Lista znaczków

Kaplica "Na Wodzie" w Ojcowie to niewielki, drewniany kościółek pw. św. Józefa Rzemieślnika (Robotnika). Znajduje się u podnóża skał zwanych Prałatkami, kilkaset metrów na północ od ojcowskiego zamku. Kaplica znajduje się w miejscu dawnych łazienek zdrojowych. Wzniesiono ją w 1901 roku na betonowych podporach i fundamentach ponad dwoma brzegami potoku Prądnik. Jak głosi legenda takie usytuowanie kaplicy wynikało z carskiego zakazu, który uniemożliwiał budowanie na ziemi ojcowskiej. Wybudowano więc kaplicę „na wodzie” omijając tym samym zakaz. Kaplica w Ojcowie wybudowana została według szwajcarsko-ojcowskiego stylu. Drewniany budynek, zwieńczony charakterystyczną wieżyczką, ma kształt krzyża o długości 11 i szerokości 5 metrów. We wnętrzu zachowały się trzy ołtarze w formie szczytów góralskich chat. Ołtarz główny na szczycie posiada słońce, a pod nim znajdują się figurki pięciu świętych. Po bokach znajdują się dwa orły (symbol Polski) zawieszone ponad trzema wężami symbolizującymi zaborców. Centralną część ołtarza zajmuje obraz Matki Boskiej Wspomożenia, namalowany w 1901 roku przez jedną z kuracjuszek ówczesnego zakładu zdrojowego.

Pierwszy klasztor franciszkanów w Brodnicy zbudowano z drewna, a zakonnicy zamieszkali w nim 20 marca 1752 roku. Fundatorem klasztoru i późniejszego kościoła był starosta brodnicki Józef Pląskowski wraz z żoną Rozalią, którzy przekazali teren pod budowę przyszłych obiektów sakralnych. Wkrótce rozpoczęła się budowa kościoła, którą ukończono w 1762 roku. 1 sierpnia tego roku nastąpiło poświęcenie murowanej świątyni, której nadano wezwanie św. Franciszka z Asyżu. W dalszej kolejności wzniesiono murowany klasztor, który do użytku oddano w 1772 roku. W roku 1831 nastąpiła kasata klasztoru, a zakonników zmuszono do opuszczenia obiektu, w którym urządzono szpital zakaźny, a później także szpital dla rannych uczestników powstania listopadowego. Do 1945 roku obiekt pełnił również funkcję więzienia. 2 listopada 1947 roku franciszkanie powrócili do klasztoru, a świątynia klasztorna otrzymała wezwanie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Barokowa, jednonawowa świątynia posiada prosto zamknięte prezbiterium za którym znajduje się zakrystia. Nad nią, na piętrze znajduje się chór zakonny. Wnętrz kościoła zamyka sklepienie kolebkowe. W prezbiterium godne uwagi są dwa obrazy  Matki Boskiej Królowej Aniołów z XVII wieku oraz Drzewo genealogiczne św. Franciszka z XVIII wieku. Do kościoła od zachodu przylega piętrowy, prostokątny budynek klasztorny z czworobocznym wirydarzem.

Cerkiew pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego została zbudowana na fundamentach dawnego zamku Ostrogskich. Jest to świątynia grekokatolicka, jej budowę rozpoczęto w 1717 roku, jednak postępowała ona bardzo powoli, przede wszystkim ze względu na brak dostatecznych funduszy. Budowa świątyni została ukończona dzięki hojności bogatego kupca, Eliasza Wapińskiego. Cerkiew konsekrowano w połowie osiemnastego wieku, a dokładniej w 1747 roku, pomimo iż znajdowała się jeszcze w stanie surowym. W latach 1911-1912 świątynia została przebudowana z jednonawowej na trzynawową z wieżami i kopułą. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, na skutek wysiedleń ludności grekokatolickiej, cerkiew została pozbawiona gospodarza. W 1987 roku grekokatolicy odzyskali swoją świątynię, która w następnych latach (1987-1993) została wyremontowana i przywrócona do celów sakralnych. W jarosławskiej cerkwi znajduje się także cenna ikona Matki Boskiej w typie Hodegetrii: Brama Miłosierdzia.

W roku 1611 właścicielka miasta – księżna Anna Ostrogska, na wzgórzu przy kościele osadziła sprowadzone z Chełmna na Pomorzu siostry Benedyktynki. Był to pierwszy żeński klasztor w diecezji przemyskiej. Przyległy do kościoła dwuskrzydłowy klasztor powstawał dwuetapowo – budowę zakończono przed rokiem 1648. Po kasacie przez Austriaków klasztoru, w jego wnętrzach urządzono warsztaty i magazyny wojskowe. Podczas I wojny światowej budynki klasztorne i kościół uległy znacznym uszkodzeniom. Podczas okupacji wzgórze św. Mikołaja zajęli Niemcy. Na terenie opactwa urządzili więzienie i miejsce straceń. Stan obiektu po wojnie był tragiczny. Spalony kościół zniszczony był w 80%. Wieże i klasztor nie miały dachów, mury groziły zawaleniem, baszty obronne były zdewastowane. Mury opactwa benedyktyńskiego stanowią przykład systemu obronnego tzw. basztowego. Mury o łącznej długości 840 m. ze strzelnicami i ośmioma basztami czynią z tego miejsca rzadko spotykany zespół klasztorny.

Jedną z najpiękniejszych jarosławskich świątyń jest sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej. Początkiem kultu maryjnego w tym miejscu było wydarzenie z 20 sierpnia 1381 r., kiedy to pasterze znaleźli na drzewie gruszy figurę Piety. W pobliżu tego miejsca wypływało źródło, którego wodzie przypisywano cudowne działanie. Początkowo postawiono tutaj drewnianą kaplicę, a później w 1421 r. powstał obszerny, murowany kościół w stylu gotyckim. W 1629 r. księżna Anna Ostrogska przekazała świątynię jezuitom, jej córka zaś, Anna Alojza Chodkiewiczowa, w latach późniejszych ufundowała klasztor. W 1755 r. miała miejsce uroczysta koronacja jarosławskiej Piety koronami papieskimi, uzyskanymi od papieża Klemensa XII. W 1777 roku obiekt oddano pod opiekę oo. Dominikanów przybyłych z Bochni. Wielkim bogactwem świątyni są polichromie. W ołtarzu głównym znajduje się cudowna Pieta, przyciągająca rzesze pielgrzymów. W południowym ramieniu transeptu umieszczono Ołtarz Relikwii Świętych, zawierający niemal 200 różnych relikwii. Cenne są także 21-głosowe organy firmy Rieger z 1896 r. Świątynia w 1966 r. uzyskała godność bazyliki.

Wojskowy cmentarz radziecki  w Bornem Sulinowie położony jest za miastem, w lesie przy drodze do Szczecinka. Powstał w 1945 roku, po założeniu radzieckiej bazy wojskowej w Bornem Sulinowie. Spoczywają tu sowieccy żołnierze i cywilni pracownicy tajnej radzieckiej bazy wojskowej oraz  członkowie ich rodzin. Po roku 1970, na cmentarzu chowano wyłącznie dzieci. Pięć grobów pochodzi z lat 70., a osiemnaście następnych z kolejnego dwudziestolecia. Ich groby ozdobione starymi zabawkami zwracają szczególną uwagę. Najbardziej charakterystycznym punktem na cmentarzu jest grób Iwana Paddubnego. Na grobie znajduje się okazały obelisk przedstawiający zwrócona w górę, w geście triumfu, pepeszę. W 2007 roku na cmentarzu przeprowadzono generalny remont. Od tego czasu miejsce to nosi nazwę „Cmentarz Żołnierzy Północnej Grupy Wojsk Federacji Rosyjskiej i Członków Ich Rodzin w Bornem Sulinowie”.

Pątniczy kościół pw. św. Anny  w Oleśnie to drewniany obiekt sakralny o unikatowej kreacji architektonicznej w skali kraju. Jest symbolem heraldycznym i swoistą transpozycją na język architektoniczny  kwiatu róży widniejącej  w herbie Olesna. Określany mianem „oleskiej róży zaklętej w drewno” ze względu na dobudowaną w XVII w. część centralną  w kształcie róży pięciolistnej. Kościół ma średniowieczny rodowód, jego geneza związana jest z  ocaloną przez św. Annę z rąk zbójców oleską mieszczką. Pierwotna kaplica z 1444 r. zbudowana wokół cudownej sosny przy której wydarzył się cud.  W 1518 r. rozbudowano kościół, który otrzymał piękne wyposażenie - późnogotycki tryptyk mistrza Jakuba związanego z Vitem Stwoszem. W XVII w. dobudowano część centralną. Zachowana figura św. Anny Samotrzeć z pocz. XVI w. jest największą świętością tego sanktuarium. W 2018 r.  kościół wpisano na listę Pomników Historii. 

Pierwszy ewangelicki kościół w Wiśle powstał prawdopodobnie pod koniec XVI wieku. Kolejna, drewniana budowla została zbudowana w końcu XVII wieku jednak ze względu na fakt iż szybko okazała się za mała konieczne było postawienie nowej świątyni. W 1833 roku położony został kamień węgielny pod budowę murowanego kościoła, który ukończono w ciągu 5 lat. Nowy, trójnawowy kościół zbudowany został bez wieży według projektu Edwarda Koerbera. Po wydaniu Patentu Protestanckiego w 1861 roku zrównano prawa protestantów z katolikami co umożliwiło dobudowanie do kościoła wieży oraz zakup dzwonów. We wnętrzu tego najstarszego w Wiśle kościoła zobaczyć można m.in. dwukondygnacyjne empory, a także ołtarz  z witrażem pochodzącym z krakowskiej pracowni Żeleńskiego, przedstawiający patronów świątyni – św. apostołów Piotra i Pawła. 

Dawna cerkiew prawosławna w Kamiannej, w której dzisiaj znajduje się kościół rzymskokatolicki p.w. Nawiedzenia NMP jest budowlą trójdzielną, zbudowaną na planie krzyża. Na połączeniu ramion krzyża, w miejscu skrzyżowania naw znajduje się ośmioboczna wieżyczka z oknami zwieńczona kopułą z niewielką latarnią. Mniejsze baniaste hełmy wieńczą przedsionek, ramiona transeptu i prezbiterium.  Cerkiew zbudowano w 1930 roku w konstrukcji zrębowej. Świątynia została oszalowana poziomymi deskami, a dachy pokryte zostały blachą. We wnętrzu uwagę zwracają ołtarz główny wraz z ołtarzami bocznymi autorstwa Józefa Stefaniaka,  pochodzące z ok. 1960 roku. Na bocznej ścianie znajduje się obraz z  wizerunkiem Świętego Ambrożego trzymającego ul. To swego rodzaju nawiązanie do miejscowych tradycji pszczelarskich kultywowanych od wieków. Przed świątynią znajduje się niewielka, drewniana dzwonnica z 1963 roku. Ciekawostką jest fakt iż jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w Kamiannej istniała druga , unicka cerkiew pw. św. Parascewy, którą w 1949 roku przeniesiono do Bukowca. Niestety do dnia dzisiejszego błędnie powiela się informację, że obecna cerkiew w Kamiannej była właśnie tą cerkwią unicką.

Kościół Imienia NMP w Inowrocławiu pochodzi z przełomu XII i XIII wieku. Jest to piękna jednonawowa, orientowana romańska budowla zbudowana z różnokolorowych ciosów granitowych. Ufundowana została przez księcia Leszka Białego. W momencie powstawania była to największa bazylika redukowana w Europie Środkowej. Budowlę wieńczą bliźniacze ceglane wieże. Surowe romańskie wnętrze ubogaca umieszczona w ołtarzu głównym XIV-wieczna drewniana rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem (,,Uśmiechnięta Madonna”). Symbolem Kościoła są umieszczone na zewnętrznej północnej ścianie kamienne groteskowe płaskorzeźbione ludzkie głowy, krzyż oraz ryt gryfa. Miały chronić to miejsce przed złymi mocami choć być może był to rodzaj Biblii Pauperum albo nawet relikt dawnych słowiańskich wierzeń. Obok Kościoła znajduje się najstarszy inowrocławski cmentarz z Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich. W 2008 r. Kościół podniesiony został do rangi bazyliki mniejszej. Jest to obiekt na Szlaku Piastowskim.

Romański kościół w Wierzbnej po raz pierwszy wzmiankowany był  w 1283 roku. Przyjmuje się, że świątynia powstała w latach  1230-1250. Kościół ten jest jednonawowy kryty sklepieniem gwiaździstym, a zakończone absydą prezbiterium wieńczy sklepienie krzyżowo-żebrowe. Od zachodu do kościoła przylegają dwie wieże połączone niewielką galerią. Wieże przykryto cebulastymi hełmami. We wnętrzu kościoła zachowały się m.in średniowieczne polichromie z XIII i XIV wieku, zdobiące ściany i sklepienie absydy. W ołtarzu głównym na uwagę zasługuje obraz Michaela Leopolda Wilmanna ze sceną Koronacji NMP ozdobiony rzeźbami  Georga Schröttera, który wykonał również dwa ołtarze boczne. Na uwagę zasługuje również chrzecielnica i ambona. Kościół od 1357 roku był własnością cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego, a od 1585 roku tego samego zgromadzenia z Krzeszowa. Rozbudowany w XVIII wieku o barokową nawę, romański kościół pełni dziś funkcję chóru i kaplicy. W rękach cystersów świątynia pozostała do 1810 roku.

Kościół pw. NMP w Zastrużu pochodzi z II połowy XVII wieku i znajduje się we wschodniej części pałacu, do którego został dobudowany. Wejście do świątyni pierwotnie również znajdowało się w sali reprezentacyjnej pałacu. Budowla ta jest jednonawowa, murowana i otynkowana. Posiada prezbiterium, a fasada świątyni zwieńczona jest falistym szczytem. Dawne wyposażenie kaplicy było bardzo skromne, ale stopniowo zostało urozmaicone poprzez rozbudowę ołtarza głównego, dodanie tabernakulum i monstrancji.  Wnętrze kościoła odrestaurowano w 1890 roku, wtedy też ustawiono nowe organy i dokonano wymiany ławek. Dwa lata później ukończono budowę wieży, na której umieszczono dzwon „Michał”. Kolejna modernizacja wnętrz miała miejsce w 1908 roku. W czasie działań wojennych w 1945 roku świątynia nie uległa zniszczeniom, ale przez szereg kolejnych lat jej stan stopniowo ulegał pogorszeniu. Zachowując barokowy wystrój elewacji i wnętrza w latach 1973-74 wykonano kolejny remont świątyni. W 1985 roku wykonano nowy ołtarz soborowy, a 10 lat później zakupiono część nowego wyposażenia. Kościół w Zastrużu jest obecnie kościołem filialnym, a w jego wnętrzu oprócz wspomnianych wyżej elementów wystroju, na uwagę zasługują obrazy pędzla Johanna Claessensa z Antwerpii.

Bazylika Mariacka w Gdańsku to jeden z największych na świecie kościołów w całości zbudowanych z cegły. Początki świątyni sięgają XIII wieku, kiedy to w miejscu dzisiejszej Bazyliki znajdował się pierwszy drewniany kościół wzniesiony przez Świętopełka II. Kamień węgielny pod budowę późniejszej bazyliki położono 25 marca 1343 roku. Budowa świątyni trwała 159 lat i zakończyła się w 1502 roku. Bazylikę zdobi siedem wieżyczek oraz masywna, 82. metrowa wieża dzwonnicza. Budowla jest przykładem gotyku ceglanego. Wewnętrzny wystrój kościoła stanowią cenne zabytki malarstwa i rzeźby jak np. ołtarz główny – poliptyk powstały w latach 1510-1517, kamienna Pieta z roku ok. 1410, figura Pięknej Madonny Gdańskiej wyrzeźbiona w latach 1400-1435 czy zegar astronomiczny wykonany w latach 1464-1470 przez Hansa Düringera. Podczas walk o Gdańsk w marcu 1945, Bazylika uległa zniszczeniu, ale ok. 80% wyposażenia udało się uratować. Po wojnie przystąpiono do przywracaniu Bazylice dawnego blasku, a prace rekonstrukcyjne trwają do chwili obecnej.

Pierwszy kościół w Stegnie istniał już prawdopodobnie w XV wieku. W 1609 roku wybudowano mały, drewniany kościółek, który jednak spłonął. Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Stegnie został wybudowany w latach 1681-1683, w konstrukcji ryglowej. Świątynia posiada jedną nawę przykrytą drewnianym stropem oraz wieżę, na której znajduje się zabytkowy dzwon pochodzący jeszcze z poprzedniego kościoła. We wnętrzu na uwagę zasługuje największy w Polsce płócienny obraz sufitowy autorstwa  Reinholda Shneidera oraz cztery mniejsze obrazy ścienne tego samego autora. Ponadto godny uwagi jest ołtarz główny z obrazem "Najświętsze Serce Pana Jezusa" oraz ukrytą kopią lustrzaną obrazu "Złożenie do grobu" Caravaggia. W kościele znajduje się również chrzcielnica z 1666 roku oraz bogato zdobiona ambona z  1687 roku. Ciekawostką jest również model fregaty, ufundowany przez uratowanych z tonącego statku marynarzy. Imponujący jest również, ocalały z poprzedniego kościoła prospekt organowy z pneumatycznymi 32. głosowymi organami z 1914 roku. To dzięki temu instumentowi licznie przybywają tu turyści, a raz w roku  odbywa się Międzynarodowy Festiwal Organowy. 

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to katolicki kościół parafialny zbudowany w latach 1903-1904 w stylu neogotyckim, za czasów proboszcza Josepha Bennera. Sama parafia  pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny erygowana była już w XVI wieku. Projektantem dziś istniejącego kościoła był Ludwig Schneider, natomiast autorem wyposażenia wnętrza Herrmann Kügler. Wewnątrz kościoła znajduje się XVII-wieczny kamienny ołtarz wykonany z piaskowca, na którym przedstawiono sceny ukrzyżowania. W ostatnich latach kościół przeszedł gruntowny remont, w ramach którego uporządkowano teren przed świątynią, układając kostkę brukową czy zakładając nowe trawniki. Modernizacji poddano również Dom Parafialny. Na przykościelnym placu znajduje się m.in. pomnik Jana Pawła II i kamienny krzyż z 1879 roku z niemieckojęzycznymi inskrypcjami.

Niedaleko rynku znajduje się kościół parafialny pw. św. Anny. Kościół pobudowany został w 1. poł. XVI w. Jego fundatorką była prawdopodobnie Anna Jagiellonka. Kilkakrotnie remontowany, został poddany całkowitej przebudowie w latach 1907–1913 wg projektu Stefana Szyllera. Nowo wzniesiony kościół w czasie I wojny światowej uległ poważnemu uszkodzeniu. Reprezentuje styl neogotycki (z gotycką kaplicą wschodnią), jest murowany z cegły, częściowo otynkowany (obie kaplice boczne), trójnawowy, halowy z wieżą, na zewnątrz ma szkarpy uskokowe, okna są zamknięte ostrołukowo, dach dwuspadowy kryty blachą. W świątyni warto zobaczyć sklepienie gwiaździste z 1. poł. XVI w. w kaplicy wschodniej, gotycką kropielnicę, tablice poświęcone żołnierzom i oficerom 115. pp walczących w obronie Różana.

Mauzoleum Güttlerów powstało między 1874, a 1879 rokiem. Jego fundatorką była urodzona w dzisiejszym Javorniku  - Pauline Güttler, która wyszła za mąż za Wilhelma  Güttlera – właściciela fabryk prochu w Mąkolnie.  Güttlerowie byli właścicielami złotostockiej kopalni rudy arsenu i fabryk. Posiadali także kopalnię w miejscowości Raci Udoli. Po śmierci Wilhelma Güttlera jego żona zainicjowała budowę grobowca. Mauzoleum składało się z 2 części – nadziemnej kaplicy i podziemnej krypty na trumny. Do wnętrza kaplicy prowadziły dębowe drzwi z kratą, nad którą umieszczono witraż. We wnętrzu znajdował się marmurowy ołtarz. Po jego obu stronach znajdowały się palmy. Wnętrze to zamknięte było kopułą zwieńczoną latarnią, wpuszczającą do środka jasnoniebieskie światło. Poniżej kaplicy znajdowała się krypta, w której w cynowych sarkofagach spoczęło ośmiu członków rodziny Güttlerów. Po drugiej wojnie światowej mauzoleum ograbiono i zniszczono. Rozbito sarkofagi, rozkradziono wszystko co się dało, a zwłoki Güttlerów zbezczeszczono. Grobowiec w fatalnym stanie dotrwał do 2017 roku, kiedy to dzięki dofinansowaniu z Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Glacensis został odnowiony i uratowany przed kompletnym zniszczeniem.

Kościół parafialny  św. Wawrzyńca  wyróżnia się zdecydowanie w architektonicznej panoramie miasta. Jest świadectwem dążeń i aspiracji biskupów poznańskich - właścicieli  Słupcy, którzy w 1290 r. dokonali  lokacji miasta.  Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1296 roku. Zniszczony w czasie najazdu krzyżackiego w 1331 roku, w obecnym kształcie wzniesiony w początkach XV wieku  z inicjatywy biskupa poznańskiego  Andrzeja z Bnina. Potężna bryła późnogotyckiej fary jest przykładem dwuetapowego przedsięwzięcia budowlanego, w którym jako pierwsze w 1 poł XIV w. powstało prezbiterium, a w początkach XV w. dobudowano korpus nawowy. Wielokrotnie restaurowany: w  2 poł. XVIII w. zbarokizowany, a w latach 1949-58 regotyzowany.  Z bogatego wyposażenia na uwagę zasługuje m.in. umieszczony na belce tęczowej gotycki krucyfiks i figura Matki Boskiej Bolesnej z tzw. Grupy Ukrzyżowania z ok. 1420 r., a także unikatowy  instrument organowy autorstwa Mathiasa Brandtnera z 1716 r. z zachowanym w 90 %  oryginalnym mechanizmem piszczałkowym z epoki baroku. 

W latach 1742-1744, po przejęciu Śląska przez Prusy, protestanccy mieszkańcy, pomimo oporów ówczesnych właścicieli miasta, otrzymali prawo do postawienia domu modlitwy. Początkowo była to skromna budowla z szachulcową wieżą – dzwonnicą. Po roku 1784 powiększono jej korpus, a także zastąpiono dotychczasową dzwonnicę masywną, murowaną wieżą wzniesioną według projektu C.G. Langhansa. W 1845 r. dokonano rozbudowy świątyni, poprzez przedłużenie korpusu i dodanie dwóch wież mieszczących klatki schodowe. Po 1945 r. budynek otrzymał wezwanie NMP Szkaplerznej, a także dostosowano go do celów liturgii rzymsko – katolickiej. W ołtarzu głównym kościoła znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej, przywieziony ze Śniatynia przez księdza Jana Puka i jego parafian. Kościół Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (wcześniej Matki Bożej Szkaplerznej) funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze to kościół ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego poświęcony św. Jadwidze.  Budowany od 1272 r., ukończony w 1294 r. przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni. Kościół ten jest najstarszym zachowanym zabytkiem w mieście. W jego wyposażeniu zachował się barokowy chór z malowanymi przedstawieniami świętych z XVII w. i renesansowa kuta krata przy wejściu do Kaplicy Oliwnej. W nawie południowej można zobaczyć rysunek na tynku z wyobrażeniem świątyni  Grobu  Chrystusa  w  Jerozolimie. W 1992 roku bullą Totus Tuus Poloniae populus papież Jan Paweł II, w ramach reorganizacji administracji Kościoła w Polsce, powołał do istnienia diecezję zielonogórsko-gorzowską przenosząc jej stolicę z Gorzowa Wielkopolskiego do Zielonej Góry, a dotychczasowy kościół parafialny św. Jadwigi z dniem 7 czerwca 1992 r. podniósł do godności Konkatedry diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

Bazylika św. Jakuba powstała w drugiej połowie XIII wieku na miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła z 1187 r. Jest jednym z cenniejszych i piękniejszych zabytków Szczecina. Można do niego dojść Mostem Długim, znajduje się na Starym Mieście, niedaleko zamku. Konsekracja katedry odbyła się 31 maja 1982 roku z rąk bp szczecińsko-kamieńskiego Kazimierza Majdańskiego. 23 maja 1983 roku papież Jan Paweł II podniósł ją do rangi bazyliki mniejszej., a następnie nadał jej tytuł Bazyliki Archikatedralnej. Przez wieki Bazylika była rozbudowywana i odnawiana po licznych zniszczeniach. Katedra znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. Po zamontowaniu nowej iglicy wieża kościoła (łącznie z iglicą) ma 110,175 metrów. Na wysokości 53 metrów znajduje się punkt widokowy. Wewnątrz bazyliki znajdują się zabytkowe i współczesne dzieła sztuki sakralnej.

Kościół pw. św. Michała Archanioła – usytuowany przy płn.- wsch. narożniku rynku, w zasadniczej części zbudowany został w 2 poł. XV w. jako halowa budowla trzynawowa z pięciobocznym prezbiterium. Po pożarze miasta w 1541 r. farę powiększono, dobudowując czwartą nawę od północy i rząd kaplic z emporą od południa. Nawy nakryte zostały efektownym sklepieniem sieciowym, kaplice zaś gwiaździstym oraz kryształowym. W wyniku neogotyckiej przebudowy w latach 1855-1856 do kościoła dostawiono kruchtę oraz wykonano efektowny szczyt wieżowy w elewacji frontowej. We wnętrzu z późnogotyckiego wyposażenia zachował się poliptyk świętej Anny oraz rzeźbiarska grupa Ukrzyżowania. Wysokiej klasy rokokowa figura Najświętszej Panny Marii znajduje się w ołtarzu bocznym. Na uwagę zasługują także barokowe obrazy - stacje Drogi Krzyżowej.

Kościół parafialny pw. św. Mateusza w Opalenicy znajdujący się przy ul. Farnej został fundowany przez Jana Opalińskiego i wzniesiony ok.  1518 roku.  Stanowi on przykład gotyckiej architektury sakralnej. Na uwagę zasługuje barokowe wnętrze kościoła m.in.: sklepienie prezbiterium i ołtarz główny. W wykonanym przez włoskich mistrzów ołtarzu znajduje się obraz św. Mateusza namalowany w 1749 r. przez Wacława Graffa. W 2001 roku została dobudowana przy kościele wolnostojąca dzwonnica, o wysokości ok. 18 m., nawiązująca stylem do świątyni i zwieńczona na szczycie krzyżem.  Rok później umieszczono w dzwonnicy 3 dzwony jubileuszowe: dzwon patrona parafii św. Mateusza, dzwon św. Maksymiliana Kolbe oraz dzwon św. Antoniego z Padwy. Każdy z nich jest opatrzony herbem miasta Opalenica, a równo o 12.00 można usłyszeć wygrywany hejnał miejski. 

Neoromańska kaplica cmentarna znajduje się na największej nekropolii w Polsce, trzeciej w Europie. Architektura cmentarza nawiązuje do nekropolii Ohlsdorfer Friedhof w Hamburgu. Kaplica została wybudowana w latach 1900-1902. Architektem tej niezwykłej budowli był Wilhelm Meyer-Schwartau. W czasie II wojny światowej kaplica uległa zniszczeniu, dzisiejszy jej wygląd zawdzięczamy rekonstrukcji z lat 1981-1994. Otoczona jest licznym wartościowym drzewostanem, który stał się częścią ścieżki botanicznej zaczynającej się i kończącej przy neoromańskiej bramie głównej cmentarza. Usytuowana jest na wzniesieniu stając się centralnym punktem cmentarza i jego najbardziej rozpoznawalnym elementem. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 170 ha, od początku na jego terenie pochowano ponad 300 tysięcy osób. Nekropolia została wpisana na wojewódzką listę zabytków w czerwcu 1986 roku.

Drewniany kościół św. Walentego w Dobrodzieniu został wybudowany w 1630 roku, w miejscu, w którym wcześniej istniał inny kościół zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. Współczesny kościół o konstrukcji zrębowej wzniesiony został na podmurówce. Posiada czołową wieżę usytuowaną nad prostokątnym przedsionkiem. Wieża nakryta jest daszkiem namiotowym i zwieńczona cebulastym hełmem z latarnią. Zarówno dach jak i elewacja kościoła kryte są gontem. Jest to świątynia jednonawowa z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, do którego przylega zakrystia. Barokowe wyposażenie tworzy m.in. polichromowany i złocony ołtarz główny  pw. św. Walentego, ufundowany w 1644 roku przez  Adama Wilhelma Dobrodzieńskiego. Na uwagę zasługuje także pochodząca z I poł. XIX w. szafa organowa oraz krucyfiks ołtarzowy. Kościół św. Walentego jako jeden z nielicznych zabytków cudem ocalał z wielkiego pożaru miasta w 1846 roku. 

Zbudowany został na początku XX wieku. Projektantem kościoła, plebanii oraz budynku z salą parafialną był berliński architekt Oskar Hossfeld. Do głównego wejścia kościoła prowadzą szerokie schody zewnętrzne. Następnie przez przedsionek wchodzi się do wnętrza, czyli trójnawowej hali z nawą poprzeczną, przecinającą nawę główną pod kątem prostym i płytkim, wielobocznym prezbiterium, które wypełnia ołtarz ambonowy. Po II wojnie światowej, z uwagi na brak duchownych wyznania ewangelicko- augsburskiego, opiekę nad wiernymi przejęli metodyści, którzy stali się właścicielami budowli. Na wieży świątyni po pokonaniu 105 schodów zlokalizowany jest punkt widokowy z którego rozpościera się panorama miasta.

Zbudowany w XIV wieku gotycki kościół jest najstarszym ostródzkim kościołem. Wieża jeszcze w XVIII wieku miała szczyty schodkowe ze sterczynami, które zlikwidowano podczas odbudowy świątyni po pożarze z 1788 roku. Wtedy też przebudowano nawę w stylu neoklasycystycznym. Od reformacji do 1945 r. było to miejsce kultu religijnego ewangelików. W latach 1835-1948 odprawiał tu nabożeństwa w języku polskim ksiądz Gustaw Gizewiusz. W 1945 roku kościół wraz z plebanią został całkowicie spalony przez Armię Czerwoną. W latach 80. zeszłego wieku odbudowano go i dobudowano prezbiterium. Parafię erygowano 25 marca 1981 roku. W roku 2019 mury kościoła zostały poddane rewitalizacji nawiązując do  gotyku.

Bohoniki to miejscowość, w której w roku 1679, na mocy przywileju króla Jana III Sobieskiego osiedleni zostali tatarscy żołnierze oddziałów rotmistrza Bohdana Kieńskiego i Gazy Sieleckiego. Obecny meczet budowany był przez lokalnych majstrów, którzy przy stawianiu budynku oparli się na tradycji drewnianego budownictwa sakralnego, dostosowując je do wymogów wyznawców Islamu. Usytuowana pośrodku wsi zabytkowa świątynia muzułmańska pochodzi z końca XIX w. Jest czynnym miejscem modlitw, opiekuje się nim Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Bohonikach. Meczet zorientowany jest na południowy-wschód, w kierunku Mekki. Budynek zbudowany został na planie prostokąta o wymiarach 11,3 m na 7,8 m. Nie posiada minaretu, a jedynie cebulowato zakończoną kopułę ze złoconym półksiężycem. Składa się z trzech części: mały przedsionek, gdzie wierni zostawiają obuwie, oraz sale modlitewne – większa dla mężczyzn i mniejsza dla kobiet. W ścianie działowej pomiędzy tymi salami znajduje się ażurowy prześwit. Od południowej strony znajduje się mała dobudówka – tzw. mihrab, wskazujący kierunek Mekki. Cmentarz muzułmański (mizar) znajduje się na końcu wsi.

Kościół św. Mikołaja powstał w latach 1440-1445 w miejscu poprzedniej świątyni zniszczonej przez pożar. Halowy kościół w stylu gotyckim posiadał trójbocznie zamknięte prezbiterium, do którego przylegała zakrystia i kaplica. W 1655 roku pożar miasta dokonał licznych uszkodzeń świątyni, którą odbudowano w stylu barokowym, w 1665 roku z funduszy przekazanych przez króla Jana Kazimierza. W 1777 roku kościół został odrestaurowany. Wtedy też od południowej strony dobudowano kaplicę Matki Boskiej. W XIX wieku powstały kruchty północna i południowa, skarbczyk oraz neogotycka sygnaturka. Regotycyzacji kościoła dokonano w latach 1901-1905. Zabytkowe barokowe i rokokowe wyposażenie stanowi m.in. ołtarz główny oraz 16 ołtarzy bocznych, ambona, polichromie w kaplicy św. Kingi zaprojektowane przez Jana Matejkę. W kaplicy Matki Bożej Bocheńskiej na uwagę zasługuje ołtarz z obrazem  Matki Bożej Różańcowej. Pochodzi on z XVI w., a namalowany został na płótnie naklejonym na deskę. Godne uwagi są również pochodzące z II. połowy XVIII wieku organy o 20. głosach, dwóch manuałach i mechanicznej trakturze. W 1998 roku świątynia zyskała godność bazyliki mniejszej, a w 2003 roku podniesiona do godności kolegiaty.

Początki istnienia Sanktuarium Miłosierdzia Bożego sięgają 1987 roku, kiedy to polecono wybudować kaplicę lub kościół na osiedlu Łużyckim w Świebodzinie. W 1994 roku wmurowano kamień węgielny pod tę budowę, a cztery lata później 20 grudnia 1998 r., kościół został poświęcony. Rok później powstała w tym miejscu parafia p.w. Miłosierdzia Bożego, natomiast w 2008 roku konsekrowano sanktuarium. Jego inicjatorem podobnie jak budowy Figury Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, był ks. prałat Sylwester Zawadzki, a kult Miłosierdzia Bożego związany jest ściśle z objawieniem jakie miała św. siostra Faustyna i z ustanowionym przez Ojca Świętego Jana Pawła II Świętem Miłosierdzia Bożego. Sanktuarium zwraca uwagę swoją nowoczesną, ale delikatną formą. Dwie ażurowe wieże dodają konstrukcji lekkości, natomiast wnętrze świątyni rozświetlają okrągłe i półokrągłe otwory okienne. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający Jezusa Miłosiernego. W kościele znajdują się ponadto relikwie św. Jana Pawła II i bł. ks. Michała Sopoćki oraz umieszczone w dębowym ołtarzu relikwie św. s. Faustyny.

26 listopada 2000 roku miasto i gmina Świebodzin zostały zawierzone opiece Chrystusa Króla. Był to początek idei budowy figury Chrystusa Króla, której pomysłodawcą był ksiądz prałat Sylwester Zawadzki, proboszcz parafii Miłosierdzia Bożego w Świebodzinie. W 2005 roku zakupiono działkę i zaraz potem rozpoczęła się budowa, którą zakończono w 2010 roku. Poświęcenie figury i uroczysta msza święta miały miejsce 21 listopada 2010 r. czyli dokładnie w dniu  Uroczystości Chrystusa Króla Wszechświata. Figura stoi na niewielkim wzniesieniu, zaraz przy wjeździe do Świebodzina i jest widoczna z dużej odległości. Jej wysokość to 36 metrów dzięki czemu jest wyższa od słynnej figury Chrystusa z Rio de Janeiro. Do tego dochodzi jeszcze 12 metrów wysokości kopca. Rozpiętość ramion Chrystusa to 26 metrów. Cały posąg waży 440 ton.

Kościół pw. św. Jerzego i NMP – Bazylika Mniejsza i sanktuarium Męki Pańskiej to imponująca gotycka budowla będąca najstarszym zabytkiem Ziębic.  Świątynię wzniesiono w 1. poł. XIII w., później była ona wielokrotnie rozbudowywana i przebudowywana.  Najstarszą częścią kościoła, pochodzącą jeszcze z XIII w. jest północna nawa hali z pięknym portalem, na wzór którego w 1900 r. wykonano bliźniaczy, prowadzący do nawy południowej. Prezbiterium od strony wschodniej powstało już w wieku XIV i XV, a najnowszą część kościoła stanowi jego wolnostojąca kamienna wieża z XV w. Boczne kaplice, mariacką i św. Jerzego, poświęcono patronom kościoła. We wnętrzu godne uwagi są liczne elementy wyposażenia: ołtarze boczne średniowieczne i barokowe, kamienna ambona z 1595 r., epitafia mieszczan i okolicznej szlachty pochodzące głównie z XVI i początku XVII w., gotyckie sakramentarium, a także gotycki krucyfiks zawieszony po zachodniej stronie kościoła (pod organami). 

Piotrkowice w gminie Wodzisław, w województwie świętokrzyskim, to miejscowość, którą trudno znaleźć na mapie, za to ten, kto ją odwiedzi, od razu poczuje, że jest w niezwykłym miejscu. Zapiski Długosza i „Monumenta” Theinera sugerują, że wieś, parafia i kościół drewniany istniały tu już w 1311 roku. Zabytkowy kościół pod wezwaniem św. App Piotra i Pawła, wzniesiony na wzgórzu w 1682 roku, na terenie dzisiejszej miejscowości Zarzecze, otoczony starym parkiem i urokliwe plenery, to wizytówka tej miejscowości. Świątynia w stylu wczesnobarokowym jest jednonawowa z niższym węższym prezbiterium, zakończonym półkoliście. Poosiada dach dwuspadowy zwieńczony sygnaturką. Obok usytuowana jest niższa dzwonnica. Kościół konsekrował bp Stanisław Szembek w 1690 r  We wnętrzu na uwagę zasługują: barokowy ołtarz główny, obrazy św. Piotra Apostoła i św. Tekli oraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, a także 14 obrazów drogi krzyżowej, herby znanych rodów związanych z Wodzisławiem i Piotrkowicami oraz snycerka, którą przyozdobiony jest chór muzyczny. 

Historia olkuskich organów sięga 1611 r., kiedy to olkuscy gwarkowie podpisali umowę z krakowskim organmistrzem pochodzącym z Norymbergi - Hansem Hummlem. Z uwagi na to, iż władze Olkusza zapragnęły „mieć sławę” wśród innych miast, powstał instrument o 6 głosów większy niż zakładano. Problemy mistrza, a w końcu jego śmierć spowodowały, iż budowę organów dokończył Jerzy Nitrowski, uczeń Hansa Hummla, w związku z czym wydawał się najodpowiedniejszą do tego celu osobą. Odbiór prac Nitrowskiego w Olkuszu miał miejsce w 1631 roku. Ostatnich korekt Jerzy Nitrowski dokonywał jeszcze w 1633 roku. Organy kilkakrotnie zostały uszkodzone, jednak przechodziły renowację przywracającą im funkcjonowanie. Ostatnią większą konserwację przeszły w 1945 r., od tego czasu ich stan się pogarszał. W 1967 r. zaplanowano wymianę instrumentu na nowy. Jednak wartości zabytkowe na to nie pozwalały. Pod koniec lat 60. XX wieku wzbudziły zainteresowanie muzykologów, organistów i organmistrzów, czego efektem była szczegółowa konserwacja instrumentu trwająca z przerwami od 1972 do 1992 roku. Ostateczne zakończenie konserwacji nastąpiło w 2018 r., a brzmienie instrumentu można usłyszeć podczas cyklicznych koncertów organowych.

Kościół w Klępsku  zbudowano w latach 1367-1377 i przez niemal trzy stulecia był siedzibą parafii katolickiej. W 1576 roku kościół przejęli ewangelicy, rozpoczynając długotrwałe prace renowacyjne. Jest to świątynia, z prostokątnym prezbiterium, murowaną zakrystią z 1588 roku i kwadratową, drewnianą wieżą z 1657 roku. Ściany dłuższe są konstrukcji ryglowej, wypełnionej cegłą. Pierwotne są ściany krótsze, o konstrukcji wieńcowej. Kościół okrywa gontowy dach o dwóch kalenicach. We wnętrzu zachowały się charakterystyczne drewniane empory oraz dwupoziomowy układ okien. Bogactwem kościoła jest jego urzekająca polichromia. Na różnych płaszczyznach znajduje się aż 117 biblijnych malowideł, którym towarzyszą starannie wykonane inskrypcje. Obok nich na uwagę zasługuje manierystyczna chrzcielnica z 1581 roku, ołtarz z 1400 roku przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem czy piękna ambona z 1614 roku, przy której zachowała się rzeźba przedstawiająca Marcina Lutra. Kościół jest skarbem renesansowej architektury drewnianej i jedynym tego typu obiektem ewangelickiego kultu nie tylko w Polsce, ale również w Europie. 15 marca 2017 roku świątynię wyróżniono nadanym przez Prezydenta RP tytułem „Pomnika Historii”.

UWAGA!  Zwiedzanie kościoła i zakup znaczka po wcześniejszym umówieniu z przewodnikiem tel. 68 385 16 38

Urokliwie położony na górskiej polanie niewielki kościół na Szlaku Architektury Drewnianej powstał w miejscu starszej świątyni, która spłonęła w grudniu 2013 r. Jednonawowy, orientowany kościół posiada konstrukcję wieńcową z niewyodrębnionym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Dach pokryty gontem. W starannie zaaranżowanym, zdobionym piękną góralską snycerką wnętrzu zwraca uwagę wykonany przez Wiesława Wojtasa ołtarz główny z namalowanym przez Iwonę Konarzewską obrazem Matki Bożej Fatimskiej. Jest to kopia wizerunku, jaki znajdował się w zniszczonej przez pożar świątyni. Płaskorzeźbione Stacje Drogi Krzyżowej dłuta Grzegorza Kuśnierza. W przedsionku rzeźbiony krucyfiks oraz obrazy: Sługi Bożego Mateusza Talbota; św. Ojca Pio, Sługi Bożego Matteo da Agnone oraz św. Charbela pędzla I. Konarzewskiej. Tradycją tej świątyni są odprawiane od maja do października comiesięczne Czuwania Fatimskie.

Parafia w Komornikach należała do najdawniejszych posiadłości biskupstwa poznańskiego. Obecny kościół parafialny pw. św. Andrzeja Apostoła powstał na początku XX wieku, w wyniku rozbudowy, która miała miejsce w latach 1911-1912. Ze starego gotyckego kościoła zbudowanego w tym miejscu prawdopodobnie w XV wieku, pozostało jedynie prezbiterium z ołtarzem głównym wykonanym przez sztukatorów włoskiego pochodzenia. Do prezbiterium dobudowano nawę środkową i nawy boczne, w których powstały dwa nowe ołtarze autorstwa Władysława Marcinkowskiego oraz ołtarz patrona parafii, a także malowidła Z. Piechowiaka. Malowidła w nawie głównej to dzieło Stanisława Jareckiego, a w prezbiterium Wiktora Gosieckiego. Z dawnego wyposażenia zachowała się ponadto osiemnastowieczna rokokowa chrzcielnica i zabytkowe XX wieczne organy o przepięknym brzmieniu. W nowo wybudowanej wieży kościelnej umieszczono trzy dzwony, przy czym czas wojen przetrwał największy z nich poświęcony św. Andrzejowi Apostołowi. Z okresu II wojny światowej pochodzi także pamiątkowa tablica z brązu poświęcona pamięci  poległych, zamordowanych i zaginionych mieszkańców gminy Komorniki.

UWAGA! Zwiedzanie kościoła możliwe w każdą sobotę, w godz.10:00-12:00 po wcześniejszym kontakcie telefonicznym pod nr 693 885 092.

Należący do Szlaku Architektury Drewnianej zabytkowy kościół o konstrukcji zrębowej wzniesiony został w roku 1779 w Przyszowicach koło Gliwic, skąd w latach 1957–58 przeniesiono go do Istebnej. Do roku 1967 nie pełnił on tu funkcji sakralnej, ale muzealną, co bardzo smuciło tutejszych mieszkańców. Dopiero począwszy od Wigilii Bożego Narodzenia roku 1970 w świątyni zaczęto regularnie odprawiać niedzielne Msze Święte, a w roku 1983 erygowano tutejszą parafię!Obiekt otoczony jest niskim daszkiem, pełniącym funkcję sobót. Od frontu znajduje się kruchta, a nawa przechodzi w trójboczne, węższe od niej prezbiterium. Świątynię nakrywa gontowy dwuspadowy dach z wieżyczką na sygnaturkę. Wewnątrz barokowy biały ołtarz z XVIII – wiecznym obrazem Ukrzyżowanie oraz barokowa ambona z roku 1697 ozdobiona płaskorzeźbami czterech Ewangelistów.

Kościół ewangelicki w Ziębicach został zbudowany na potrzeby ziębickich ewangelików w latach 1796–1797, wg projektu architekta N. von Gneisenau. Budowla powstała w miejscu i z wykorzystaniem elementów dawnego renesansowego pałacu książęcego. Pałac ten, wzniesiony ok. 1500 r., był letnią rezydencją książąt ziębickich i wdów książęcych. W przyziemiu i okalającym murze znajdziemy relikty (kamieniarka) z dawnego pałacu książęcego. Poświęcenia kościoła ewangelickiego dokonano w 1798 roku. Wnętrze pierwotnie posiadało dwie kondygnacje oraz empory wzniesione na planie elipsy.  Po 1945 i zniszczeniach wojennych, w latach 1968-1969 zostało przebudowane dla celów oświatowych, a obecnie staje się centrum spotkań i wydarzeń kulturalnych. W planach jest także udostępnienie wieży widokowej kościoła na potrzeby ruchu turystycznego.

Kościół św. Katarzyny wybudowany został w XV w. w stylu gotyckim na fundamentach kościoła romańskiego. W swojej historii kilkakrotnie padał ofiarą pożarów i kilkakrotnie był przebudowywany. W wyniku pożaru w 1686 r. zniszczeniu uległ jego średniowieczny wystrój oraz dokumenty dotyczące historii świątyni. Wiele zmian zaszło w latach 1865–1867, a w 1892 r. wykonano nowe neogotyckie zwieńczenie wieży w postaci czterech narożnych wieżyczek i trójkątnych szczytów z zegarami. W czasie walk o miasto kościół został zniszczony. W 1957 r. rozpoczęto jego odbudowę, którą w głównej części zakończono w 1961 r. Ostatnie prace wykonano w 1967 r. i dotyczyły one wykończenia wieży, której przywrócono formę z XVIII w. Obecny wystrój wnętrza świątyni jest odtworzeniem planów XIX wiecznej regotyzacji.

Założone w XIII w. Opactwo w Henrykowie, znane jako miejsce spisania „Księgi henrykowskiej”, w której 750 lat temu zapisano pierwsze zdanie w języku polskim. Na pocysterski kompleks klasztorny składa się kościół Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela, w którym możemy podziwiać słynne "stalle henrykowskie", barokowy klasztor z XVII w., tarasowy ogród włoski z XIX wieku i XVIII-wieczny ogród opacki, w którego centrum stoi dawny pawilon letni opatów, a z boku dawna oranżeria. Zachował się również fragment XVII-wiecznego muru obronnego z barokowymi bramami: Dolną i Górną. Na wschód od klasztoru rozciąga się wspaniały park krajobrazowy w Henrykowie z licznymi pomnikami przyrody. Całość stanowi piękny, fascynujący kompleks architektoniczno - przyrodniczy, w którym można spędzić cały dzień, odpocząć, zrelaksować się i wyciszyć.

Kościół w Troszynie Polskim powstał na początku XIV w., a pierwszej konsekracji świątyni dokonano w 1341 r.  To najstarsza parafia w okolicach Gąbina.  Ponowna erekcja parafii miała miejsce w 1556 r. Od 1879 roku Troszyn wymieniany jest jako filia Czermna. Dopiero w 1974 roku z parafii Czermno wydzielono parafię Troszyn i tym samym kościół w Troszynie stał się ponownie kościołem parafialnym. Współcześnie to zarówno jeden z najmniejszych kościołów pod względem powierzchni, jak i jedna z najmniejszych wspólnot parafialnych w Diecezji Płockiej. Obecny kościół wybudowano w 1636 r. o czym świadczy data wycięta na belce tęczowej Konsekrowano go w 1665 r. W drugiej połowie XVII w. kościół został oszalowany, natomiast gruntowny remont przeszedł w XIX w. i w 1926 r. Wówczas dokonano wymiany dachu gontowego na blaszany. Kościół pobudowany na podmurówce, wnętrze salowe, kryte sklepieniem kolebkowym. W kościele są dwa ołtarze: główny z obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej i Aniołów Stróżów, późnorenesansowy z ok. 1640 r., oraz boczny ołtarz z obrazem św. Leonarda. Na uwagę zasługuje ponadto ambona późnorenesansowa z ok. 1640 r. oraz prospekt organowy również z ok. 1640 r.

Fundacja dobrzykowskiej parafii nastąpiła przypuszczalnie w II połowie XIV w. Źródła wskazują, iż patronami najstarszej świątyni w Dobrzykowie byli: Św. Stanisław Biskup i Męczennik, Św. Dorota i Św. Barbara. W aktach wizytacyjnych z 1740 r. zachowała się wiadomość, że modrzewiowy kościół został wzniesiony w tym miejscu w 1489r. W 1635 r. ukończono kolejną świątynię. Z niej pochodzi zachowana do dziś najstarsza część obecnego kościoła – murowana zakrystia i skarbiec. W latach 1775–1776, nastąpiła gruntowna przebudowa świątyni. Przeprowadzone prace upamiętnia tablica nad wejściem do zakrystii oraz belka tęczowa z  datą ,,1774’’. Kościół konsekrowano w 1806 r. Budowla reprezentuje architekturę drewnianą, z tradycyjnym planem jednonawowej świątyni i węższym, wydłużonym prezbiterium. Wyposażenie kościoła stanowi wiele cennych zabytków renesansowo- barokowych jak pięć ołtarzy, liczne obrazy i rzeźby, a także późnorenesansowa ambona z końca XVI w., chrzcielnicy z XVI w. oraz krzyże: ołtarzowy i procesyjny. W zewnętrznych ścianach zakrystii przyciągają uwagę tablice epitafijne.

Kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny to najważniejszy kościół w mieście. To sandomierska Katedra, a właściwie to od 1960 r. Bazylika Mniejsza. W XII w. była w tym miejscu Kolegiata, która została ograbiona, a następnie zniszczona w XIII w. przez Tatarów. Obecna świątynia z czerwonej cegły to kościół pokutny ufundowany przez Kazimierza Wielkiego jako pokuta za zabicie krakowskiego wikariusza w XIV w. Wielokrotnie przebudowywany jak nakazywała ówczesna moda. To trójnawowy kościół z zachowanymi unikatowymi freskami bizantyjsko-ruskimi w prezbiterium z fundacji Jagiełły. Przedstawiają one sceny z życia Maryi i Jezusa, a najciekawsze z nich to tzw "Zaśnięcie Maryi". Na ścianach naw bocznych znajduje się cykl obrazów przedstawiających katolickich męczenników. Autorem jest Karol de Prevo, a ramy wykonał Polejowski, natomiast autorem obrazu w ołtarzu głównym jest Buchbinder.

Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Rawiczu jest świątynią poewangelicką. Dawny zbór pw. św. Trójcy został zbudowany (na miejscu strawionych w pożarach drewnianych świątyń z XVII w.) w latach 1803- 1808 według projektu z 1802 roku autorstwa Carla Gottharda Langhansa - architekta pruskiego słynącego z zaprojektowania m.in. bramy brandenburskiej w Berlinie. Projekt zrealizował budowniczy z Poznania - Krause. Budowla spłonęła  w pożarze w 1915 roku, po czym w ciągu 2 lat została odbudowana z zachowaniem zamysłu projektu. Drewniane wcześniej elementy zastąpiono żelazobetonowymi. Kościół wybudowano na planie prostokąta z wieżą od strony północnej - ma ona prostokątną podstawę zakończoną kopułą. Jej szczyt wieńczy kolumnowa latarnia pokryta blachą z kulą i krzyżem. Wnętrze świątyni zostało wybudowane na planie wpisanej w prostokąt elipsy z dwukondygnacyjnymi emporami podpieranymi przez rzędy jońskich kolumn. Znajdujący się w rejestrze zabytków kościół ceniony jest też ze względu na jedne z największych w Polsce, 50-głosowe organy, a także chrzcielnicę z XIX wieku. Kościół od 1945 roku jest świątynią katolicką, a od 1976 roku pełni rolę kościoła parafialnego.

Drewniany kościół odpustowy pw. św. Rocha w Dobrzeniu Wielkim to jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych Opolszczyzny. Filialna świątynia z XVII/XVIII wieku, wraz z wnętrzem, figuruje w rejestrze zabytków województwa opolskiego oraz współtworzy Szlak Drewnianej Architektury Sakralnej. Kościół jest orientowany, zbudowany w całości z drewna w konstrukcji zrębowej, otoczony sobotami wspartymi na omieczowanych słupach. Nad nawą góruje niewielka wieżyczka na sygnaturkę, zwieńczona baniastym, podwójnym hełmem, nad głównym wejściem znajduje się ganek umożliwiający dojście do chóru. Bogate wyposażenie kościoła jest przeważnie barokowe, m.in. ołtarz główny z retabulum w kształcie rzeźbionej ramy, w której umieszczono obraz z wizerunkiem św. Rocha i manierystyczne ołtarze boczne. Cennym elementem wyposażenia jest ambona z początku XVII wieku, zdobiona rzeźbami ewangelistów i baldachimem. Z okresu baroku pochodzą również dwa XVIII-wieczne obrazy św. Barbary i św. Katarzyny. Kościół gruntowanie odnowiono w 1752 roku, a kolejne potwierdzone remonty miały miejsce w latach: 1928, 1958, 1997-98 i 2006.

Kościół farny pw. Wniebowzięcia NMP, dawniej św. Maurycego, to jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych Pomorza Zachodniego. Został wzniesiony jako część nowego grodu, prawdopodobnie w II połowie XIII wieku. Wielokrotnie przebudowywany, dwukrotnie płonął w czasie wielkich pożarów miasta. Na przestrzeni wieków dobudowane zostały nawy boczne, obejście prezbiterium oraz kaplice przy wieży zachodniej. Kościół został poważnie zniszczony w czasie walk o miasto w roku 1945, zaś jego odbudowa trwała praktycznie do końca lat 70. Dopiero współcześnie odkrywane są elementy jego oryginalnego wyposażenia - XVII-wieczne płyty epitafijne. Reszta wyposażenia, w większości XIX-wieczna uległa zniszczeniu w czasie walk, albo została wywieziona. Po wojnie kościół, należący od czasów reformacji do gminy luterańskiej, przekazano erygowanej w roku 1924 parafii pw. św. Ottona. Duszpasterstwo prowadzą zakonnicy z Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej.

Na południowy wschód od Żarek, tuż przy drodze 792, na szczycie wzgórza Leskowiec, znajdują się pozostałości dawnego kościoła św. Stanisława w Żarkach. Świątynia ta została zbudowana jeszcze przed 1782 rokiem. Jak podają źródła historyczne, pierwotnie była to drewniana, przydrożna kaplica wzmiankowana w 1595 r. Przy kościele znajdował się niewielki cmentarz, na którym pochówków dokonywano w pierwszej połowie XV w. Od połowy XIX w. obiekt pozostaje w trwałej ruinie. Co roku, 8 maja w dniu liturgicznego wspomnienia św. Stanisława, biskupa i męczennika, przy pozostałości kościoła odprawiana jest msza święta. Kościół św. Stanisława w Żarkach znajduje się na krawędzi uskoku zwanego kuestą jurajską. Tuż obok kościoła znajduje się doskonały punkt widokowy na pradolinę Warty i okoliczne miejscowości.

Ponad zbiornikiem wodnym Dobromierz wznosi się wzgórze o nazwie Wieżyca. Na jej południowym stoku w 2000 roku stanął granitowy krzyż, który powstał by uczcić 2000 rocznicę przyjścia na świat Jezusa Chrystusa. Uroczystego poświęcenia Krzyża Milenijnego 12 października 2000 dokonał Biskup legnicki dr Tadeusz Rybak, w asyście mieszkańców miejscowej parafii i okolicznych miejscowości. Inicjatorem budowy tego krzyża był proboszcz dobromierskiej parafii ks Jan Gargasewicz. Kilkunastometrowej wysokości krzyż jest charakterystycznym punktem w okolicy widocznym z wielu okolicznych miejscowości. Spod krzyża rozciągają się natomiast przepiękne widoki na dobromierski zalew oraz widoczne w oddali Góry Sowie i Masyw Ślęży, a także zabudowania Strzegomia czy Świebodzic.

Pierwsza wzmianka o cerkwi prawosławnej we wsi Puchły pochodzi z XVI w. Obecna cerkiew, wybudowana w latach 1913-1918, jest co najmniej trzecią świątynią wybudowaną w tym miejscu. Poprzednie uległy zniszczeniom spowodowanym przez huragan i pożar.  W cerkwi znajduje się cudowna ikona Bogarodzicy. Już w XVI wieku istniał kult ikony puchłowskiej, ale szczególnie znane są liczne uzdrowienia z okresu, kiedy na Podlasiu szalały epidemie dżumy i cholery. Potwierdzały to wota w postaci metalowych głów, serc, rąk, nóg itp. Z wypisanymi datami: 1646, 1710, 1732, 1812, 1830, 1855. Dzisiaj w dniu święta parafialnego – Pokrowy (14 października), tak jak przed wiekami, wielu pielgrzymów podąża do Puchłów aby wznieść swoje modlitwy i prosić o łaski. Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków 27 lutego 2003.