Lista znaczków

Pierwotny ratusz w Zielonej Górze był budynkiem drewnianym. W drugiej połowie XV wieku stał się piętrowym budynkiem murowanym z cegły i kamienia. Nękany licznymi pożarami był wielokrotnie przebudowywany, w wyniku czego m,in podwyższono do 54 m wieżę, osadzono na niej hełm z kulą i zamontowano zegar. Ściany ratusza ostatecznie pokryto też tynkiem. w 1801 roku budynek przeszedł generalną renowację i wtedy też nadano mu klasycystyczny charakter. W centralnym miejscu fasady umieszczono herb miasta z symboliczną kiścią winogron oraz sztuką sukna. W latach dwudziestych XX wieku ratusz otoczono ozdobnymi plantami. Podczas ostatniego remontu elewacji ratusza przeprowadzonego w 1989 roku, odsłonięto na ścianie frontowej zachowany ceglany otwór okienny. Zielonogórski ratusz w swojej historii pełnił rozmaite funkcje. Przechowywano w nim m.in. akta i dokumenty miejskie, służył gminie ewangelickiej jako miejsce spotkań, Mieściła się w nim także sala bankietowa, izba historyczna, a także restauracja. W nieco odleglejszych czasach w przyziemiu wieży mieścił się loch więzienny, a w piwnicy ratusza urzędował kat. W piwnicach ratusza funkcjonowała także winiarnia.

Wieża widokowa zlokalizowana jest na terenie Geoparku Łuk Mużakowa (ZT Nr 79), który jest jednocześnie chroniony jako park krajobrazowy o takiej samej nazwie. Park Krajobrazowy „Łuk Mużakowa” utworzony został, przede wszystkim, by chronić wschodnią część pięknie ukształtowanej moreny czołowej, która zachowała się w całości stanowiąc unikat na skalę światową. Drewniana wieża widokowa usytuowana jest nad zbiornikiem pokopalnianym Afryka przy ścieżce geoturystycznej „Dawna Kopalnia Babina” (ZT Nr 77). Wieża ma 30 m wysokości oraz dwa tarasy widokowe: na 15 i 24 m wysokości. Z górnego tarasu możemy obserwować największy na pojezierzu antropogeniczny zbiornik pokopalniany Afryka (z lotu ptaka zbiornik przypomina kształtem kontynent afrykański). W dalszej perspektywie obserwujemy bezmiar największego w Polsce kompleksu leśnego Bory Dolnośląskie a w kierunku południowym Góry Łużyckie, Góry Izerskie oraz przy dobrej widoczności również pasmo Karkonoszy.

Jest to budowla w kształcie rotundy, otoczona osiemnastowma kolumnami korynckimi. Pięknie jest położona na terenie zespołu pałacowo-parkowego Pałacu Czartoryskich w Puławach. Wybudowana została na przełomie XVIII i XIX wieku na stromej skarpie wiślanej przez Piotra Aignera. W Świątyni Sybilli księżna Izabela Czartoryska gromadziła pamiątki rodzinne oraz pamiątki po wielkich Polakach (np. w dolnej kondygnacji po księciu Józefie Poniatowskim). Nad wejściem jest napis: ”Przeszłość-Przyszłości”. Głównych schodów strzegą kamienne lwy podarowane przez cara Rosji Aleksandra I. Od 1830 roku obiekt był zamknięty, a zbiory trafiły do Krakowa, stając się zalążkiem Muzeum Książąt Czartoryskim. W Świątyni Sybilli muzeum zostało reaktywowane dopiero w 1938 roku i jest dostępne do dziś. Zwiedzenie Świątyni powinno być punktem obowiązkowym spaceru po puławskim parku. Będąc na wycieczce w Puławach, można dołączyć do swoich zbiorów także Znaczek nr 542 - Dom Gotycki (również na terenie zespołu pałacowo-parkowego) oraz Znaczek nr 543 - Muzeum Oświatowe w Puławach.

Budynek kłodzkiego ratusza położony jest  w części Starego Miasta w centrum placu Bolesława Chrobrego. Pierwszy ratusz w Kłodzku powstał w tym miejscu w 1 połowie XIV wieku i wielokrotnie był nawiedzany przez pożary, przez co nie wiadomo jak tak naprawdę wyglądał. Obecny ratusz w Kłodzku został zbudowany w latach 1887–1890 według projektu niemieckiego architekta Ewalda Bergera. Jest to budynek w stylu neorenesansowym z ocalałą średniowieczną wieżą zwieńczoną hełmem z iglicą. W dolnej części wieża ma przekrój kwadratu, natomiast wyżej kształt ośmioboku. Zarówno elementy dachu jak i elewacji budynku są bogato zdobione detalami architektonicznymi. We wnętrzu ratusza na uwagę zasługuje sala posiedzeń rady z bogato zdobionym drewnianym stropem i drewnianymi boazeriami, sala rajców ozdobiona licznymi malowidłami ściennymi oraz klatka schodowa z witrażami i marmurowym portalem. Obecnie w budynku ratusza swoją siedzibę ma m.in. Rada Miejska oraz Burmistrz Kłodzka, Miejska Biblioteka Publiczna oraz Informacja Turystyczna. 

W 1960 roku została oficjalnie uznana za zabytek i udostępniona turystom. Część fortyfikacji udostępnionej do zwiedzania to zaledwie 10% obiektu. W towarzystwie przewodnika ubranego w historyczny mundur turyści mają szansę zdobyć ostateczny punkt obrony twierdzy czyli donjon. Z bastionów górujących nad Kłodzkiem podziwiać można panoramę miasta oraz gór otaczających Ziemię Kłodzką. Przewodnicy oprowadzający po Twierdzy odkryją przed Państwem jej sekrety i w ciekawy sposób opowiedzą o burzliwej historii tej fortyfikacji.

Most św. Jana jest jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków Kłodzka. Łączy starówkę z częścią miasta zwaną  Wyspą Piasek. Jest uważany za miniaturę mostu Karola w Pradze, ale jest od niego starszy. Jego budowę rozpoczęto w latach 20 XIII wieku i prawdopodobnie zakończono w roku 1390. Most ma charakter budowli gotyckiej, a jego największą ozdobą są barokowe figury wotywne fundowane od 1655 roku przez mieszkańców Kłodzka i miejscową szlachtę. Wśród posągów zdobiących most znaleźć można: Pietę, Świętych Wacława, Jana Nepomucena i Franciszka Ksawerego, a także grupy figur obrazujące Chrystusa na krzyżu oraz Trójcę Przenajświętszą i ukoronowanie Najświętszej Marii Panny. Na placu pod mostem Św. Jana znajduje się przystań gondolowa. Dwudziestominutowe rejsy po kanale pozwalają zobaczyć Kłodzko z nieco innej strony i są niewątpliwą atrakcją miasta.

Tarnów – miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie małopolskim, leżące nad rzeką Białą i Dunajcem, o wielowiekowej historii sięgającej początkami czasów piastowskich. Wraz z uzyskaniem praw miejskich w 1330 r. stał się ważnym ośrodkiem w regionie. W latach 1975-1998 miasto było stolicą województwa tarnowskiego. Tarnów jest obecnie członkiem Związku Miast Polskich i miastem centralnym aglomeracji tarnowskiej. W obecnych granicach administracyjnych zajmuje powierzchnię 72,4 km², którą zamieszkuje 114 053 mieszkańców. Jest ważnym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym województwa małopolskiego.Położony w płd.-wsch. części kraju.

Renesansowy ratusz z 1545 r. usytuowany w centrum rynku w Radkowie. Po pożarze w 1738 r. uzyskał obecną formę trzykondygnacyjną budowli założonej na planie prostokąta. Wieża przykryta jest ostrosłupowym hełmem. We wnętrzu, mimo licznych przebudów, zachowało się na parterze kilka sal z kolebkowym sklepieniami.

Herb Radkowa - przedstawia w polu błękitnym srebrny mur miejski z trzema wieżami zwieńczonymi czerwonymi dachami. W murze otwór bramny z podniesioną złotą kratą. Herb został ustanowiony 30 czerwca 2011 r. Do 2011 r. herb przedstawiał w polu błękitnym mur miejski barwy czerwonej z blankami. Mur posiadał bramę z opuszczoną w połowie kratą barwy czarnej. Nad murem umieszczone były trzy wieże barwy czerwonej, z blankami, posiadające dachy barwy czerwonej w kształcie trójkąta zakończone gałkami barwy błękitnej. Wieże boczne posiadały jeden otwór strzelniczy, wieża środkowa - trzy. Wizerunek herbowy pochodzi z szesnastego stulecia./wikipedia/

Brama Młyńska to jedno z czterech średniowiecznych wejść do miasta. Stanowi swoisty symbol Stargardu, jako najbardziej rozpoznawalna budowla. Zbudowana została prawdopodobnie w XV w., a jej nazwa pochodzi od funkcjonującego w jej pobliżu młyna, zbudowanego na pobliskim Kanale Portowym. Wpisana została do Krajowego Rejestru Zabytków, a dodatkowo wraz z innymi stargardzkimi budowlami została uznana za pomnik historii. Obecnie brama jest siedzibą Stargardzkiego Bractwa Rycerskiego „GRYF” i niedawno przeszła kapitalny remont.

Szlak Gotyku Ceglanego biegnący w granicach Stargardu stanowi część Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego. Jest to międzynarodowa inicjatywa, która prezentuje gotyckie dziedzictwo w basenie Morza Bałtyckiego. Szlak biegnie przez 34 miasta w 7 krajach. W Stargardzie na szczególną uwagę zasługuje Kolegiata Mariacka, system miejskich fortyfikacji czy Baszta Tkaczy. Na szlak przyciągają stargardzkie planty i zakola rzeki Iny. To tylko jedne z niewielu perełek miasta, które zostały wyróżnione na trasie Szlaku Gotyku Ceglanego.

Zamek został wybudowany w XIII przez książąt piastowskich (czasy Henryka Brodatego), w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę. W zamku, w ówczesnych czasach, mieszkała wdowa po Henryku św. Jadwiga Śląska. W XIV i XV w. zamek został przebudowany i powiększony o nowe budynki. Prawdopodobnie składał się już wówczas z dwóch skrzydeł - północnego i południowego oraz wysuniętego w kierunku zachodnim prostokątnego budynku z przejazdem bramnym i przylegającej do niego ośmiobocznej wieży. W XVI w. przeszedł on na własność elektorów brandenburskich. W XVI w. został przebudowany w stulu renesansowym. W swojej historii kilkakrotnie płonął - ostatni raz w 1945 r. Powstałą ruinę po wojnie zabezpieczono, a następnie częściowo odbudowano w stulu gotycko-renesansowym: skrzydło zachodnie – w tym budynek bramny z ośmiokątną wieżą i budynek tzw. „wozowni” oraz skrzydło południowe – gdzie zachowany został renesansowy podcień arkadowy z krużgankiem w drugiej kondygnacji jako cenny element architektury renesansowej. Obecnie na zamku działa instytucja kulturalna pod nazwą Centrum Artystyczno – Kulturalne „Zamek”. W sporym, interesującym Muzeum można zapoznać sie z historią zamku oraz okolicy, a także z otaczającą przyrodą. Ciekawostką jest sala poświęcona 1000-letniej historii Krosna Odrzańskiego. W niej znajduje się diorama przedstawiająca obronę grodu krośnieńskiego w 1005 roku. Figury uczestników wykonano z godną podziwu precyzją. Dodatkowo w gablotach można obejrzeć figury rycerzy ze średniowiecza. Zwiedzając zamek w Krośnie Odrzańskim, można przy okazji zwiedzić Muzeum Regionalne w Świebodzinie (ok. 40 km) i zdobyć Znaczek nr 513 oraz Międzyrzecki Rejon Umocnień - Znaczek nr 551 (ok. 65 km).

Czeladź – miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, położona w Zagłębiu Dąbrowskim, nad rzeką Brynicą, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jest najstarszym miastem powiatu będzińskiego oraz całego Zagłębia Dąbrowskiego, prawa miejskie otrzymało w XIII w.

Gorlice jest to miasto na prawach gminy, położone w województwie małopolskim. Powstało prawdopodobnie w XIV wieku, początkowo osadzone na prawie polskim, a od 1417 roku na prawie niemieckim. Gorlice leżą na północnej granicy Beskidu Niskiego, którego zachodnią część powszechnie nazywa się Beskidem Gorlickim. Najwyższy szczyt Gorlic stanowi góra o nazwie Musiałówka. Przez miasto prowadzą trzy szlaki turystyczne (żółty, zielony i niebieski) oraz szlak edukacyjny - cmentarniany. Z wieży gorlickiego ratusza codziennie w południe odgrywany jest hejnał "Beskidzkie Echo". Gorlice są jednym z głównych punktów na trasie Karpacko - Galicyjskiego Szlaku Naftowego, powstałego dla upamiętnienia faktu, że ten region stał się kolebką światowego przemysłu naftowego. Jest tu także Muzeum Gorlickiego Kopalnictwa Naftowego - kopalnia "Magdalenka" oraz Muzeum Regionalne PTTK im. Ignacego Łukasiewicza.

Dzieje miasta miały swój początek w pierwszym tysiącleciu przed nasza erą, kiedy to w okolicach dzisiejszego Nowego Miasta Lubawskiego pojawili się osadnicy z kręgu kultury łużyckiej. Historia miasta zaczyna się w 1325 roku, gdy komtur krzyżacki Ziemi Chełmińskiej założył miasto w zakolu rzeki Drwęcy o nazwie Nuwenmarkt (Nowy Targ). W latach czterdziestych XIV wieku miasto zostało otoczone potężnymi fortyfikacjami. Pierwszy przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim Nowe Miasto Lubawskie otrzymało w 1353 roku. Dziś zwiedzając miasto podziwiać można fragmenty murów miejskich z bramami i ruinami baszty z XIV wieku, gotycką bazylikę św. Tomasza Apostoła, ruiny klasztoru oo. Reformatów w Łąkach Bratiańskich oraz kamienice z XIX wieku. Przez miasto prowadzi czerwony Szlak Grunwaldzki oraz Droga Polska św. Jakuba.

Toruń jest jednym z najstarszych miast polskich. Niegdyś przez Toruń prowadził bursztynowy szlak. Około roku 1100 p.n.e. na obszarze obecnego zamku krzyżackiego funkcjonowała osada łużycka. W okresie od IX do XIII wieku n.e., w tym miejscu wznosił się pierwotny słowiański gród toruński, otoczony drewniano-ziemnymi wałami, strzegący przeprawy przez Wisłę. Początek współczesnemu miastu dali Krzyżacy w 1230 roku. Niedługo po tym, z powodu częstych powodzi nawiedzających nisko położone tereny, miasto przeniesiono w górę rzeki, w miejsce jego obecnego położenia.W 1264 roku nadano prawa miejskie drugiej osadzie - Nowemu Miastu. Ówczesny Toruń bogacił się na handlu wiślanym, składzie soli i towarów solonych, wielkich dorocznych jarmarkach międzynarodowych. W 1703 roku doszło do katastrofalnego, najdotkliwszego w całej historii bombardowania miasta przez wojska szwedzkie. Spłonęła wówczas znaczna część Rynku, ratusz i kościoły. W 1997 roku zespół Starego i Nowego Miasta oraz ruiny zamku krzyżackiego wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Wśród głównych atrakcji turystycznych Torunia należy wymienić: pozostałości średniowiecznych obwarowań miejskich: fragmenty murów budowanych od połowy XIII, a rozbudowywanych i modernizowanych do XV wieku wraz z kilkoma basztami, Rynek Staromiejski wraz z Ratuszem, ruiny zamku krzyżackiego, kościół św. św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty, zespół gotyckich kamienic mieszczańskich z XIV-XVI wieku - w tym Dom Kopernika z XV wieku mieszczący muzeum astronoma i wiele innych cenny zabytków. Dodatkową atrakcją zwiedzania Torunia jest możliwość zdobycia jeszcze jednego Znaczka Turystycznego - Nr 720 Planetarium w Toruniu.

Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie to prawdziwa perełka w świecie druku i papieru, położone zaledwie 8 km od Torunia przepiękne prywatne muzeum zachęca do odwiedzenia nie tylko turystów z Polski, ale całego świata. To tu znajduje się największa w Polsce kolekcja żeliwnych i drewnianych pras drukarskich o osobliwie brzmiących nazwach: Albion, Columbia, Imperial. Dla fascynatów papieru czeka czerpalnia odkrywająca historię produkcji papieru i jego tajemnic, a średniowieczne skryptorium wprowadzi w arkana kaligrafii i rękopiśmiennych ksiąg. Wszystko to kryje się pod dachem gotyckiego kościółka wpisanego do rejestru zabytków. Muzeum, które jest otwarte dla zwiedzających przez cały rok zaprasza na interaktywne warsztaty piśmienniczo-drukarskie, które dziś stanowią esencję nowoczesnego i przyjaznego muzeum. Dla tych, którzy chcą własnoręcznie wyprodukować papier lub spróbować pisma gęsim piórem - muzeum otwiera swoje zasoby. Historyczny obiekt, wspaniałe zbiory i przepiękne parkowe otoczenie czyni z Muzeum obiekt warty obejrzenia. Po prostu jedyne takie muzeum!

Kopiec Kościuszki to jeden z czterech kopców krakowskich usypanych bohaterom narodowym. Wybudowano go na najwyższym wzniesieniu Wzgórza św. Bronisławy. Uroczyste rozpoczęcie sypania kopca rozpoczęło się we wrześniu 1820 r. i stało się wielkim wydarzeniem, które przyciągnęło wielu Polaków, a także cudzoziemców przebywających w Krakowie. W trakcie trwającej trzy lata budowy znaczną część prac wykonali ochotnicy. Udział w sypaniu kopca był dla wielu z nich niemal patriotycznym obowiązkiem. Ostatecznie, mimo problemów technicznych i finansowych, budowę kopca zakończono w 1923 roku. Usypany kopiec miał 80 m średnicy podstawy, 8,5 m średnicy u wierzchołka i wysokość 34,1 m. Na przestrzeni dziesięcioleci kopiec opierał się zarówno niekorzystnym czynnikom atmosferycznym jak i politycznym. Podczas zaborów, a także w okresie wojen próbowano umniejszać jego znaczenie jako symbolu polskości, na szczęście bezskutecznie. Częściowo zniszczony przez ulewę w 1997 r. ponownie udostępniono zwiedzającym w roku 2002.

Fort IV to jeden z głównych fortów zewnętrznego pierścienia Twierdzy Toruń. Zbudowany w latach 1878-1884 otrzymał imię pruskiego generała Johana Davida Yorcka, po przejęciu Fortu przez wojsko polskie w roku 1926 otrzymał imię polskiego hetmana koronnego – Stanisława Żółkiewskiego. Fort IV jest bardzo dobrze zachowanym fortem artyleryjskim, w którym każdy może zobaczyć jak wygląda fosa sucha, przejść podziemną poterną, wejść do Prochowni, kaponiery, Wartowni, do stanowiska obserwacyjnego piechoty typu WT 90, a także do remiz działowych. Jest to miejsce, które turyści mogą zwiedzać indywidualnie lub w grupach, z przewodnikiem, w dzień lub w nocy, w blasku pochodni i z ciekawymi atrakcjami. Fort IV posiada własną bazę noclegową (140 miejsc) i gastronomiczną w postaci Fortecznej Restauracji. W salach i na dziedzińcach odbywają się konferencje, imprezy rodzinne i firmowe, a cały rok wypełniają cykliczne imprezy: Półkolonie, Saloniki Artystyczne, Bale Karnawałowe, Pikniki Majówkowe i wiele innych.

Zamek w Radzyniu Chełmińskim wybudowany na przełomie XIII i XIV wieku to jedna z największych krzyżackich budowli w kraju. Do dnia dzisiejszego zachwyca swą potęgą. Wędrowców witają strzeliste wieże, z których rozciąga się przepiękny widok na okolicę. Po przekroczeniu XIV-wiecznego, granitowego portalu i wkroczeniu do szyi bramnej, odsłaniają się mniejsze i większe sale zamkowe oraz wszelkie perełki architektoniczne. Ten niepowtarzany klimat sprawił, że to właśnie tutaj zostały nagrane dwa pierwsze odcinki serialu „Pan samochodzik i templariusze”, czego pozostałością są tajemne znaki wyryte w murach. Obecnie zamek udostępniany jest do zwiedzania ale także organizowane są turnieje rycerskie, festyny, żywe lekcje historii ale i zaręczyny, śluby, imprezy integracyjne, prelekcje, konferencje.

Wieża Klimek, stanowiąca nieodłączny element zamku krzyżackiego w Grudziądzu, podobnie jak inne zabudowania warowni powstała w 2. połowie XIII wieku. Klimek pełnił przede wszystkim funkcję militarną, jako miejsce ostatecznej obrony – w przypadku zdobycia zamku przez nieprzyjaciela rycerze zakonni zamykali się w wieży, czekając na odsiecz. Drugą funkcją Klimka był punkt obserwacyjno-komunikacyjny. Wieża wysoka na ponad 30 metrów ponad poziom terenu pozwalała przy korzystnych warunkach meteorologicznych na obserwację terenu w promieniu ponad 20 km oraz porozumiewanie się z załogami okolicznych zamków krzyżackich, tj. w Rogóźnie-Zamku, Pokrzywnie, Nowem nad Wisłą i w Świeciu. Trzecią funkcją Klimka było więzienie. W części przyziemnej wieży znajdował się loch i dwa karcery. Według podań w tymże lochu, po pojmaniu w maju 1411 roku, więziony był Mikołaj z Ryńska, chorąży ziemi chełmińskiej, który w decydującej fazie bitwy pod Grunwaldem przeszedł z rycerstwem chełmińskim na stronę Władysława Jagiełły. Odbudowana w 2014 roku po zniszczeniach wojennych wieża ma wysokość 23 metry ponad poziom terenu. Na jej szczyt z tarasem widokowym prowadzi prawoskrętna klatka schodowa. Z wieży roztacza się malowniczy widok na Grudziądz i dolinę Wisły. Przy idealnej widzialności z Klimka można dostrzec wieże kościołów w Chełmnie oddalonym o 30 km.

Pod koniec XIX wieku powołano w Grudziądzu Towarzystwo Starożytności. Wkrótce po tym, 15 czerwca 1884 roku, otwarto w Grudziądzu Miejskie Muzeum Starożytności. Początkiem wielotematycznej ekspozycji muzealnej było kilka prywatnych kolekcji zawierających zabytki z zakresu archeologii, historii, etnografii, sztuki, rzemiosła artystycznego i numizmatyki. Nowo powstałe muzeum przez wiele lat nie miało swojej stałej siedziby. Od 1956 roku Muzeum eksponuje swe kolekcje w zabudowaniach dawnego klasztoru benedyktynek oraz w zabytkowych spichrzach, a od początku lat dziewięćdziesiątych również w Pałacu Opatek. W rocznicę 120-lecia powstania Muzeum nadano instytucji imię ks. dr. Władysława Łęgi, natomiast w roku 2015 do obiektów Muzeum dołączono Górę Zamkową i Wieżę Klimek. Różnorodność propozycji muzeum umożliwia rozwój zainteresowań historycznych i artystycznych; przybliża kulturę materialną i duchową minionych wieków; daje okazję do zapoznania się z aktualnymi tendencjami w sztuce.

Bazylika Św. Trójcy jest budowlą romańską z przełomu XII/XIII w. - konsekrowana w 1216 r. Świątynia była kilkukrotnie przebudowana: raz w stylu gotyckim, a drugi w barokowym. Fasada kościoła od XVIII w. barokowa, do pewnych wysokości jest jednak zachowany romański kamień, świadczą o tym pozostawione w wielu miejscach nieotynkowane romańskie ciosy. Kościół jest trójnawową bazyliką, wzniesioną na planie krzyża łacińskiego, a prezbiterium zakończone absydą z dwiema kaplicami po bokach. Wśród licznych ołtarzy należy zwrócić szczególną uwagę na relikwiarzowy ołtarz Krzyża Świętego (658 relikwii świętych i męczenników oraz relikwię Krzyża św.), najcenniejszą częścią ołtarza jest ogromny krucyfiks z gotycką figurą Chrystusa Ukrzyżowanego (ok. 1361 r.). Najcenniejszym zabytkiem świątyni są dwie romańskie kolumny z personifikacją cnót i przywar ludzkich. Datowane są one na II połowę XII w. Chociaż mają już ponad 800 lat, to przez ponad 200 lat nikt o nich nie wiedział, gdyż były obmurowane cegłą do 1946 r. Wówczas profesor Zdzisław Kępiński odkrył je w barokowych filarach.

Rotunda Św. Prokopa to jedna z najstarszych romańskich świątyń (XII w.), a zarazem największa romańską rotunda w Polsce. Wyjątek europejski stanowi prostokątne prezbiterium z oryginalnym sklepieniem. Od północy przylegają dwie asymetrycznie absydy, a od zachodu cylindryczna wieża. Prawie wszystko z tego kościoła zbudowane jest z ciosów granitowych, z elementami konstrukcyjno-dekoracyjnymi z piaskowca, a cegła jest elementem zastosowanym nieco później. Do 1779 r. świątynia funkcjonowała pw. św. Krzyża. Za czasów wojen napoleońskich od 1812 r. służyła jako spichlerz, następnie jako dzwonnica. Podczas II wojny światowej Niemcy zrobili z kościoła magazyn i wycofując się podłożyli materiały wybuchowe, mury wytrzymały, ale zniszczono kopułę i górne partie wieży. Odbudowa trwała kilka lat po wojnie. Wśród surowego wyposażenia świątyni można zauważyć: tympanom fundacyjny kościoła (kopia), pusty romański grobowiec – przypuszczalnie fundatora, najstarsze w Polsce stacje drogi krzyżowej (1531 r.). W zachodniej części znajduje się empora (biforium), w której zasiadali królowie i dostojnicy. Prawdopodobnie przebywali tam Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagielończyk, Zygmunt Stary i inni. U wejścia do kościoła stoi XII-wieczna romańska kropielnica, w całości wyciosana w jednym kamieniu.

Na terenie Parku Kulturowego Wietrzychowice w Wietrzychowicech i Gaju (gm. Izbica Kujawska) znajdują się grobowce megalityczne wzniesione przez ludność neolitycznej kultury pucharów lejkowatych 3500 lat p.n.e., które stanowią obecnie jedne z najstarszych i najcenniejszych obiektów europejskiego dziedzictwa kulturowego. Kultura ta wytworzyła charakterystyczny styl wyrobu naczyń z gliny, narzędzi krzemiennych i kamiennych. Jej ludność zajmowała się głównie uprawą roślin i hodowlą zwierząt. Posiadała także swoje wierzenia religijne, co wiązało się z silną wiarą w życie pozagrobowe. Znalazło to swój obraz we wznoszeniu specjalnej konstrukcji grobowców dla niektórych zmarłych. Ludność kultury pucharów lejkowatych budowała grobowce z potężnych głazów, które tworzyły obstawę mającą chronić mogiły przed rozmyciem, a zarazem odgraniczyć obszar poświęcony czci zmarłego i czynnościom kultowym. Nad mogiłami usypywano potężne wały ziemne, mające ponad 1000 m³ objętości, ponad 100 m długości i do 3 m wysokości. Ich monumentalność szczególnie jest widoczna od czoła (od szerszej części). Podstawową myślą budowniczych grobowców było zapewnienie zmarłym możliwie trwałego miejsca wiecznego spoczynku, podobnie jak w przypadku piramid egipskich (które są młodsze o przeszło 1000 lat).