a jako czas powstania zamku przyjmuje się lata 1371-1386. Historia zamku Bolczów to historia walki i odbudowy. Początkowo stanowił on rodową siedzibę Clericusa Bolza, a także strzegł okolicznych traktów handlowych. W okresie wojen husyckich, zamek stał się siedzibą rabusiów, napadających na kupieckie karawany. Doprowadziło to do interwencji mieszczan wrocławskich i świdnickich, którzy chcąc położyć kres grabieżom, zdobyli i zniszczyli zamek. Hans Dippold von Burghaus przywrócił zamkowi świetność, rozbudowując go o dziedziniec i wieżę obronną. Pod jego rządami zamek stał się fortecą nie do zdobycia, wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu. Niestety, okres świetności zamku zakończyła wojna trzydziestoletnia, podczas której dwukrotnie padł on ofiarą szwedzkich najeźdźców i ostatecznie został spalony. Dziś ruiny zamku Bolczów przyciągają tłumy turystów, zachwycając swoją historią i pięknem.

Baszta Więzienna, nazywana też Basztą Czarownic lub Basztą Prochową, znajduje się po północnej stronie średniowiecznego miasta. Budowla wzniesiona została pod koniec XIII w. jako baszta łupinowa, a następnie przebudowana i nadbudowana. Obiekt założony jest na planie czworobocznym, zbliżonym do kwadratu. Baszta w dolnej partii posiada formę prostopadłościenną, przechodząc powyżej za pomocą narożnych tromp – w formę spłaszczonego walca. W zwieńczeniu znajduje się wąska platforma widokowa oraz stożkowy, ceramiczny hełm z chorągiewką pogodową z datą roczną „1729”, odnoszącą się do jednego z remontów budowli. Wnętrze baszty podzielone zostało na trzy kondygnacje skomunikowane pierwotnie drabinami lub stromymi, drewnianymi schodami. W obrębie każdej z nich znajduje się po jednym pomieszczeniu doświetlonym wąskimi oknami. W XVII wieku w baszcie mieściło się więzienie, zlokalizowane w przyziemiu budowli, a następnie magazyn prochu.

Historia pałacu książęcego nad Młynówką w Trzebiatowie sięga XIII wieku, kiedy to istniejącą tu osadę targową otrzymała księżna Anastazja, córka Mieszka Starego, zakładając w budynkach swojej siedziby klasztor norbertanek. W 1619 roku przebudowano dawny klasztor na pałac. W kolejnych dekadach pałac zyskał na znaczeniu i urodzie, zwłaszcza pod koniec XVII wieku, kiedy to architekt Viktor de Port przekształcił go w barokową rezydencję dla Fryderyka Wilhelma I. Ten nowy, barokowy wygląd dodał pałacowi splendoru i prestiżu, czyniąc go jedną z najważniejszych budowli w regionie. Pałac mimo licznych przebudów i zmian właścicieli zachował swój unikalny charakter i historyczne znaczenie. Dziś jest nie tylko świadkiem burzliwej historii regionu, ale także cennym zabytkiem, który przyciąga turystów i miłośników historii.

Baszta Prochowa, szerzej znana jako baszta kaszana jest jednym z elementów fortyfikacyjnych miasta, elementem murów obronnych. Baszta znajduję się bardzo blisko centrum, co stanowi dużą dostępność dla turystów. Wzniesiona została w XIV w. w stylu barokowym, z charakterystycznym dla tego stylu grubym ceglanym murem. Założona została na planie koła o zewnętrznej średnicy 5,6 m, o wysokości 14 m, przykryta stożkowym dachem. Baszta jest charakterystycznym i symbolicznym elementem Trzebiatowa, odegrała ważną rolę w konflikcie Trzebiatowa z Gryficami. Jak głosi legenda, miska kaszy, którą otrzymał wartownik od swojej ukochanej w trakcie pełnienia swojej nocnej warty, spadła na głowę jednego z podchodzących gryfickich wojów. Krzyki oparzonego wroga obudziły mieszkańców i zaalarmowały trzebiatowian, którzy w obliczu groźby utraty dobytku i życia, wspólnie odparli atak. W ten sposób kasza ocaliła miasto. Walki z gryficzanami toczyły się o wolną żeglugę po rzece Redze.

Zamek Dunajec w Niedzicy położony jest na Spiszu – powęgierskiej krainie historyczno-geograficznej, której niewielki fragment od 1920 r. leży w granicach Polski, pomiędzy Podhalem a Pieninami. Wybudowany nad rzeką Dunajec, będącą przez wiele wieków naturalną granicą między Polską a Węgrami, obecnie wznosi się nad Zalewem Czorsztyńskim – sztucznym zbiornikiem, powstałym na skutek budowy zapory ziemnej na Dunajcu oraz elektrowni szczytowo-pompowej. Zamek bronił niegdyś północnej granicy Królestwa Węgierskiego oraz szlaku handlowego, który tędy przebiegał. Najstarszą część zamku datuje się na początek XIV wieku, a najmłodszą na przełom XVI i XVII wieku. W tym czasie budowla była remontowana i rozbudowywana, stopniowo łącząc elementy obronne z mieszkalnymi. Po II Wojnie Światowej zamek upaństwowiono, od roku 1950 opiekuje się nim Stowarzyszenie Historyków Sztuki, a od 1963 roku istnieje w nim muzeum.

Późnobarokowy pałac myśliwski we Włoszakowicach to unikatowa budowla wzniesiona na planie trójkąta w latach 1749-1751. Pałac stanął na terenie wyspy o pięciokątnym zarysie, w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się zamek Krzysztofa Opalińskiego. Włoszakowicki pałac został zbudowany w typowym dla tego rodzaju budowli układzie. W centrum pałacu znajduje się duża sala na planie trójkąta równobocznego, od której wychodzą drzwi do pozostałych gabinetów. Pierwotnie nakryty był kopułą, którą utracił jeszcze przed rokiem 1848. Aleksander Józef Sułkowski, będąc jednym z pierwszych polskich masonów, zaprojektował swoją letnią rezydencję na wzór trójkątnej kielni, symbolu wolnomularstwa. W podziemiach sali trójkątnej do dziś znajduje się sala terrarna, potocznie zwana masońską. To właśnie w niej miały się odbywać spotkania loży, natomiast jej ściany wyglądają jak wykute w skale. Dziś położony w malowniczym parku pałac jest siedzibę Urzędu Gminy i jest udostępniony do zwiedzania.

UWAGA! - W Gminnym Ośrodku Kultury we Włoszakowicach istnieje możliwość zakupu znaczka jedynie płacąc kartą płatniczą. 

Pruski schron Piechoty I2IVa zbudowany został w latach 80. XIX wieku. Schron był częścią pruskiego systemu obronnego, mającego na celu ochronę granic i utrzymanie kontroli nad terytorium. Jego konstrukcja była typowa dla tego okresu, z 6 kazamatami zaprojektowanymi do zapewnienia maksymalnej ochrony żołnierzom. Modernizacja schronu przed I wojną światową była odpowiedzią na zmieniające się potrzeby militarne, a jego zajęcie przez powstańców w 1918 roku podkreślało rolę obiektu w lokalnych zmaganiach o niepodległość. W dwudziestoleciu międzywojennym schron zyskał nowe znaczenie, stając się miejscem schronienia dla najuboższych mieszkańców Poznania. W sierpniu 1939 r. dobudowano do niego schron obserwacyjno-bojowy, który pomieścił jeden ciężki karabin maszynowy wz. 30. W czasie II wojny światowej obiekt wykorzystywany był jako magazyn przez armię niemiecką, a podczas bitwy o Poznań w 1945 r. stał się jednym z kluczowych punktów oporu na północnym odcinku.

Zamek w Świdwinie powstał pod koniec XIII w. na piaszczystej łasze rzeki Regi. Posiadał fosę, most zwodzony, parkan i czworoboczną wieżę. W 1384 r. Świdwin kupili Krzyżacy i nadbudowali okrągłą część wieży. W północnym skrzydle powstał refektarz i kaplica. Uruchomiono także mennicę, w której bite były srebrne denary. Następnymi zarządcami zamku byli Joannici. W czasie wojny 30. letniej zamek zdobyli Szwedzi. W ręce zakonu zamek wrócił dopiero po pokoju westfalskim. Wkrótce zamek został pozbawiony cech i funkcji obronnych, i przekształcony w reprezentacyjną rezydencję. W XIX w. stał się siedzibą państwowych instytucji, a od połowy lat 30. do 1945 r. mieściła się w nim szkoła  dla żeńskiej sekcji nazistowskiej organizacji RAD. Obecnie zamek jest siedzibą Świdwińskiego Ośrodka Kultury oraz Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej.