Lista znaczków

Zabytkowa kopalnia Guido w Zabrzu istnieje od 1855 roku. Jej nazwa pochodzi od magnata przemysłowego i doradcy króla Prus, księcia Guido Henkla von Donnersmarcka. Kopalnia to unikat, a zachowane wyrobisko nie ma odpowiednika w innych ośrodkach muzealnych na świecie. Skansen tworzą korytarze na poziomach 170 i 320 metrów oraz zespół zabudowy powierzchniowej wraz z wyposażeniem technicznym. Na poziomie 170 prezentowane są metody wydobycia węgla i praca górnika z przełomu XIX i XX wieku oraz historia górnictwa na obszarze Śląska. Poziom ten charakteryzuje interaktywna formuła zwiedzania, uzupełniona efektami światła i dźwięku. Poziom 320 z kolei utrzymany jest w stanie zbliżonym do pierwotnego i można tu poczuć klimat prawdziwej kopalni, dotknąć węgla, usłyszeć i zobaczyć działający sprzęt. Na poziomie tym mieści się najgłębiej położona trasa turystyczna w kopalni węgla kamiennego w Europie oraz najgłębiej położony pocztowy punkt nadawczy.

Jest to podziemna trasa turystyczna umożliwiająca zwiedzanie podziemi dawnej kopalni rud srebra, znajdujących się w dolomitach i wapieniach. Została ona udostępniona do zwiedzania w 1976 roku. Na powierzchni znajduje się także Muzeum Górnictwa i Skansen Maszyn Parowych. Od 2004 roku kopalnia stanowi pomnik historii. W celu udostępnienia podziemi do zwiedzania, na głębokości 40 metrów powstał szlak turystyczny o długości 1700 metrów w kształcie trójkąta, łączący trzy szyby: "Anioł", "Żmija" i "Szczęść Boże". Ze szlakiem sąsiadują trzy komory o wielkości od 500 do 2000 m2. Blisko 300 metrowy fragment trasy trzeba pokonać łodzią. Przed zejściem pod ziemię zwiedzający mogą obejrzeć wystawę minerałów oraz narzędzi używanych w górnictwie. Znakomitym uzupełnieniem poznawczym na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Ślaskiego, a jednocześnie uzupełnieniem kolekcji Znaczków Turystycznych, będzie odwiedzenie pobliskiej Sztolni Czarnego Pstrąga - Nr Znaczka - 603.

Znajduje się pośrodku Parku Repeckiego w Tarnowskich Górach, gdzie wśród niezliczonej ilości różnych, także egzotycznych gatunków drzew, kryją się duże atrakcje: są to dwa szyby sztolniowe – szyb „Ewa” i szyb „Sylwester”. Wspaniałym przykładem dzieła górniczego jest niewątpliwie 600 metrowy fragment starej sztolni pomiędzy szybami „Ewa” i „Sylwester”. Zwiedzanie sztolni „Czarnego Pstrąga” odbywa się za pomocą łodzi. Przewodnik przeprawia turystów od jednego szybu do drugiego szybu, pchając łodzie i snując opowieści górnicze. Płynąc obserwuje się ociosy skał, na których są widoczne pionowe, nieco skośne rowki czyli ślady otworów strzałowych. Szerokość chodnika sztolniowego waha się od 1.20 do 2.50 metra, wysokości 2,20 do 4,00 m, a głębokość od 0.70 do 1.00 m wody. Przy dużym szczęściu może dostrzec pstrąga, który wydaje się być czarny, stąd też przyjęła się nazwa zwiedzanego chodnika sztolniowego. Wewnątrz sztolni panuje temperatura ok. 10 stopni C. 

Położona jest na północnym stoku Żmijowca w Masywie Śnieżnika. Do zwiedzania udostępniona została sztolnia nr 18 znajdująca się przy drodze łączącej Kletno z Sienną. Początki starej kopalni w Kletnie sięgają średniowiecza, kiedy to prowadzono w tym miejscu wydobycie żelaza, srebra i miedzi. Kopalnia obejmowała 20 sztolni, a długość wszystkich wyrobisk górniczych wynosiła ponad 37 km. Łącznie w okresie eksploatacji złoża wydobyto w niej blisko 20 ton uranu. Obecnie na terenie kopalni, w udostępnionej sztolni zobaczyć można około 200 metrów wyrobiska z wystąpieniami miejscowych minerałów takich jak fluoryt, ametyst, kwarc. Pod względem promieniowania radioaktywnego teren kopalni jest całkowicie bezpieczny.

Neogotycki budynek obecnej Galerii Sztuki Współczesnej „Elektrownia” został wybudowany w latach 1902-1908 według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927). Jest to obiekt o rozczłonowanym rzucie- prostokątnym z dużym ryzalitem w elewacji wschodniej i współczesną przybudówką w południowo-wschodnim narożniku. Całość kryta oddzielnymi dwuspadowymi dachami. Bryła budynku jest 1-kondygnacyjna, Ponad nią wznosi się 2-kondygnacyjna wieża z neogotyckim zwieńczeniem. Elewację zdobią stylizowane neogotyckie detale architektoniczne. Okna duże zamknięte łukiem pełnym, wielodziałowe, z promienistym ułożeniem szczeblin w części łuku. We wnętrzu zachowane oryginalne maszyny i urządzenia byłej elektrowni: generator "Wanda" z 1903r., kompresor, przetwornice, pulpit sterowniczy z zegarami, suwnicę. Od 2010 roku obiekt znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Po rewitalizacji został dostosowany dla osób niepełnosprawnych. Obecnie w jego nietuzinkowych wnętrzach realizowana jest bogata oferta kulturalna.

Położona jest na prawym zboczu doliny Kleśnicy. Jaskinie odkryto przez przypadek w roku 1966 podczas eksploatacji kopalni marmuru. Po licznych pracach badawczych, geologicznych, górniczych i budowlanych jaskinie udostępniono zwiedzającym w roku 1983. Wcześniej bo w roku 1977 jaskinia wraz z przyległym terenem została ustanowiona rezerwatem przyrody. We wnętrzu jaskini znaleziono liczne szczątki zwierząt plejstoceńskich, w tym szczątki niedźwiedzia jaskiniowego, stąd nazwa jaskini. Długość korytarzy w jaskini sięga 3 kilometrów i są one położone na trzech poziomach. Udostępniona trasa turystyczna liczy ok 360 metrów długości, przy czym można na niej zobaczyć około 500 metrów jaskini.

Pierwsze muzeum miejskie w Mysłowicach powstało w dwudziestoleciu międzywojennym. Po II wojnie światowej idea reaktywacji muzeum powróciła za sprawą społeczników z Towarzystwa Miłośników Mysłowic. W 1983 r. utworzono Dział Historii Miasta w Muzeum Pożarnictwa. 1 stycznia 2006 r. powstało Muzeum Miasta Mysłowice. Placówka gromadzi eksponaty dotyczące historii, kultury i sztuki miasta i regionu. Najcenniejszym eksponatem jest zegar strefowy, wyprodukowany ok. 1876 r. w fabryce Gustava Beckera w Świebodzicach (daw. Freiburg in Schlesien). Pierwszym właścicielem zegara był Siegfried Weiss, który prowadził zakład zegarmistrzowski przy ul. Grunwaldzkiej 2 (daw. Plesserstrasse). W latach 20. XX w. odkupił go Konrad Garczarzyk. W 1945 r. zegar, przejęły władze miejskie i przekazały pod opiekę Wacławowi Budzińskiemu. W 1962 r. zegar trafił do Planetarium Śląskiego w Chorzowie, a od 2008 r. znajduje się na ekspozycji w muzeum.

W 1894 r. powstała Stacja Rejestracyjna w Mysłowicach. Działała na rzecz towarzystw okrętowych. Prowadził ją Max Weichmann, spedytor i agent emigracyjny. Zadaniem stacji było przejmowanie emigrantów z Austrii, Galicji i Węgier – udających się do Ameryki – ich rejestracja, przeprowadzanie badań lekarskich, wydanie stosownych dokumentów. Następnie, transport pociągami do portów w Hamburgu, Bremie, Antwerpii, Rotterdamie. Początkowo stacja mieściła się w zabudowaniach kolejowych. W 1900 r. przeniesiono siedzibę stacji do kamienicy przy obecnej ul. Powstańców 23. W 1908 r. połączono ją przewiązką z dworcem kolejowym. Łącznik – wykonany w stylu modernistycznym – przykryto mansardowym dachem, z neobarokowym hełmem. Tą drogą przeprowadzano emigrantów. Wybuch I wojny światowej zakończył działalność stacji. W latach 1894-1914 poprzez Mysłowice wyjechało z Europy około 1,5 mln osób.

Jedna z najbardziej charakterystycznych budowli sakralnych w Mysłowicach. Jej historia sięga XVIII w., a jej lokalizacja była zmieniana aż trzykrotnie. Pierwotnie była to mała, murowana kaplica ufundowana w 1745 roku przez Jarlików pochodzących z Niwki, w podziękowaniu za zwolnienie ich przodka z odrabiania pańszczyzny. Bezpośrednią przyczyną powstania kaplicy był wydany zakaz przez króla Fryderyka II urządzania pielgrzymek i procesji do zagranicznych miejscowości. Takową granicę należało przekroczyć by udać się do kaplicy św. Jana Nepomucena stojącej niegdyś na moście do Modrzejowa. Postanowiono więc wybudować nieopodal nową kaplicę, ale już po stronie Mysłowic. Rozwój miasta, a co za tym idzie budowa nowego, masywniejszego mostu nad Przemszą, na którego wylocie stała kaplica Jarlików doprowadził do rozbiórki kaplicy w 1927 roku i jej odtworzenia w kształcie i wyglądzie znanym nam do dnia dzisiejszego. Powstała w 1928 roku, a 3 maja 1929 roku uroczyście została poświęcona przez ks. prałata Bromboszcza. Koleje losu kaplicy powtórzyły się pod koniec XX w. kiedy to przystąpiono do prac kończących budowę nowego mostu nad Czarną Przemszą o zdecydowanie większej nośności. I tym razem na drodze stanęła kaplica. Po raz drugi postanowiono kaplice rozebrać i postawić w nowym miejscu jej replikę. Poświęcona w 2000 roku, stoi po dziś dzień przy ulicy Grunwaldzkiej, nieopodal Placu Wolności.

Centralne Muzeum Pożarnictwa funkcjonuje od ponad 40 lat. Jest największym muzeum pożarniczym w Polsce i jednym z większych w Europie. W zbiorach muzeum znajduje się ponad 4200 eksponatów takich jak: sikawki konne, samochody, motopompy, sztandary, mundury, fotografie, dyplomy, odznaczenia i medale. Najcenniejszym eksponatem w zbiorach CMP jest sikawka konna z 1717 r.  Została wykonana w Henrykowie na Dolnym Śląsku, zbudowana została z drewna dębowego. Odlew pompy i prądownicy wykonał Sebastian Goetz. Wodę pompowano za pomocą jednego ramienia, które było podnoszone za pomocą dwóch dźwigni. Jest to jedyna tak bogato zdobiona sikawka w zbiorach muzeum. Na korpusie sikawki umieszczone zostały dwa herby. Herb opactwa henrykowskiego oraz herb opactwa w Zirc na Węgrzech. Oba zakony łączyła unia personalna. Na przedniej części sikawki pod zbiornikiem na wodę umieszczone zostały dwie rzeźby przedstawiające żurawie podczas polowania. Ptaki  trzymają w szponach kamień, symbol czuwania w czasie polowania, kiedy żuraw zasypiał kamień wypadał mu z pazurów i uderzał o wodę budząc go do dalszego czuwania. Jest to też metafora czuwania cystersów, którzy zgodnie z regułą rozpoczynali dzień  pracą i modlitwą o godzinie 2 w nocy i kończyli o 20:00 wieczorem. Sikawka ta jest eksponatem klasy zerowej.

Krzyż Pomnik Górników Kopalni Wujek stanął w miejscu gdzie w trakcie stanu wojennego 16 grudnia 1981 r. podczas pacyfikacji Kopalni Wujek czołg dokonał wyłomu, przez który na teren kopalni weszli zomowcy. Pomnik składa się z ponad trzydziestometrowego krzyża, miejsca zgromadzeń, kolumnady, ceglanego muru z pamiątkowymi tablicami oraz z „kratownicy” składającej się z dziewięciu zespolonych ze sobą krzyży, symbolizujących śmierć dziewięciu górników, którzy zginęli zastrzeleni przez pluton specjalny ZOMO. Podczas uroczystości w każdym z krzyży pali się gazowy znicz. Został zaprojektowany przez Alinę Borowczak-Grzybowską i  Andrzeja Grzybowskiego. Pomnik został odsłonięty 15 grudnia 1991 r. przez prezydenta Lecha Wałęsę i poświęcony przez arcybiskupa Józefa Kowalczyka, nuncjusza Stolicy Apostolskiej.

Muzeum Izba Pamięci Kopalni Wujek działa w ramach Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności. Po muzeum oprowadzają górnicy, którzy brali udział w historycznym strajku na Kopalni Wujek w grudniu 1981 r.: Antoni Gierlotka, Krzysztof Pluszczyk, Stanisław Płatek. Jeden z najważniejszych elementów ekspozycji, to specjalnie wykonana makieta o wymiarach 420 cm na 230 cm, przedstawiająca w skali 1:100 teren objęty działaniem milicji i wojska w grudniu 1981 roku. Ponadto w można tutaj zobaczyć górniczy hełm jednego z zastrzelonych górników - Janka Stawisińskiego, łuski i pocisk, znalezione w miejscu, gdzie strzelano 16 grudnia 1981r.; pojemniki po gazie łzawiącym. Na miejscu prezentowane są również filmy dokumentalne o pacyfikacji Kopalni Wujek i stanie wojennym.

Bazylika Najświętszej Maryi Panny i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich jest największym w regionie sanktuarium maryjnym. Pielgrzymi przybywają do słynącego z cudów obrazu. Zbudowana w latach 1842-1848 na miejscu starego XIV-wiecznego (1303 r.) drewnianego kościółka pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła. Drewniany kościółek okazał się zbyt ciasny i mały dla wszystkich przybywających pielgrzymów. Z tego powodu w 1826 roku proboszcz ks. Jan Alojzy Ficek postanowił wybudować nową, większą, murowaną świątynię. W jej budowę zaangażowali się także mieszkańcy. Konsekracji nowego neoromańskiego kościoła dokonał biskup wrocławski Melchior von Diepenbrock 22 sierpnia 1849 roku. Wokół świątyni znajdują się cztery kaplice oraz Rajski Plac z piątą kaplicą św. Rafała, w której znajduje się ołtarz z pierwotnego kościoła św. Bartłomieja. Wzdłuż muru kościelnego, na kamiennych cokołach, umieszczono wykute w kamieniu figury 12 Apostołów.

Kalwarię zbudowano w drugiej połowie XIX stulecia. W 1854 roku ks. Jan Alojzy Ficek przedstawił pomysł jej utworzenia. Dopiero jego następca, ks. Bernard Purkop przystąpił do realizacji projektu. Duży wkład prac przy Kalwarii mieli także sami mieszkańcy miasta. Na wzgórzu Cerekwica, na którym znajduje się Kalwaria, jest 14 kaplic Drogi Krzyżowej (zaprojektowanych przez Edwarda Schneidera, zbudowanych w różnych stylach architektonicznych), 15 kaplic różańcowych (każde pięć kolejnych kaplic symbolizujących tajemnice radosne, bolesne i chwalebne, zbudowano w innym stylu) i 11 innych. Jest również Ogród Oliwny, Góra Oliwna, Dwór Annasza i Dom Piłata. Na szczycie wzgórza znajduje się neogotycki kościół Zmartwychwstania Pańskiego, którego wieża jest doskonale widoczna z daleka. Powstał w latach 1893-1896 według projektu architekta Juliusza Kapackiego. Kalwaria w Piekarach Śląskich jest jednym z najpopularniejszych miejsc pielgrzymkowych na Górnym Śląsku i w Polsce.

Kopiec Wyzwolenia jest jednym z symboli Piekar Śląskich, usypano go dla upamiętnienia 250 rocznicy przemarszu wojsk króla Jana III Sobieskiego oraz 15 rocznicy wejścia części Śląska do odrodzonej Polski. Pomysł uczczenia przemarszu wojsk podjął już w 1883 roku niewidomy poeta Wawrzyniec Hajda, zwany „Śląskim Wernyhorą”. Niestety plan nie został zrealizowany. Ponowny pomysł usypania kopca pojawił się wśród kombatantów powstań śląskich w 1930 roku. Tym razem został zrealizowany. Prace rozpoczęto w 1932, na terenie zwanym Kocimi Górkami, a zakończono w roku 1937. W tym miejscu powstańcy z Piekar i Bytomia przed wybuchem III Powstania Śląskiego składali przysięgę, zginął tam także pierwszy powstaniec. Ziemia pochodzi z miejsc pamiętnych bitew (m.in. spod Grunwaldu). Kopiec wznosi się na wysokość 356 m n.p.m., a 20 m od poziomu gruntu. Średnica podstawy wynosi 64 m. U podnóża umieszczono tablice upamiętniające Wojciecha Korfantego i powstańców śląskich. Z kopca można podziwiać panoramę Piekar i okolic.

Szyb Bończyk rozpoczął swą działalność ponad 100 lat temu, pod nazwą Otto, będąc szybem pomocniczym – wentylacyjnym KWK Mysłowice. Budynki szybu mieściły maszynę wyciągową z dwoma klatkami do opuszczenia materiałów i wentylator. Maszyna o mocy 160 KM, wyposażona w tarcze Koepego była jedną z najnowocześniejszych w tamtym czasie. Szyb Bończyk został zlikwidowany w 1984 r. i powoli podupadał w ruinę. Jeszcze przez 10 lat po zamknięciu, utrzymywany był przez macierzystą kopalnię i pilnował go portier. W 1994 roku przejęła go pierwsza spółka i rozpoczęła się pełna degradacja terenu. Zostały stamtąd wywiezione urządzenia m.in. oryginalna nitowana maszyna wyciągowa, a wieża szybowa pocięta na kawałki i rozebrana. Ostatecznej egzekucji budowli dokonali złomiarze, wyciągając z niej ostatnie okna i elementy metalowe. Nikt nie przypuszczał, że po okresie przemysłowym,Szyb Bończyk stanie się perłą w gastronomicznej koronie regionu. Tego niełatwego zadania podjęli się państwo Aneta i Maciej Sikora, którzy na górniczych ruinach angażując swój czas, energię i oszczędności w prace porządkowe, remontowe i projektowe odratowali zabytkowe budynku tworząc z nich kompleks bankietowo-konferencyjny. Dzięki współpracy z firmą projektową S.C. Decorum 3 Jan Dybała z Mysłowic osiągnęli wspaniałe rezultaty. Trzy lata trwało porządkowanie terenu i opracowanie projektu utworzenia w budynkach szybu kompleksu bankietowo-konferencyjnego. Pozwolenie na budowę uzyskano w 2009 roku. Trzy lata później pierwsi goście zaczęli odkrywać nową historię Szybu Bończyk.

Miłośnicy kolei wąskotorowej mogą tutaj skorzystać z przewozu turystycznego zarówno parowozem, jak i lokomotywą spalinową na odcinku 6 km z Rud do Stanicy lub z Rud do Paproci. Uroczyste oddanie pierwszego odcinka kolei wąskotorowej linii Gliwice – Rudy – Racibórz nastąpiło 25 marca 1899 roku. Służyła ona głównie do przewozu pasażerskiego, w mniejszym stopniu towarowego. Linię zamknięto w marcu 1992 r. Pierwszego marca 1993 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach linia Gliwice – Racibórz została wpisana do rejestru zabytków klasy A. Zabytkowa stacja znajduję się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, największego w Polsce kompleksu poprzemysłowych obiektów zabytkowych.

Zespół klasztorno-pałacowy w Rudach składa się z kościoła będącego trójnawową bazyliką, średniowiecznego klasztoru pocysterskiego oraz później dobudowanych skrzydeł barokowej rezydencji pałacowej. W rezydencję pałacową zabudowania klasztorne zostały przekształcone w  XIX wieku. Część kościelna została odrestaurowana w latach 1994-1996. Natomiast część klasztorno-pałacowa, od okresu powojennego stopniowo popadała w ruinę. W 1998 roku została przekazana na własność diecezji gliwickiej i poddana długiemu procesowi renowacyjnemu. Na dawną część klasztorną składają się skrzydła w formie czworoboku przyległego do kościoła z wewnętrznym dziedzińcem i krużgankami tworzącymi wirydarz. Na część dawnej rezydencji pałacowej składają się skrzydła północno-zachodnie i północno-wschodnie. Tworzą one zewnętrzny dziedziniec, częściowo otwarty. W otwarciu pomiędzy tymi skrzydłami usytuowany jest wjazd na dziedziniec oraz dwa trasy zewnętrzne, z których rozciąga się widok na przyległy parkowy staw. Na załamaniu skrzydła zachodniego i północnego znajduje się wieża. W pomieszczeniach zespołu mieści się Ośrodek Formacyjno-Edukacyjny, organizowane są wystawy i spotkania.

Dom Zdrojowy w Jastrzębiu-Zdroju został wybudowany w 1862 roku. Obiekt ten wzniesiony został przez Feliksa von Königsdorffa  w stylu szwajcarskim w oparciu o konstrukcję szkieletową. We wnętrzu mieściły się dawniej kabiny kuracyjne, a także kawiarnia z salą taneczną i kasyno. W Domu Zdrojowym można też było napić się solanki leczniczej. W 1994 roku uzdrowisko zakończyło w tym miejscu swoją działalność, a obiekt przekazano Miejskiemu Ośrodkowi Kultury. W roku 1998 budynek poddano gruntownej modernizacji. Odtworzono m.in. ganek frontowy i charakterystyczną elewację. Obecnie w miejscu tym mieści się kawiarnia oraz Miejski Ośrodek Kultury skupiający wokół siebie liczne kluby i stowarzyszenia, organizujący różnorodne imprezy kulturalne, festiwale, prelekcje czy warsztaty. Budynek znajduje się niemal w centrum malowniczego Parku Zdrojowym o powierzchni blisko 18 hektarów, w którym znaleźć można wiele interesujących gatunków roślin.

Walcownia Cynku w Katowicach - Szopienicach to zabytek będący jednym z pomników historii wpisany w industrialne dziedzictwo regionu. Walcownię Cynku wybudowano w 1904 roku w pobliżu Huty Bernhardi oraz linii kolejowej Szopienice-Siemianowice.  Hala główna walcowni miała 91 metrów długości i 20 metrów szerokości, a pomieszczenie maszynowni 70 metrów długości przy 6 metrach szerokości. W latach 1915-1917 dobudowano nową halę, wydłużając obiekt o kolejne 91 metrów. W hali głównej walcowni zlokalizowane są urządzenia  zapewniające prawidłowy ciąg technologiczny produkcji blach, a są to: piece do topienia. Piec grzewczy do płyt, karuzela odlewnicza z formami, walcarki wstępne, nożyce do cięcia blach. Część z tych urządzeń napędzano czterema maszynami parowymi. Obecnie budynek dawnej walcowni wraz z maszynami objęty jest ochroną konserwatorską. Po niespełna 110 latach pracy w roku 2002 ostatecznie zakończono tu produkcję, a obiekt wpisany w industrialne dziedzictwo regionu pozostał świadkiem minionej epoki i funkcjonujących wówczas technologii.

Ruiny zamku w Bydlinie usytuowane są na wzgórzu Św. Krzyża. Budowla powstała prawdopodobnie w XIV w. jako strażnica dla umacniania granic ze Śląskiem. Składała się z wieży, budynku mieszkalnego i dziedzińca, który do niego przylegał. W końcu XV stulecia Bydlin przeszedł w ręce rodu Szczepanowskich, później dziedzicami byli tutaj Brzeziccy, a następnie na początku XVI w. Bonarowie, którzy ową budowlę, która już nie miała charakteru obronnego, zamienili na kościół. Około roku 1570, nowy właściciel – Jan Firlej, zamienił kościół na zbór ariański.  W 1594 roku Mikołaj Firlej, syn Jana, przywrócił poprzedni charakter kościołowi, nadając mu nazwę Świętego Krzyża. W 1655 roku kościół zniszczyli Szwedzi. Obecnie nie zachowało się wiele ze średniowiecznych ruin, pozostały jedynie mury na długości około 20 metrów. Tutaj Legioniści w 1914 roku stoczyli bitwę, która przeszła do historii pod nazwą bitwy pod Krzywopłotami. W 1989 roku przeprowadzono na terenie ruin badania archeologiczne, gdzie  w sąsiedztwie fundamentów muru obronnego znaleziono denar Ludwika Węgierskiego z 1370 roku, monety Zygmunta III i Jana Kazimierza Wazy, a także ceramikę naczyniową. Pod budynkiem mieszkalnym odkryto  trzy krypty grobowe.

Bitwa pod Krzywopłotami rozegrała się niedaleko wsi Krzywopłoty, na polach między Bydlinem, a Załężem w dniach 17-18 listopada 1914, pomiędzy oddziałami Austro-Węgier i Rosjan. Legioniści z 4 i 6 batalionów 1 Pułku Piechoty Legionów oraz artylerzyści pod dowództwem kpt. Brzozy, okopali się na wzgórzu Św. Krzyża we wsi Bydlin i sąsiednich Krzywopłotach. Wojska rosyjskie zajęły pozycje w lasach Smolenia i Domaniewic. W bitwie obie strony poniosły straty. W ataku na Załęże poległ por. Stanisław Paderewski, brat przyrodni Ignacego Paderewskiego, dowódca 3 kompanii 6 batalionu. Polegli legioniści spoczywają na cmentarzu w Bydlinie. W innej kwaterze cmentarza spoczywają żołnierze austriaccy i rosyjscy. Marszałek Józef Piłsudski nazwał to miejsce "Krzywopłockimi legionowymi Termopilami". W 1920 roku na cmentarzu w Bydlinie stanął kilkumetrowy kamienny krzyż z legionowymi symbolami. We wrześniu odbywa się w Krzywopłotach piknik historyczny, a w pierwszą niedzielę, przypadającą po 11 listopada, na miejscowym cmentarzu odprawiana jest msza w związku z obchodami rocznicy bitwy z 1914 roku. Grafika znaczka przedstawia naradę oficerów austriackich i polskich stojących naprzeciwko kaplicy i cmentarza  przy wzgórzu św. Krzyża w Bydlinie, która odbyła się krótko przed bitwą.

Sanktuarium Matki Bożej Pokornej w Rudach to część zespołu poklasztornego dawnego opactwa cystersów. Kościół poklasztorny, obecnie bazylika mniejsza pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny pełni funkcję diecezjalnego Sanktuarium Matki Boskiej Pokornej. Kościół wybudowano w stylu gotyckim w początkach istnienia opactwa ok. XIV wieku. Jest to świątynia zbudowana na planie krzyża łacińskiego, orientowana, trójnawowa. Do kościoła przylega od południowej strony kaplica mieszcząca słynący łaskami obraz Matki Boskiej Rudzkiej. Obraz ten pierwotnie przywieźli z Jędrzejowa i podarowali cystersom książęta raciborscy. Współczesny obraz jest prawdopodobnie kopią obrazu trzynastowiecznego. Namalowany został na lipowej desce, a wzorowany jest na wizerunku Matki Bożej z rzymskiej Bazyliki Santa Maria Madziore. Słynący łaskami obraz Matki Bożej został koronowany przez Jana Pawła II podczas wizyty apostolskiej do Gliwic w 1999 r. Od 1995 r. pocysterski kościół w Rudach staje się Diecezjalnym Sanktuarium Maryjnym, natomiast 14 czerwca 2009 roku kościół zostaje wyniesiony do rangi bazyliki mniejszej.

Początki zamku w Ojcowie wiążą się z działalnością fortyfikacyjną króla Kazimierza Wielkiego, na polecenie którego wzniesiono zamek w latach 1354 – 1370. Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z 1370 roku kiedy to zarządcą zamku został burgrabia Zaklika. Zamek był jednym z ważniejszych ogniw w łańcuchu obronnym chroniąc Kraków przed Luksemburczykami. Posiadał stuosobową załogę dowodzoną przez starostę. Dzierżawiony przez dziesięciolecia zmieniał zarządców, by w końcu w roku 1536 przejść w ręce królowej Bony Sforzy, która po 20 latach, w związku z wyjazdem do Włoch, przekazała go Mikołajowi Płazie. Na przestrzeni wieków zamek przechodził z rąk do rąk to popadając w ruinę to znów odzyskując częściowy blask. W 1802 r. obiekt zostaje opuszczony. Podczas rozbiorów zamek ponownie podupada i kolejny właściciel rozbiera częściowo mury, które grożą zawaleniem. Ostatecznie z zamku pozostaje ośmioboczna wieża, brama i dolne partie murów. Pod koniec XIX wieku plany odbudowy podjął Ludwik Krasiński, który zamierzał tu  urządzić muzeum archeologiczno-przyrodnicze. Zasypano wtedy fosę i zlikwidowano most, a ośmioboczną wieżę obniżono o 6 metrów. Odnowiono też bramę urządzając w niej pokój mieszkalny. W 1913 roku nowa właścicielka - Ludwika Czartoryska przystępuje do konserwacji ruin i częściowej odnowy baszty. Dalsze prace konserwacyjne prowadzi na zamku dyrekcja Ojcowskiego Parku Narodowego w latach 80. i 90. XX wieku. Obecnie w salce nad bramą wjazdową znajduje się wystawa dotycząca historii zamku ojcowskiego, a jej częścią jest makieta pokazująca zamek z przełomu XV i XVI wieku.

Grota Łokietka to poziomo rozwinięta jaskinia znajdująca się na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Położona jest ok. 125 metrów ponad dnem Doliny Sąspowskiej i jest największą spośród wszystkich znanych jaskiń na terenie parku. Długość jaskini wynosi 320 metrów, a całość składa się z dwóch dużych sal: Rycerskiej i Sypialni oraz dwóch mniejszych. Pierwsze wzmianki o jaskini pochodzą z końca XVII wieku. Od końca XVIII wieku stanowiła miejscową atrakcję turystyczną. W czasie pierwszej wojny światowej grota służyła  miejscowej ludności jako czasowe schronienie. W 1927 roku została uznana za zabytek. Badania dowodzą, iż w odległych czasach jaskinię zamieszkiwały niedźwiedzie polarne. Przypuszcza się też, że dla człowieka nie była ona wygodnym schronieniem, choć znaleziono w niej pradawne ślady jego bytności. Z jaskinią związana jest legenda o ukrywaniu się w niej Władysława Łokietka przed królem czeskim Wacławem II. Przyszły król miał tu przebywać 6 tygodni, odpoczywając na kamiennym łożu  ostatniej sali. Wejście do jaskini zasnute było pajęczyną pokrytą rosą, co ostatecznie miało zmylić pogoń, stąd też dzisiejsza krata zamykająca wejście do jaskini powtarza motyw pajęczyny.