Lista znaczków

Kaplica "Na Wodzie" w Ojcowie to niewielki, drewniany kościółek pw. św. Józefa Rzemieślnika (Robotnika). Znajduje się u podnóża skał zwanych Prałatkami, kilkaset metrów na północ od ojcowskiego zamku. Kaplica znajduje się w miejscu dawnych łazienek zdrojowych. Wzniesiono ją w 1901 roku na betonowych podporach i fundamentach ponad dwoma brzegami potoku Prądnik. Jak głosi legenda takie usytuowanie kaplicy wynikało z carskiego zakazu, który uniemożliwiał budowanie na ziemi ojcowskiej. Wybudowano więc kaplicę „na wodzie” omijając tym samym zakaz. Kaplica w Ojcowie wybudowana została według szwajcarsko-ojcowskiego stylu. Drewniany budynek, zwieńczony charakterystyczną wieżyczką, ma kształt krzyża o długości 11 i szerokości 5 metrów. We wnętrzu zachowały się trzy ołtarze w formie szczytów góralskich chat. Ołtarz główny na szczycie posiada słońce, a pod nim znajdują się figurki pięciu świętych. Po bokach znajdują się dwa orły (symbol Polski) zawieszone ponad trzema wężami symbolizującymi zaborców. Centralną część ołtarza zajmuje obraz Matki Boskiej Wspomożenia, namalowany w 1901 roku przez jedną z kuracjuszek ówczesnego zakładu zdrojowego.

Pierwszy klasztor franciszkanów w Brodnicy zbudowano z drewna, a zakonnicy zamieszkali w nim 20 marca 1752 roku. Fundatorem klasztoru i późniejszego kościoła był starosta brodnicki Józef Pląskowski wraz z żoną Rozalią, którzy przekazali teren pod budowę przyszłych obiektów sakralnych. Wkrótce rozpoczęła się budowa kościoła, którą ukończono w 1762 roku. 1 sierpnia tego roku nastąpiło poświęcenie murowanej świątyni, której nadano wezwanie św. Franciszka z Asyżu. W dalszej kolejności wzniesiono murowany klasztor, który do użytku oddano w 1772 roku. W roku 1831 nastąpiła kasata klasztoru, a zakonników zmuszono do opuszczenia obiektu, w którym urządzono szpital zakaźny, a później także szpital dla rannych uczestników powstania listopadowego. Do 1945 roku obiekt pełnił również funkcję więzienia. 2 listopada 1947 roku franciszkanie powrócili do klasztoru, a świątynia klasztorna otrzymała wezwanie Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Barokowa, jednonawowa świątynia posiada prosto zamknięte prezbiterium za którym znajduje się zakrystia. Nad nią, na piętrze znajduje się chór zakonny. Wnętrz kościoła zamyka sklepienie kolebkowe. W prezbiterium godne uwagi są dwa obrazy  Matki Boskiej Królowej Aniołów z XVII wieku oraz Drzewo genealogiczne św. Franciszka z XVIII wieku. Do kościoła od zachodu przylega piętrowy, prostokątny budynek klasztorny z czworobocznym wirydarzem.

Cerkiew pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego została zbudowana na fundamentach dawnego zamku Ostrogskich. Jest to świątynia grekokatolicka, jej budowę rozpoczęto w 1717 roku, jednak postępowała ona bardzo powoli, przede wszystkim ze względu na brak dostatecznych funduszy. Budowa świątyni została ukończona dzięki hojności bogatego kupca, Eliasza Wapińskiego. Cerkiew konsekrowano w połowie osiemnastego wieku, a dokładniej w 1747 roku, pomimo iż znajdowała się jeszcze w stanie surowym. W latach 1911-1912 świątynia została przebudowana z jednonawowej na trzynawową z wieżami i kopułą. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, na skutek wysiedleń ludności grekokatolickiej, cerkiew została pozbawiona gospodarza. W 1987 roku grekokatolicy odzyskali swoją świątynię, która w następnych latach (1987-1993) została wyremontowana i przywrócona do celów sakralnych. W jarosławskiej cerkwi znajduje się także cenna ikona Matki Boskiej w typie Hodegetrii: Brama Miłosierdzia.

W roku 1611 właścicielka miasta – księżna Anna Ostrogska, na wzgórzu przy kościele osadziła sprowadzone z Chełmna na Pomorzu siostry Benedyktynki. Był to pierwszy żeński klasztor w diecezji przemyskiej. Przyległy do kościoła dwuskrzydłowy klasztor powstawał dwuetapowo – budowę zakończono przed rokiem 1648. Po kasacie przez Austriaków klasztoru, w jego wnętrzach urządzono warsztaty i magazyny wojskowe. Podczas I wojny światowej budynki klasztorne i kościół uległy znacznym uszkodzeniom. Podczas okupacji wzgórze św. Mikołaja zajęli Niemcy. Na terenie opactwa urządzili więzienie i miejsce straceń. Stan obiektu po wojnie był tragiczny. Spalony kościół zniszczony był w 80%. Wieże i klasztor nie miały dachów, mury groziły zawaleniem, baszty obronne były zdewastowane. Mury opactwa benedyktyńskiego stanowią przykład systemu obronnego tzw. basztowego. Mury o łącznej długości 840 m. ze strzelnicami i ośmioma basztami czynią z tego miejsca rzadko spotykany zespół klasztorny.

Jedną z najpiękniejszych jarosławskich świątyń jest sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej. Początkiem kultu maryjnego w tym miejscu było wydarzenie z 20 sierpnia 1381 r., kiedy to pasterze znaleźli na drzewie gruszy figurę Piety. W pobliżu tego miejsca wypływało źródło, którego wodzie przypisywano cudowne działanie. Początkowo postawiono tutaj drewnianą kaplicę, a później w 1421 r. powstał obszerny, murowany kościół w stylu gotyckim. W 1629 r. księżna Anna Ostrogska przekazała świątynię jezuitom, jej córka zaś, Anna Alojza Chodkiewiczowa, w latach późniejszych ufundowała klasztor. W 1755 r. miała miejsce uroczysta koronacja jarosławskiej Piety koronami papieskimi, uzyskanymi od papieża Klemensa XII. W 1777 roku obiekt oddano pod opiekę oo. Dominikanów przybyłych z Bochni. Wielkim bogactwem świątyni są polichromie. W ołtarzu głównym znajduje się cudowna Pieta, przyciągająca rzesze pielgrzymów. W południowym ramieniu transeptu umieszczono Ołtarz Relikwii Świętych, zawierający niemal 200 różnych relikwii. Cenne są także 21-głosowe organy firmy Rieger z 1896 r. Świątynia w 1966 r. uzyskała godność bazyliki.

Wojskowy cmentarz radziecki  w Bornem Sulinowie położony jest za miastem, w lesie przy drodze do Szczecinka. Powstał w 1945 roku, po założeniu radzieckiej bazy wojskowej w Bornem Sulinowie. Spoczywają tu sowieccy żołnierze i cywilni pracownicy tajnej radzieckiej bazy wojskowej oraz  członkowie ich rodzin. Po roku 1970, na cmentarzu chowano wyłącznie dzieci. Pięć grobów pochodzi z lat 70., a osiemnaście następnych z kolejnego dwudziestolecia. Ich groby ozdobione starymi zabawkami zwracają szczególną uwagę. Najbardziej charakterystycznym punktem na cmentarzu jest grób Iwana Paddubnego. Na grobie znajduje się okazały obelisk przedstawiający zwrócona w górę, w geście triumfu, pepeszę. W 2007 roku na cmentarzu przeprowadzono generalny remont. Od tego czasu miejsce to nosi nazwę „Cmentarz Żołnierzy Północnej Grupy Wojsk Federacji Rosyjskiej i Członków Ich Rodzin w Bornem Sulinowie”.

Pątniczy kościół pw. św. Anny  w Oleśnie to drewniany obiekt sakralny o unikatowej kreacji architektonicznej w skali kraju. Jest symbolem heraldycznym i swoistą transpozycją na język architektoniczny  kwiatu róży widniejącej  w herbie Olesna. Określany mianem „oleskiej róży zaklętej w drewno” ze względu na dobudowaną w XVII w. część centralną  w kształcie róży pięciolistnej. Kościół ma średniowieczny rodowód, jego geneza związana jest z  ocaloną przez św. Annę z rąk zbójców oleską mieszczką. Pierwotna kaplica z 1444 r. zbudowana wokół cudownej sosny przy której wydarzył się cud.  W 1518 r. rozbudowano kościół, który otrzymał piękne wyposażenie - późnogotycki tryptyk mistrza Jakuba związanego z Vitem Stwoszem. W XVII w. dobudowano część centralną. Zachowana figura św. Anny Samotrzeć z pocz. XVI w. jest największą świętością tego sanktuarium. W 2018 r.  kościół wpisano na listę Pomników Historii. 

Pierwszy ewangelicki kościół w Wiśle powstał prawdopodobnie pod koniec XVI wieku. Kolejna, drewniana budowla została zbudowana w końcu XVII wieku jednak ze względu na fakt iż szybko okazała się za mała konieczne było postawienie nowej świątyni. W 1833 roku położony został kamień węgielny pod budowę murowanego kościoła, który ukończono w ciągu 5 lat. Nowy, trójnawowy kościół zbudowany został bez wieży według projektu Edwarda Koerbera. Po wydaniu Patentu Protestanckiego w 1861 roku zrównano prawa protestantów z katolikami co umożliwiło dobudowanie do kościoła wieży oraz zakup dzwonów. We wnętrzu tego najstarszego w Wiśle kościoła zobaczyć można m.in. dwukondygnacyjne empory, a także ołtarz  z witrażem pochodzącym z krakowskiej pracowni Żeleńskiego, przedstawiający patronów świątyni – św. apostołów Piotra i Pawła. 

Dawna cerkiew prawosławna w Kamiannej, w której dzisiaj znajduje się kościół rzymskokatolicki p.w. Nawiedzenia NMP jest budowlą trójdzielną, zbudowaną na planie krzyża. Na połączeniu ramion krzyża, w miejscu skrzyżowania naw znajduje się ośmioboczna wieżyczka z oknami zwieńczona kopułą z niewielką latarnią. Mniejsze baniaste hełmy wieńczą przedsionek, ramiona transeptu i prezbiterium.  Cerkiew zbudowano w 1930 roku w konstrukcji zrębowej. Świątynia została oszalowana poziomymi deskami, a dachy pokryte zostały blachą. We wnętrzu uwagę zwracają ołtarz główny wraz z ołtarzami bocznymi autorstwa Józefa Stefaniaka,  pochodzące z ok. 1960 roku. Na bocznej ścianie znajduje się obraz z  wizerunkiem Świętego Ambrożego trzymającego ul. To swego rodzaju nawiązanie do miejscowych tradycji pszczelarskich kultywowanych od wieków. Przed świątynią znajduje się niewielka, drewniana dzwonnica z 1963 roku. Ciekawostką jest fakt iż jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w Kamiannej istniała druga , unicka cerkiew pw. św. Parascewy, którą w 1949 roku przeniesiono do Bukowca. Niestety do dnia dzisiejszego błędnie powiela się informację, że obecna cerkiew w Kamiannej była właśnie tą cerkwią unicką.

Kościół Imienia NMP w Inowrocławiu pochodzi z przełomu XII i XIII wieku. Jest to piękna jednonawowa, orientowana romańska budowla zbudowana z różnokolorowych ciosów granitowych. Ufundowana została przez księcia Leszka Białego. W momencie powstawania była to największa bazylika redukowana w Europie Środkowej. Budowlę wieńczą bliźniacze ceglane wieże. Surowe romańskie wnętrze ubogaca umieszczona w ołtarzu głównym XIV-wieczna drewniana rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem (,,Uśmiechnięta Madonna”). Symbolem Kościoła są umieszczone na zewnętrznej północnej ścianie kamienne groteskowe płaskorzeźbione ludzkie głowy, krzyż oraz ryt gryfa. Miały chronić to miejsce przed złymi mocami choć być może był to rodzaj Biblii Pauperum albo nawet relikt dawnych słowiańskich wierzeń. Obok Kościoła znajduje się najstarszy inowrocławski cmentarz z Pomnikiem Powstańców Wielkopolskich. W 2008 r. Kościół podniesiony został do rangi bazyliki mniejszej. Jest to obiekt na Szlaku Piastowskim.

Romański kościół w Wierzbnej po raz pierwszy wzmiankowany był  w 1283 roku. Przyjmuje się, że świątynia powstała w latach  1230-1250. Kościół ten jest jednonawowy kryty sklepieniem gwiaździstym, a zakończone absydą prezbiterium wieńczy sklepienie krzyżowo-żebrowe. Od zachodu do kościoła przylegają dwie wieże połączone niewielką galerią. Wieże przykryto cebulastymi hełmami. We wnętrzu kościoła zachowały się m.in średniowieczne polichromie z XIII i XIV wieku, zdobiące ściany i sklepienie absydy. W ołtarzu głównym na uwagę zasługuje obraz Michaela Leopolda Wilmanna ze sceną Koronacji NMP ozdobiony rzeźbami  Georga Schröttera, który wykonał również dwa ołtarze boczne. Na uwagę zasługuje również chrzecielnica i ambona. Kościół od 1357 roku był własnością cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego, a od 1585 roku tego samego zgromadzenia z Krzeszowa. Rozbudowany w XVIII wieku o barokową nawę, romański kościół pełni dziś funkcję chóru i kaplicy. W rękach cystersów świątynia pozostała do 1810 roku.

Kościół pw. NMP w Zastrużu pochodzi z II połowy XVII wieku i znajduje się we wschodniej części pałacu, do którego został dobudowany. Wejście do świątyni pierwotnie również znajdowało się w sali reprezentacyjnej pałacu. Budowla ta jest jednonawowa, murowana i otynkowana. Posiada prezbiterium, a fasada świątyni zwieńczona jest falistym szczytem. Dawne wyposażenie kaplicy było bardzo skromne, ale stopniowo zostało urozmaicone poprzez rozbudowę ołtarza głównego, dodanie tabernakulum i monstrancji.  Wnętrze kościoła odrestaurowano w 1890 roku, wtedy też ustawiono nowe organy i dokonano wymiany ławek. Dwa lata później ukończono budowę wieży, na której umieszczono dzwon „Michał”. Kolejna modernizacja wnętrz miała miejsce w 1908 roku. W czasie działań wojennych w 1945 roku świątynia nie uległa zniszczeniom, ale przez szereg kolejnych lat jej stan stopniowo ulegał pogorszeniu. Zachowując barokowy wystrój elewacji i wnętrza w latach 1973-74 wykonano kolejny remont świątyni. W 1985 roku wykonano nowy ołtarz soborowy, a 10 lat później zakupiono część nowego wyposażenia. Kościół w Zastrużu jest obecnie kościołem filialnym, a w jego wnętrzu oprócz wspomnianych wyżej elementów wystroju, na uwagę zasługują obrazy pędzla Johanna Claessensa z Antwerpii.

Bazylika Mariacka w Gdańsku to jeden z największych na świecie kościołów w całości zbudowanych z cegły. Początki świątyni sięgają XIII wieku, kiedy to w miejscu dzisiejszej Bazyliki znajdował się pierwszy drewniany kościół wzniesiony przez Świętopełka II. Kamień węgielny pod budowę późniejszej bazyliki położono 25 marca 1343 roku. Budowa świątyni trwała 159 lat i zakończyła się w 1502 roku. Bazylikę zdobi siedem wieżyczek oraz masywna, 82. metrowa wieża dzwonnicza. Budowla jest przykładem gotyku ceglanego. Wewnętrzny wystrój kościoła stanowią cenne zabytki malarstwa i rzeźby jak np. ołtarz główny – poliptyk powstały w latach 1510-1517, kamienna Pieta z roku ok. 1410, figura Pięknej Madonny Gdańskiej wyrzeźbiona w latach 1400-1435 czy zegar astronomiczny wykonany w latach 1464-1470 przez Hansa Düringera. Podczas walk o Gdańsk w marcu 1945, Bazylika uległa zniszczeniu, ale ok. 80% wyposażenia udało się uratować. Po wojnie przystąpiono do przywracaniu Bazylice dawnego blasku, a prace rekonstrukcyjne trwają do chwili obecnej.

Pierwszy kościół w Stegnie istniał już prawdopodobnie w XV wieku. W 1609 roku wybudowano mały, drewniany kościółek, który jednak spłonął. Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Stegnie został wybudowany w latach 1681-1683, w konstrukcji ryglowej. Świątynia posiada jedną nawę przykrytą drewnianym stropem oraz wieżę, na której znajduje się zabytkowy dzwon pochodzący jeszcze z poprzedniego kościoła. We wnętrzu na uwagę zasługuje największy w Polsce płócienny obraz sufitowy autorstwa  Reinholda Shneidera oraz cztery mniejsze obrazy ścienne tego samego autora. Ponadto godny uwagi jest ołtarz główny z obrazem "Najświętsze Serce Pana Jezusa" oraz ukrytą kopią lustrzaną obrazu "Złożenie do grobu" Caravaggia. W kościele znajduje się również chrzcielnica z 1666 roku oraz bogato zdobiona ambona z  1687 roku. Ciekawostką jest również model fregaty, ufundowany przez uratowanych z tonącego statku marynarzy. Imponujący jest również, ocalały z poprzedniego kościoła prospekt organowy z pneumatycznymi 32. głosowymi organami z 1914 roku. To dzięki temu instumentowi licznie przybywają tu turyści, a raz w roku  odbywa się Międzynarodowy Festiwal Organowy. 

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to katolicki kościół parafialny zbudowany w latach 1903-1904 w stylu neogotyckim, za czasów proboszcza Josepha Bennera. Sama parafia  pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny erygowana była już w XVI wieku. Projektantem dziś istniejącego kościoła był Ludwig Schneider, natomiast autorem wyposażenia wnętrza Herrmann Kügler. Wewnątrz kościoła znajduje się XVII-wieczny kamienny ołtarz wykonany z piaskowca, na którym przedstawiono sceny ukrzyżowania. W ostatnich latach kościół przeszedł gruntowny remont, w ramach którego uporządkowano teren przed świątynią, układając kostkę brukową czy zakładając nowe trawniki. Modernizacji poddano również Dom Parafialny. Na przykościelnym placu znajduje się m.in. pomnik Jana Pawła II i kamienny krzyż z 1879 roku z niemieckojęzycznymi inskrypcjami.

Niedaleko rynku znajduje się kościół parafialny pw. św. Anny. Kościół pobudowany został w 1. poł. XVI w. Jego fundatorką była prawdopodobnie Anna Jagiellonka. Kilkakrotnie remontowany, został poddany całkowitej przebudowie w latach 1907–1913 wg projektu Stefana Szyllera. Nowo wzniesiony kościół w czasie I wojny światowej uległ poważnemu uszkodzeniu. Reprezentuje styl neogotycki (z gotycką kaplicą wschodnią), jest murowany z cegły, częściowo otynkowany (obie kaplice boczne), trójnawowy, halowy z wieżą, na zewnątrz ma szkarpy uskokowe, okna są zamknięte ostrołukowo, dach dwuspadowy kryty blachą. W świątyni warto zobaczyć sklepienie gwiaździste z 1. poł. XVI w. w kaplicy wschodniej, gotycką kropielnicę, tablice poświęcone żołnierzom i oficerom 115. pp walczących w obronie Różana.

Mauzoleum Güttlerów powstało między 1874, a 1879 rokiem. Jego fundatorką była urodzona w dzisiejszym Javorniku  - Pauline Güttler, która wyszła za mąż za Wilhelma  Güttlera – właściciela fabryk prochu w Mąkolnie.  Güttlerowie byli właścicielami złotostockiej kopalni rudy arsenu i fabryk. Posiadali także kopalnię w miejscowości Raci Udoli. Po śmierci Wilhelma Güttlera jego żona zainicjowała budowę grobowca. Mauzoleum składało się z 2 części – nadziemnej kaplicy i podziemnej krypty na trumny. Do wnętrza kaplicy prowadziły dębowe drzwi z kratą, nad którą umieszczono witraż. We wnętrzu znajdował się marmurowy ołtarz. Po jego obu stronach znajdowały się palmy. Wnętrze to zamknięte było kopułą zwieńczoną latarnią, wpuszczającą do środka jasnoniebieskie światło. Poniżej kaplicy znajdowała się krypta, w której w cynowych sarkofagach spoczęło ośmiu członków rodziny Güttlerów. Po drugiej wojnie światowej mauzoleum ograbiono i zniszczono. Rozbito sarkofagi, rozkradziono wszystko co się dało, a zwłoki Güttlerów zbezczeszczono. Grobowiec w fatalnym stanie dotrwał do 2017 roku, kiedy to dzięki dofinansowaniu z Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Glacensis został odnowiony i uratowany przed kompletnym zniszczeniem.

Kościół parafialny  św. Wawrzyńca  wyróżnia się zdecydowanie w architektonicznej panoramie miasta. Jest świadectwem dążeń i aspiracji biskupów poznańskich - właścicieli  Słupcy, którzy w 1290 r. dokonali  lokacji miasta.  Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1296 roku. Zniszczony w czasie najazdu krzyżackiego w 1331 roku, w obecnym kształcie wzniesiony w początkach XV wieku  z inicjatywy biskupa poznańskiego  Andrzeja z Bnina. Potężna bryła późnogotyckiej fary jest przykładem dwuetapowego przedsięwzięcia budowlanego, w którym jako pierwsze w 1 poł XIV w. powstało prezbiterium, a w początkach XV w. dobudowano korpus nawowy. Wielokrotnie restaurowany: w  2 poł. XVIII w. zbarokizowany, a w latach 1949-58 regotyzowany.  Z bogatego wyposażenia na uwagę zasługuje m.in. umieszczony na belce tęczowej gotycki krucyfiks i figura Matki Boskiej Bolesnej z tzw. Grupy Ukrzyżowania z ok. 1420 r., a także unikatowy  instrument organowy autorstwa Mathiasa Brandtnera z 1716 r. z zachowanym w 90 %  oryginalnym mechanizmem piszczałkowym z epoki baroku. 

W latach 1742-1744, po przejęciu Śląska przez Prusy, protestanccy mieszkańcy, pomimo oporów ówczesnych właścicieli miasta, otrzymali prawo do postawienia domu modlitwy. Początkowo była to skromna budowla z szachulcową wieżą – dzwonnicą. Po roku 1784 powiększono jej korpus, a także zastąpiono dotychczasową dzwonnicę masywną, murowaną wieżą wzniesioną według projektu C.G. Langhansa. W 1845 r. dokonano rozbudowy świątyni, poprzez przedłużenie korpusu i dodanie dwóch wież mieszczących klatki schodowe. Po 1945 r. budynek otrzymał wezwanie NMP Szkaplerznej, a także dostosowano go do celów liturgii rzymsko – katolickiej. W ołtarzu głównym kościoła znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej, przywieziony ze Śniatynia przez księdza Jana Puka i jego parafian. Kościół Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (wcześniej Matki Bożej Szkaplerznej) funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze to kościół ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego poświęcony św. Jadwidze.  Budowany od 1272 r., ukończony w 1294 r. przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni. Kościół ten jest najstarszym zachowanym zabytkiem w mieście. W jego wyposażeniu zachował się barokowy chór z malowanymi przedstawieniami świętych z XVII w. i renesansowa kuta krata przy wejściu do Kaplicy Oliwnej. W nawie południowej można zobaczyć rysunek na tynku z wyobrażeniem świątyni  Grobu  Chrystusa  w  Jerozolimie. W 1992 roku bullą Totus Tuus Poloniae populus papież Jan Paweł II, w ramach reorganizacji administracji Kościoła w Polsce, powołał do istnienia diecezję zielonogórsko-gorzowską przenosząc jej stolicę z Gorzowa Wielkopolskiego do Zielonej Góry, a dotychczasowy kościół parafialny św. Jadwigi z dniem 7 czerwca 1992 r. podniósł do godności Konkatedry diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

Bazylika św. Jakuba powstała w drugiej połowie XIII wieku na miejscu wcześniejszego, drewnianego kościoła z 1187 r. Jest jednym z cenniejszych i piękniejszych zabytków Szczecina. Można do niego dojść Mostem Długim, znajduje się na Starym Mieście, niedaleko zamku. Konsekracja katedry odbyła się 31 maja 1982 roku z rąk bp szczecińsko-kamieńskiego Kazimierza Majdańskiego. 23 maja 1983 roku papież Jan Paweł II podniósł ją do rangi bazyliki mniejszej., a następnie nadał jej tytuł Bazyliki Archikatedralnej. Przez wieki Bazylika była rozbudowywana i odnawiana po licznych zniszczeniach. Katedra znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. Po zamontowaniu nowej iglicy wieża kościoła (łącznie z iglicą) ma 110,175 metrów. Na wysokości 53 metrów znajduje się punkt widokowy. Wewnątrz bazyliki znajdują się zabytkowe i współczesne dzieła sztuki sakralnej.

Kościół pw. św. Michała Archanioła – usytuowany przy płn.- wsch. narożniku rynku, w zasadniczej części zbudowany został w 2 poł. XV w. jako halowa budowla trzynawowa z pięciobocznym prezbiterium. Po pożarze miasta w 1541 r. farę powiększono, dobudowując czwartą nawę od północy i rząd kaplic z emporą od południa. Nawy nakryte zostały efektownym sklepieniem sieciowym, kaplice zaś gwiaździstym oraz kryształowym. W wyniku neogotyckiej przebudowy w latach 1855-1856 do kościoła dostawiono kruchtę oraz wykonano efektowny szczyt wieżowy w elewacji frontowej. We wnętrzu z późnogotyckiego wyposażenia zachował się poliptyk świętej Anny oraz rzeźbiarska grupa Ukrzyżowania. Wysokiej klasy rokokowa figura Najświętszej Panny Marii znajduje się w ołtarzu bocznym. Na uwagę zasługują także barokowe obrazy - stacje Drogi Krzyżowej.

Kościół parafialny pw. św. Mateusza w Opalenicy znajdujący się przy ul. Farnej został fundowany przez Jana Opalińskiego i wzniesiony ok.  1518 roku.  Stanowi on przykład gotyckiej architektury sakralnej. Na uwagę zasługuje barokowe wnętrze kościoła m.in.: sklepienie prezbiterium i ołtarz główny. W wykonanym przez włoskich mistrzów ołtarzu znajduje się obraz św. Mateusza namalowany w 1749 r. przez Wacława Graffa. W 2001 roku została dobudowana przy kościele wolnostojąca dzwonnica, o wysokości ok. 18 m., nawiązująca stylem do świątyni i zwieńczona na szczycie krzyżem.  Rok później umieszczono w dzwonnicy 3 dzwony jubileuszowe: dzwon patrona parafii św. Mateusza, dzwon św. Maksymiliana Kolbe oraz dzwon św. Antoniego z Padwy. Każdy z nich jest opatrzony herbem miasta Opalenica, a równo o 12.00 można usłyszeć wygrywany hejnał miejski. 

Neoromańska kaplica cmentarna znajduje się na największej nekropolii w Polsce, trzeciej w Europie. Architektura cmentarza nawiązuje do nekropolii Ohlsdorfer Friedhof w Hamburgu. Kaplica została wybudowana w latach 1900-1902. Architektem tej niezwykłej budowli był Wilhelm Meyer-Schwartau. W czasie II wojny światowej kaplica uległa zniszczeniu, dzisiejszy jej wygląd zawdzięczamy rekonstrukcji z lat 1981-1994. Otoczona jest licznym wartościowym drzewostanem, który stał się częścią ścieżki botanicznej zaczynającej się i kończącej przy neoromańskiej bramie głównej cmentarza. Usytuowana jest na wzniesieniu stając się centralnym punktem cmentarza i jego najbardziej rozpoznawalnym elementem. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 170 ha, od początku na jego terenie pochowano ponad 300 tysięcy osób. Nekropolia została wpisana na wojewódzką listę zabytków w czerwcu 1986 roku.

Drewniany kościół św. Walentego w Dobrodzieniu został wybudowany w 1630 roku, w miejscu, w którym wcześniej istniał inny kościół zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. Współczesny kościół o konstrukcji zrębowej wzniesiony został na podmurówce. Posiada czołową wieżę usytuowaną nad prostokątnym przedsionkiem. Wieża nakryta jest daszkiem namiotowym i zwieńczona cebulastym hełmem z latarnią. Zarówno dach jak i elewacja kościoła kryte są gontem. Jest to świątynia jednonawowa z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, do którego przylega zakrystia. Barokowe wyposażenie tworzy m.in. polichromowany i złocony ołtarz główny  pw. św. Walentego, ufundowany w 1644 roku przez  Adama Wilhelma Dobrodzieńskiego. Na uwagę zasługuje także pochodząca z I poł. XIX w. szafa organowa oraz krucyfiks ołtarzowy. Kościół św. Walentego jako jeden z nielicznych zabytków cudem ocalał z wielkiego pożaru miasta w 1846 roku.