Lista znaczków

Zamek Biskupów Krakowskich w Iłży to perła architektury średniowiecza i renesansu. Jego budowa rozpoczęła się najprawdopodobniej już pod koniec XIII w. Zamek był kilkukrotnie rozbudowywany – m.in. w wieku XIV, zniszczony m.in. przez Szwedów w 1656 r., odbudowany w poł. XVII i XVIII w., a po pożarze na początku XIX w. popadł w ruinę. Zabudowania zamkowe składały się z zamku dolnego oraz zamku górnego. Budowla powstała głównie z łamanego wpienia, łączonego zaprawą wapienno-piaskową. Posiada charakterystyczną murowaną wieżą górującą nad miastem. Mury zamku miejscami mają grubość 3 metrów. Na zamku górnym zachowały się m.in. sklepione piwnice zamkowe oraz murowana i częściowo kuta w skale, studnia zamkowa. W przeszłości zamek był siedzibą biskupów krakowskich – obiektem obronnym, rezydencjonalnym, oraz centrum gospodarczo-administracyjnym. W 2021 r. ruina zamku górnego przeszła pierwszy etap prac konserwatorskich. Obiekt niemalże w całości udostępniony jest dla turystów, którzy mogą m.in. wejść na wieżę zamkową oraz zajrzeć w głąb studni zamkowej. Na zamku organizowane są wystawy oraz liczne atrakcje i imprezy, wraz z niezwykle widowiskowym turniejem rycerskim.

Kościół pod pierwotnym wezwaniem Wniebowzięcia Matki Bożej w Krzęcinie to najstarszy i najciekawszy obiekt w tej miejscowości. Wzniesiony został w 1589 r., chociaż sama parafia powstała już w 1325 r. Pierwszy kościół powstał jednak dużo wcześniej o czym świadczą dostępne źródła historyczne. Na jego miejsce w 1700 r. staraniem ksieni klasztoru Norbertanek - Zofii Urbańskiej wzniesiono nową świątynię z wykorzystaniem niektórych fragmentów starego kościoła. W 1886 r. kościół powiększono niemal dwukrotnie. Dwie, tak charakterystyczne dla tej budowli wieże, dobudowano w latach 1886-1887. Są one wyjątkowo interesujące ze względu na to, że niezmiernie rzadko można takie spotkać w drewnianych kościołach. Górne ich partie posiadają otwarte, nadwieszone izbice, ozdobione ażurowymi gankami, które całej świątyni nadają niezwykle malowniczy wygląd. Dachy kościoła w całości pokryte są gontami. Ze starego kościoła pozostały ołtarze, konfesjonały i chrzcielnica. Świątynię znów konsekrowano, zmieniając jej wezwanie, ze względu na błędnie podaną nazwę do kurii, które od tej pory brzmi Narodzenia Najświętszej Marii Panny, a dokonał tego biskup krakowski Albin Dunajewski.

Ekspozycja poświęcona porcelanie chodzieskiej znajduje się w dwóch salach Miejskiej Biblioteki Publicznej. W pierwszej eksponowane są wyroby z pierwszej ceramicznej fabryki fajansu z połowy XIX w., głównie majolikowe naczynia użytkowe, zdobione motywami kwiatowymi, bądź „cebulowym”, oraz fajans z końca XIX w. z fabryki annaburskiej. Kolejną grupę stanowią wyroby fabryki fajansu z czasów międzywojennych. Są to serwisy kuchenne, pojemniki na przyprawy, bombonierki, patery, zestawy toaletowe i rzadkie kompozycje figuralne. Chodzieskie wyroby z porcelany i porcelitu z XX w. to najnowsza sala w muzeum. Prezentowane są w niej eksponaty pochodzące z trzech chodzieskich fabryk. Wyeksponowano tu serwisy porcelanowe z czasów międzywojnia oraz te bardziej znane z lat 70 XX w. jak „Iwonę”, „Reginę”, czy „Berniego”. Sporą część zbiorów stanowią wyroby produkowane okazjonalnie jak wazony czy patery o charakterze propagandowym. Osobną gablotę stanowi porcelana techniczna i elektrotechniczna produkowana na początku XX w. w zakładzie nr 1, która kilkukrotnie uchroniła fabrykę przed upadkiem. Na ścianach sali i roletach okiennych zapoznać się można z fotografiami obrazującymi proces produkcji, kartami projektów, czy wykazami chodzieskich sygnatur z różnych okresów działalności. W pozostałej części muzeum eksponujemy pamiątki historyczne związane z miastem i okolicami, w tym przede wszystkim związane ze zwycięskim Powstaniem Wielkopolskim. 

Wzgórze Gontyniec to najwyższe wzniesienie Wysoczyzny Chodzieskiej i najwyższy punkt Pojezierza Wielkopolskiego wznoszący się na wysokość 191,5 m n.p.m. Według przekazów ludowych, nazwa wywodzi się z czasów przedchrześcijańskich od słowa gontyna – czyli od słowiańskiej budowali sakralnej. Gontyniec góruje nad Doliną Noteci, odległą od wzniesienia o 7 km. Na wzgórzu, czerwony, pieszy szlak PTTK krzyżuje się z żółtym. Wokół Gontyńca miłośnicy aktywnego wypoczynku korzystać mogą z ekstremalnych ścieżek rowerowych oraz biegowych. Gontyniec to także punkt spacerowy okolicznych mieszkańców, którzy szukają tu wytchnienia i kontaktu z naturą. Na szczycie wzniesienia znajduje się ponadto 34. metrowa, stalowa wieża obserwacyjna monitorująca stan okolicznych lasów, a także zadaszona wiata chroniąca turystów podczas mniej sprzyjającej aury.

Park Militarny gromadzi pojazdy, jednostki artylerii i inne eksponaty, ze zbiorów Muzeum Wojska, których gabaryty nie pozwalały na prezentowanie w siedzibie głównej muzeum. Znajdują się tu tak popularne sprzęty, jak czołg T-34/85, działo samobieżne ASU-85 czy artyleryjska wyrzutnia rakietowa BM-13, następca słynnej „Katiuszy”. W centralnej części parku zgromadzono eksponaty najcenniejsze jak polska taczanka piechoty wz. 36 – jeden z dwóch oryginalnych egzemplarzy tego pojazdu w zbiorach polskich muzeów, 37 mm. armata przeciwpancerna wz. 36 produkowana w Pruszkowie i Rzeszowie na licencji szwedzkiego Boforsa, czy biedka amunicyjna wz. 33 – lekki jednokonny wóz do transportu amunicji do karabinu maszynowego i przodek – czyli część, do której zaprzęgano konie oraz na której siedział woźnica – polskiej kuchni polowej wz. 31. Dodatkowe eksponaty to transzeja, samolot myśliwski LIM-5 czy odnowione trzy lufy rosyjskich 122. mm armat fortecznych. Park Militarny to też duży teren zielony z licznymi atrakcjami: piaskownicą wykorzystywaną do zabawy wykrywaczami metalu, miejscami do wypoczynku oraz licznymi imprezami plenerowymi organizowanymi przez pracowników Muzeum Wojska.

Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy słynie z fenomenalnej akustyki. Inauguracyjny koncert w neoklasycystycznym gmachu odbył się 16 listopada 1958 roku. Koncertował tu m.in. Artur Rubinstein, Luciano Pavarotti, Krystian Zimerman, Ivo Pogorelić, Krzysztof Penderecki, a także Mischa Maisky, Aleksandra Kurzak, Jakub Józef Orliński, Leszek Możdżer i wielu innych wybitnych artystów światowych estrad. Filharmonia Pomorska posiada dwa znakomite zespoły artystyczne: Orkiestrę Symfoniczną i Orkiestrę Kameralną Capella Bydgostiensis. W kalendarium koncertowym znaleźć można wydarzenia dla wszystkich pokoleń odbiorców: wieczory symfoniczne i kameralne, a także koncerty dla rodzin z niemowlętami, przedszkolakami, szkolne oraz poranki muzyczne dla seniorów, podczas których prezentowana jest muzyka kompozytorów różnych epok i stylów. Od 1963 roku Filharmonia Pomorska organizuje Bydgoski Festiwal Muzyczny, na który zaprasza wybitnych solistów, zespoły i orkiestry z całego świata.

Obiekt Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego w Zagórzu Śląskim wybudowany został w 2019 roku i uruchomiony wiosną 2020 roku. Potocznie jest nazywany Akwarium, ze względu na znajdujące się wewnątrz duże akwarium słodkowodne, w którym można podglądać takie gatunki ryb jak płoć, karp, amur, karaś, sum czy słonecznica. Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego znajduje się w malowniczym krajobrazie nad Jeziorem Bystrzyckim i nie tylko spełnia funkcję regionalnego punktu informacji turystycznej, ale jest to również ośrodek edukacji ekologicznej. Nowoczesna, ale ekologiczna bryła budynku doskonale komponuje się z przyrodą, a miejsce jest bardzo atrakcyjne turystycznie i stanowi doskonały punkt startu wycieczek turystycznych, od którego można rozpocząć zwiedzanie okolicznych atrakcji jak Zamek Grodno, kładka na Jeziorze Bystrzyckim, zapora wodna i wiele innych.

Zagórze Śląskie, a tym samym Gmina Walim – Kraina Sowiogórskich Tajemnic ma nową, niespotykaną atrakcję turystyczną. Brzegi Jeziora Bystrzyckiego połączyła, najdłuższa w Polsce, wisząca kładka o konstrukcji wstęgowej i jedyna wieloprzęsłowa. Nowa kładka, która powstała na miejscu dawnego mostu wiszącego, to dwuprzęsłowa konstrukcja wstęgowa o rozpiętości przęseł 22 - 80 metrów i całkowitej długości prawie 126 metrów. Nie lada atrakcję stanowi wyposażenie kładki. Ustawiona luneta pozwoli podziwiać piękne krajobrazy okalające malowniczo położone Jezioro Bystrzyckie oraz wynurzający się z Góry Choina Zamek Grodno. Ławki posadowione w najszerszych miejscach, zachęcą do odpoczynku, nie tylko pięknym widokiem, ale także multimedialnym wyposażeniem, modułami dźwiękowymi i podświetleniem LED. W ławkach zamontowano urządzenia umożliwiające odtwarzanie efektów dźwiękowych, tj. odgłosy ptaków i szumu wody, zapowiedziane wcześniej przez lektora. Będziemy je słyszeć po naciśnięciu przycisku. Ciekawe jest także oświetlenie w balustradzie kładki z możliwością zmiany kolorów.

Sanktuarium Urodzin i Chrztu świętej Faustyny w Świnicach Warckich upamiętnia pochodzącą z tej parafii św. Faustynę Kowalską. Obecny kościół zbudowany został w  1859 roku i znany jest z tego, że w jego murach ochrzczono i wprowadzono do wspólnoty Kościoła Katolickiego, Helenę Kowalską znaną jako św. Faustyna. W tym kościele św. Faustyna odbyła również pierwszą spowiedź i przyjęła pierwszą Komunię Świętą. Po śmierci św. Faustyny świątynia stała się miejscem licznych odwiedzin wiernych. Zainteresowanie rodzinnymi stronami siostry Faustyny wzrosło po jej beatyfikacji i kanonizacji. W 2002 roku ordynariusz włocławski bp Bronisław Dembowski podniósł kościół parafialny do rangi diecezjalnego sanktuarium Chrztu i Narodzin św. siostry Faustyny. W 2005 roku nastąpiła rozbudowa kościoła, który do użytku wiernych oddany został 23 sierpnia 2015 roku, w czasie dorocznych uroczystości odpustowych, organizowanych z okazji rocznicy urodzin i chrztu św. Faustyny.

W miejscowości Głogowiec, nieopodal Uniejowa, na pograniczu Wielkopolski i Mazowsza, znajduje się niewielka posiadłość, będąca niegdyś własnością Marianny i Stanisława Kowalskich. Pochodzący z 1900 roku niewielki, parterowy dom został wybudowany z charakterystycznego kamienia. Posiadał tylko jedną izbę, sień oraz kuchnię pełniącą także rolę warsztatu ciesielskiego. W tym niewielkim domu przyszło na świat dziesięcioro dzieci, a wśród nich Helena Kowalska – późniejsza święta Kościoła Katolickiego. Rodzina Kowalskich żyła biednie, ale szczęśliwie, a na pierwszym miejscu w życiu rodziny był Bóg. W takiej atmosferze wychowywała się Helena, która z rodzinnego domu wyniosła nie tylko umiejętność pracy, ale przede wszystkim miłość do Boga oraz do drugiego człowieka. To ukształtowało jej dalsze życie, które do końca podporządkowane było Bogu. Dziś w rodzinnym domu Faustyny znajduje się niewielkie muzeum, w którym zgromadzono pamiątki, mające przybliżyć klimat, w jakim żyła rodzina Kowalskich. Teren wokół domu przystosowano dla potrzeb przybywających tu pielgrzymów.

W zachodniej części Parku Młodzieżowego w Świdnicy znajduje się okazała drewniana altana. Wybudowano ją w 1875 roku na gruzach Fleszy Ceglanej na kamienno-ziemnym podwyższeniu. Wówczas to,  z inicjatywy podpułkownika Riebla - radnego miejskiego, na terenach fryderycjańskich fortyfikacji powstał pas zieleni, otaczający centrum Świdnicy. W bezpośrednim sąsiedztwie altany, w 1905 r. zbudowano fontannę. Przez ponad 100 lat był to jeden z ciekawszych obiektów architektonicznych miasta, a urokliwości temu miejscu dodawały nasadzenia rzadkich drzew i krzewów. Wieżyczka drewnianej konstrukcji przetrwała do XXI wieku. W roku 2005 ogrodzono altanę wysokim płotem, a kilka lat później rozebrano. Prace związane z odbudową altany trwały rok, a jej oficjalne otwarcie nastąpiło 9 listopada 2022 roku.

Drewniany budynek dawnego schroniska PTTK zlokalizowano nad północnym brzegiem jeziora, na kilku hektarowej działce z tzw. Łysą Górą. Zaprojektowała go studentka Politechniki Warszawskiej Natalia Hiszpańska. Uroczyste poświęcenie i nadanie schronisku PTK „Nad Wigrami” imienia Kazimierz Kulwiecia odbyło się 28 września 1929 roku. W tym samych roku obok schroniska zbudowano przystań wioślarską i magazyn na sprzęt Wojskowego Klubu Żeglarskiego. Patron schroniska Kazimierz Jakub Kulwieć to polski przyrodnik i krajoznawca, nauczyciel biologii i geografii, redaktor i wydawca pism. Profesor Kulwieć prowadził badania naukowe flory i fauny rozległego obszaru (od Morza Śródziemnego aż po Archangielsk, w tym również badania naukowe nad jeziorem Wigry). Prowadził wykłady, pogadanki i wycieczki, popularyzował krajoznawstwo, zabiegając o budowę schroniska turystycznego nad jeziorem Wigry. Kazimierz Kulwieć zmarł 14 lutego 1943 r. w czasie sowieckiego wysiedlenia w rejon Archangielska, pozostawiając bogaty dorobek naukowy.

Po nadaniu praw miejskich w 1277 r. Osadzie Trzebiatów, powstałej z trzech słowiańskich wsi. W części centralnej wytyczono rynek. Ulice przecinające się pod kątem prostym utworzyły zarys trzebiatowskiej starówki. Stare miasto zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny prostokątnym rynkiem o wymiarach 96 m x 105 m i szachownicowym układem ulic. Większość kamienic pochodzi z XVII/XVIII w., ponieważ zostały zniszczone podczas wielkiego pożaru w 1679 r., ale zostały odbudowane. Każda kamieniczka starego miasta jest inna, wyróżnia się swoją architekturą i różnorodnymi detalami. W sercu starego rynku znajduje się ratusz miejski. Jego budowę rozpoczęto około 1400 r. Po wielkim pożarze zostały gotyckie piwnice i arkady. Ratusz odbudowano w 1701 r. Jest to czteroskrzydłowa budowla z małym wewnętrznym dziedzińcem, na którym odkryto pozostałości siedemnastowiecznej szubienicy. Zwieńczeniem ścian wschodnich jest wieżyczka z barokowym hełmem, z której rozbrzmiewa hejnał miejski. W 1901 r. na wieży zainstalowano czterotarczowy zegar, działający do dzisiaj.

Kościół Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny w Trzebiatowie jest jednym z najcenniejszych zabytków miasta. W 1996 r. ks. Abp Marian Przykucki metropolita szczecińsko-kamieński podniósł rangę świątyni do Sanktuarium Maryjnego, Matki Bożej Trzebiatowskiej, a w 2006 r. Obraz Maryi z Dzieciątkiem został ukoronowany. Kościół został zbudowany w XIV w. w latach 1303-1370. W latach 1864-1867 został przebudowany w stylu neogotyckim. Wieża kościoła jest jedną z najwyższych wież na Pomorzu, liczy około 90 m wysokości. Na wieży znajduje się taras widokowy, z którego widok wynagradza trud poniesiony podczas wejścia. Roztacza się stąd wspaniały widok na panoramę miasta i okolic. Na wieży znajdują się trzy dzwony, najstarszy z 1399 r. „Świętej Jadwigi”, największy dzwon „Maria” - waży 3,75 tony. Trzeci dzwon pochodzi z 1905 r. W kościele zachowały się m.in. płyty nagrobne, pas malowideł z 1 połowy XV w. zdobiący łuk tęczowy, organy zbudowane w 1840 r., czy środkowy witraż przedstawiający wniebowstąpienie Chrystusa. Ciekawostką są kule armatnie z czasów oblężenia Trzebiatowa przez Rosjan podczas wojny siedmioletniej, które wmurowane w zewnętrzne mury kościoła.

Bolesław Chrobry - pierwszy koronowany władca Polski. Dla Gniezna władca szczególny – za jego panowania niepomiernie wzrósł status grodu, który stał się głównym ośrodkiem militarnym, religijnym i politycznym państwa piastowskiego. Polityczne i religijne znaczenie Gniezna za panowania Bolesława Chrobrego uległo szczególnemu wzmocnieniu za sprawą męczeńskiej śmierci biskupa praskiego Wojciecha. Chrobry popierał misję ewangelizacyjną przyszłego świętego w Prusach, a jego zwłoki wykupił i pochował w kościele w Gnieźnie. Przyczyniło się to do spotkania z cesarzem Ottonem III, który podczas tzw. Zjazdu Gnieźnieńskiego zadecydował o utworzeniu arcybiskupstwa w Gnieźnie. Chrobry został też uznany za przyjaciela Św. Cesarstwa Rzymskiego i brata cesarskiego, co stanowiło najwyższą godność w ówczesnym ceremoniale. To wszystko nadało władcy piastowskiemu rangę pozwalającą dostąpić godności królewskiej, a z Gniezna uczyniło główny ośrodek władzy w państwie pierwszych Piastów.

Budynek powstał w 1830 roku przy ulicy Fryderykowskiej (dziś ulicy Chrobrego), po wielkim pożarze Gniezna, po którym wytyczono nowy plan przestrzenny miasta. Nowy ratusz w stylu klasycystycznym zaprojektował przybyły z Bydgoszczy pruski architekt Schildner. Gnieźnieński magistrat dwukrotnie przebudowywano – pod koniec XIX w. i pierwszej połowie wieku XX. Był siedzibą władz pruskich do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. W 1918 r. pod ratuszem zebrali się powstańcy i stąd ruszyli w stronę koszar wojskowych, aby je zająć i ustanowić tym samym polską władzę w mieście. Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 2000 r. Odrestaurowany w 2018 r., obecnie mieści się w nim kilka podmiotów: filia Miejskiego Ośrodka Kultury – Stary Ratusz, Biuro Rady Miasta, Urząd Stanu Cywilnego, Dom Powstańca Wielkopolskiego oraz Centrum Informacji Turystycznej.

Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema jest oddziałem Muzeum Inżynierii i Techniki. Powstał we wrześniu 2007 roku jako pierwszy park edukacyjny w Polsce mający na celu popularyzację fizyki. Na ponad 6 hektarach znajduje się ponad 100 stanowisk do wykonywania eksperymentów fizycznych z dziedziny akustyki, mechaniki, hydrostatyki i optyki. Ogród działa sezonowo. Jego zwiedzanie polega na samodzielnym doświadczaniu sensorycznym – zwiedzający mają okazję różnymi zmysłami doświadczać na sobie zjawisk fizycznych i przyrodniczych. Do głównych atrakcji ogrodu należy sześciometrowa rakieta, z której wypuszczone są dwie zjeżdżalnie. Jedna z nich ma kształt fragmentu cykloidy, czyli krzywej najszybszego spadku. Zjeżdżalnia obok jest prosta, dzięki czemu łatwo można się przekonać, na której szybciej się zjeżdża. Wielką popularnością cieszy się także jedyny w Polsce rower jeżdżący po linie, tor saneczkowy czy żyroskop. W Ogrodzie działa również Planetarium.

Na przestrzeni 4.5 ha wyremontowano i zrewitalizowano autentyczną kopalnię węgla kamiennego, z której stworzono Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia, działającą od 2014 roku. Obiekt został wpisany na szlak Europejskiego Dziedzictwa Przemysłowego i stał się również obowiązkowym punktem odwiedzin na Dolnośląskim Szlaku Zabytków Techniki. To jedyne miejsce w kraju, gdzie można zobaczyć kompletny model kopalni przełomu XIX i XX wieku. Niewątpliwym atutem jest możliwość zwiedzania kopalni z byłymi górnikami, którzy dziś są przewodnikami po obiekcie. Zwiedzanie trwa ok. 2 godz., a w ich trakcie poznajemy bogatą część naziemną i podziemną kopalni. Na trasie zwiedzający zobaczą: łaźnię, lampownię, kotłownie, budynki maszyn wyciągowych, nadszybie, wieże szybowe, a także podziemny tunel odstawy kamienia. Na koniec panorama z wieży widokowej i plac z maszynami. Stara Kopalnia oprócz standardowego zwiedzania proponuje atrakcje w postaci m.in. Nocnej Szychty z pracami górniczymi, a w grudniu Festiwalu Tradycji Górniczych „Barbórka".

Śląska pieśń ludowa „Poszła Karolinka do Gogolina” przypadła do serca wielu osobom i stała się nieodłączną własnością ludu. Zyskała niezwykły rozgłos i doczekała się upamiętnienia w postaci pomnika. Twórcą koncepcji budowy pomnika był Szymon Koszyk – opolski działacz plebiscytowy i wybitny znawca folkloru opolskiego. Zwycięzcą konkursu na wykonanie projektu pomnika bohaterów pieśni „Poszła Karolinka”, został opolski artysta plastyk Tadeusz Wencel. Zaproponowany pomnik w sposób realistyczny przedstawia Karolinkę - młodą dziewczynę w kucykach, spieszącą żwawym krokiem, za którą podąża wesoły Karliczek z flaszeczką wina. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 28 maja 1967 roku. Od 1987 roku motyw pomnika Karolinki i Karliczka jest wykorzystywany w herbie Gogolina, znajduje się również w logotypach jednostek organizacyjnych Gminy oraz wszelkich akcjach promocyjnych.

Piece wapiennicze w centrum Gogolina, wybudowane zostały w 1874 r. i stanowią symbol przemysłu wapienniczego, który zadecydował o przekształceniu Gogolina w jedno z najważniejszych centrów produkcji wapna na Górnym Śląsku. Piece zostały wymurowane z łamanego kamienia wapiennego, spiętego stalowymi obejmami. Wewnątrz wyłożono je cegłą żaroodporną. W przyziemiu każdego z pieców zlokalizowane są trzy otwory wydobywcze zamknięte pełnym łukiem. W piecu o kształcie stożka między otworami wydobywczymi zlokalizowano płytkie wnęki zamknięte pełnym łukiem. Pomiędzy ulicami Strzelecką, Kościelną i Kolejową, przez ponad 120 lat funkcjonowały zakłady przemysłu wapienniczego z siedmioma piecami szybowymi, sześcioma piecami kręgowymi, młynownią wapna nawozowego, oddziałem produkcji wapna hydratyzowanego, warsztatami, bocznicą kolejową, własną elektrownią i budynkiem administracyjnym. W 2003 roku rozebrano piece Bunke – Pacht. Zachowano trzy piece szybowe zbudowane przez Wilhelma Dombrovsky’go, nazywane „Piecami Dombrovsky’ego”. Obecnie piece stanowią cenny zespół zabytkowy, co podnosi walory turystyczne miasta. 

Muzeum Okręgowe w Pile działa od 15 sierpnia 1975 roku. Jego pierwszą siedzibą było niewielkie Muzeum biograficzne Stanisława Staszica. W 1997 r. Muzeum przeniesiono do odrestaurowanego i zmodernizowanego obiektu z II połowy XIX wieku przy ul. Browarnej. W 1998 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Zgodnie ze swoim statutem gromadzi obiekty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, głównie pochodzące z północnej Wielkopolski w tym Krajny. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną oraz  organizuje warsztaty tematyczne. W zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile zobaczyć można m.in. pamiątki i dokumenty obrazujące historię Piły, wyroby cechowego rzemiosła, pamiątki polskich i niemieckich rodów szlacheckich z płn. Wielkopolski, miejscowe judaika, obiekty polskiej i europejskiej sztuki użytkowej, a także eramikę grobową kultury łużyckiej i pomorskiej, narzędzia z kości i poroża z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu oraz 21 grup zakonserwowanego drewna z ok. 2500 r. p.n.e. Oddziałem Muzeum Okręgowego w Pile jest Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. 

Muzeum Kultury Ludowej w Osieku - oddział Muzeum Okręgowego w Pile, prezentuje architekturę wiejską z terenu północnej Wielkopolski, a dokładniej z Krajny, Pałuk i Puszczy Noteckiej. Na obszarze 13 ha znajdują się chałupy, budynki gospodarcze, stodoły, remiza, kuźnia, wiatraki, tartak, kościół, oraz obiekty tzw. małej architektury czyli m. in.: studnie, piece chlebowe, kapliczki przydrożne, gołębnik, piwnica ziemna. Budynki przeniesione na teren skansenu i rekonstrukcje obrazują budownictwo wiejskie od XVIII w do lat 30. XX w. Znajdują się tu zarówno budowle o konstrukcji szkieletowej, chałupy podcieniowe, drewniane, kryte zarówno strzechą, gontem lub dachówką. Wystroje wnętrz przedstawiają kulturę materialną mieszkańców regionu od końca XIX do połowy XX w. W chałupach zaprezentowano m. in.: szkołę wiejską, sklep, karczmę, warsztat szewca i kowala. Do najcenniejszych obiektów przeniesionych na teren skansenu należą chałupy podcieniowe z przełomu XVIII i XIX wieku z Dźwierszna Wielkiego i Głubczyna.  Muzeum gromadzi również zbiory współczesnej sztuki ludowej,  narzędzia rolnicze i rzemieślnicze oraz wiejskie środki transportu.

Zabytkowa kamienica, w której znajduje się kolekcja sztuki art déco, jest przestrzenią do działań artystycznych i edukacyjnych, atrakcją turystyczną miasta oraz kolejnym etapem w procesie rewitalizacji płockiej starówki. Na parterze kamienicy przy Kolegialnej 6 wita Was miasto nocą z architekturą rysowaną świetlnym mappingiem, mini kino Odeon i oryginalne auto z epoki – Jowett z 1926 roku. We wnętrzach kamienic – polskiej, niemieckiej i francuskiej – prezentowane są meble, szkło, ceramika, tkaniny, lampy, malarstwo i rzeźba, w domu mody kolekcja strojów, w sklepie jubilerskim – biżuteria, a w gabinecie prezesa banku kolekcja papierów wartościowych i numizmatów. Kolejne ekspozycje to m.in. galeria designu z bogatą kolekcją szkła, metalu, ceramiki. W dalszej części uwagę zwraca kolekcja malarstwa awangardowego. Nawiązaniem do sukcesu polskich artystów na Wystawie Światowej w Paryżu w 1925 r. jest Sala Tożsamości, wydzielona przestrzeń z polskimi dziełami z nurtu narodowego inspirowanego folklorem i ludowością, a także z tymi zdradzającymi wpływy kubizmu i funkcjonalizmu.

Muzeum Wisły Środkowej i Ziemi Wyszogrodzkiej powstało w 2012 r., a od 2018 r. jest Oddziałem Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Mieści się w budynku dawnego Oddziału Towarzystwa Naukowego Płockiego w Wyszogrodzie przy ul. Rynek 1. Dziś budynek Muzeum stoi w miejscu, gdzie do 1939 r. znajdowały się zabudowania należące do Kahału wyszogrodzkiego. Wyszogród leżał na skrzyżowaniu często uczęszczanych szlaków handlowych. Już od czasów starożytnych wędrowali nimi kupcy z północy na południe i z zachodu na wschód. Na terenie ziemi wyszogrodzkiej znajdowane są liczne zabytki potwierdzające intensywność tego zjawiska, wśród nich monety i plomby towarowe. Placówka zbiera i dokumentuje zabytki związane z żeglugą, handlem i obyczajami ludzi zamieszkującej tereny Środkowej Wisły oraz obszar dawnej ziemi wyszogrodzkiej. Poza działami: archeologii, etnografii, wielokulturowości i wojen światowych można zobaczyć dział ilustrujący florę i faunę tego odcinka rzeki.

Oficjalne otwarcie Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim odbyło się 14 października 2018 r. Na terenie Skansenu można zobaczyć wyremontowany dawny kościół ewangelicko–augsburski, pobliski odnowiony cmentarz, a także typowe dla osadnictwa olenderskiego zabudowania gospodarskie wraz z wyposażeniem: jednobudynkowy tzw. langhoff, łączący część mieszkalną ze stodołą i oborą, który został przeniesiony z miejscowości Kępa Karolińska oraz, pochodzący z miejscowości Białobrzegi, zespół obiektów składający się z budynku mieszkalnego, stodoły oraz budynku powidlarni, służącej także jako suszarnia owoców. Wyremontowany został także istniejący budynek szkoły. We wnętrzach budynków powstały stałe ekspozycje prezentujące tradycyjne ich wyposażenie, oczywiście olenderskie, zarówno w części mieszkalnej jak choćby sypialnia, jak i w części gospodarczej, gdzie znalazł się sprzęt rolniczy. Wszystkie pamiątki po Olendrach zostały pozyskane od mieszkańców dawnych olenderskich osad w trakcie badań terenowych.