Lista znaczków

Centrum Szyfrów Enigma opowiada prawdziwą historię złamania szyfru Enigmy i pokazuje Polaków stojących za tym sukcesem. Ekspozycja pokazuje istotę Enigmy – sztukę szyfrowania i kodowania oraz doskonałą współpracę genialnych polskich matematyków. Podkreśla potęgę umysłu, znaczenie odwagi i moc pracy zespołowej, czego najlepszym przykładem jest współpraca Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego. Odwiedzający Centrum szyfrów Enigma mogą wziąć udział w kursie szyfrowania i odczytywania zakodowanych wiadomości. Poznają najciekawsze metody utajniania informacji stosowane od starożytności aż po czasy współczesne. Zmierzą się z łamigłówkami, zagadkami i szyframi. 
Przestrzeń CSE, znajdująca się w dawnym Collegium Martineum z przełomu lat 40 i 50 XX wieku, została przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, rodzin z dziećmi oraz seniorów i seniorek. Ekspozycję zwiedza się z audioprzewodnikiem (są dostępne w różnych wersjach językowych, z audiodeskrypcją, w tekście łatwym do zrozumienia oraz polskim języku migowym).

Obrzycko, miasto w pow. szamotulskim, malowniczo położone na lewym brzegu rzeki Warty, przy ujściu do niej Samy, ok. 12 km na północny zachód od Szamotuł. Pośrodku, w centralnym punkcie rynku, o formie trapezu usytuowany został ratusz, fasadą zwrócony ku zachodowi. Wokół rynku rozlokowana zabudowa mieszkalna pochodząca z XIX i początku XX wieku. Budowa pierwszego ratusza miała miejsce ok. połowy XVII w. W 1739 r. został on zniszczony przez pożar, podobnie jak większość miasta. W 1757 r. wybudowano obecny murowany ratusz, który w połowie XIX w. zamieniony został przez Prusaków na spichlerz. Murowany ratusz pokryty jest dwuspadowym dachem. Od zachodu znajduje się wieża z  herbem Nałęczów-Raczyńskich i mottem Vitam impendere vero w kartuszu. Szczyt wieży zakończony czterospadowym dachem z iglicą. Obecnie ratusz ponownie pełni funkcję siedziby władz samorządowych Miasta Obrzycko.

We wnętrzu kaliskiego ratusza w pomieszczeniach piwnic, na kondygnacjach wieży oraz na korytarzu trzeciego piętra znajduje się nowoczesna ekspozycja multimedialna poświęcona dziedzictwu historyczno-kulturowemu Kalisza. Ekspozycja ta nie jest wystawą muzealną. Ukazuje dzieje Kalisza od najdawniejszych czasów aż po czasy obecne. Zwiedzający z pewnością odkryją wiele historycznych tajemnic, ale też spotkają się ze związanymi z miastem postaciami. Wystawa inspiruje do poszerzenia wiedzy o życiu miasta i regionu i ma być impulsem do jego dalszego zwiedzania. Historyczna podróż w czasie rozpoczyna się w podziemiach ratusza, a następnie poprzez trzecie piętro i wieżę ratuszową prowadzi na jej szczyt do punktu widokowego, z którego rozpościera się piękna panorama Kalisza i okolic. Na poszczególnych kondygnacjach na zwiedzających czekają historyczne bloki tematyczne pozwalające prześledzić rozwój Kalisza, jego klęski i odrodzenie oraz obecne życie miasta.

Rawicka fara została zbudowana w latach 1900-1902 i reprezentuje styl neogotycki w architekturze. Do czasu jej powstania rolę kościoła parafialnego pełnił kościół franciszkanów reformatów pw. św. Antoniego Padewskiego. Konsekrowana w 1907 roku świątynia jest dziełem architekta Alexisa Langera. „Czerwony kościół”- jak potocznie nazywają go mieszkańcy - zwraca uwagę poprzez strzelistą, wysoką na 50 m wieżę. Trzynawowa budowla zwrócona jest wejściem głównym na stronę zachodnią, okna zdobią witraże. Wewnątrz zobaczyć można drewnianą ambonę, imponujące sklepienie kolebkowo-żebrowe oraz cztery ołtarze. W ołtarzu bocznym, po prawej stronie od głównego, centralne miejsce zajmuje słynny obraz Matki Boskiej Rawickiej z 1871 roku autorstwa Carla (Karla) Wohnlicha. W przykościelnym parku znajdują się: figura św. Stanisława Kostki, kapliczka z rzeźbą Matki Boskiej Rawickiej autorstwa Romana Dworaka, na plantach natomiast, obok kościoła, stoi pomnik św. Jana Pawła II.

Schron przeciwatomowy w Kaliszu powstał prawdopodobnie pod koniec lat 50. XX wieku. W 1962 r. na pewno już istniał. Nie zachowały się żadne dokumenty dotyczące budowy, a przynajmniej nic na ten temat nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że miejsce to w razie ataku atomowego miało być schronieniem dla najważniejszych oficjeli w Kaliszu. Schron miał być centrum dowodzenia i z niego miały być koordynowane działa dotyczące Kalisza i całego byłego województwa kaliskiego. Schron wyposażono w pomieszczenia operacyjne i urządzenia gwarantujące niezależne funkcjonowanie obiektu jak system filtrowo-wentylacyjny, agregaty prądotwórcze, centrala łączności, system kanalizacyjny, niezależne ujęcie wody pitnej czy system centralnego ogrzewania. Powierzchnia schronu to ok. 500 m kw. Swego czasu był to jeden z pilniej strzeżonych obiektów w mieście, mimo że o obecności podziemnej budowli nie świadczyło więcej niż obecność wjazdu oraz dwa szyby wentylacyjne wystające ponad trawnik. Mimo upływu lat schron wraz z wyposażeniem zachował się w doskonałym stanie.

Parafia św. Michała Archanioła w Kwilczu erygowana została już w XIII w. W 1766 r. obok istniejącego drewnianego kościoła wzniesiono budowlę murowaną. Fundatorami nowego kościoła byli bracia Kwileccy: Franciszek Antoni — kasztelan kaliski, Adam — kasztelan przemęcki i Jan — kasztelan międzyrzecki. Kościół ukończono w 1782 r. Świątynia posiada trzyprzęsłową nawę z przylegającym do niej prezbiterium. Od zachodu do kościoła w latach 1792-93 dobudowana została czworokątna wieża dwukondygnacyjna zwieńczona hełmem. We wnętrzu wykończonym w stylu Ludwika XVI znajduje się m.in. ołtarz główny z rzeźbą św. Michała Archanioła z przełomu XVII i XVIII w., dwa ołtarze boczne: jeden z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, drugi zaś z barokowym krucyfiksem i rzeźbą Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty. Na uwagę zasługuje również ambona z sylwetkami aniołów podtrzymujących tablicę Dziesięciorga Przykazań, chrzcielnica ze sceną Chrztu Chrystusa oraz cztery nagrobki członków rodziny Kwileckich.

Zespół pałacowy w Kwilczu obejmuje oficyny i budynki gospodarcze, a także przyległy do nich od wschodu park krajobrazowy. Sam pałac powstał w 1828 r. według projektu berlińskiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Budowla na planie prostokąta posadowiona została na kamienno-ceglanym fundamencie i wzniesiona z cegły. Piętrowy, ale podpiwniczony pałac ma cechy neorenesansowe. Od frontu znajduje się płytki pseudoryzalit, a od ogrodu prostokątny ryzalit z zadaszonym tarasem wspartym na ozdobnej, drewnianej konstrukcji. Elewacje ozdobiono delikatnym boniowaniem i gzymsami. Okna parteru duże, natomiast okna piętra mniejsze, ujęte profilowanymi obramowaniami. W pomieszczeniach pałacu, na piętrze mieściły się pierwotnie pokoje mieszkalne. Na parterze znajdowały się hall, salon, biblioteka oraz jadalnia. Po 1945 r. majątek przejął skarb państwa. Przez wiele lat mieścił się tu kombinat PGR, po którego upadku pałac niszczał. Dopiero w 2013 r. majątek został odzyskany przez spadkobierców przedwojennych właścicieli, którzy stopniowo przywracają mu dawną świetność.

Wybudowany w latach 1846 – 1866 wg projektu wybitnego pruskiego architekta Fryderyka Augusta Stüllera dla hrabiego Władysława Radolińskiego, ówczesnego właściciela dóbr jarocińskich. Na przełomie XIX i XX wieku pałac był wielokrotnie rozbudowywany, ostateczny kształt uzyskał w 1911 roku. 4 grudnia 1917 roku w pałacowej bibliotece wybuchł pożar, który niemal doszczętnie zniszczył budynek. W rękach rodziny Radolińskich pałac pozostawał do wyzwolenia miasta przez armię czerwoną w styczniu 1945 roku. Po zakończeniu wojny w pałacu decyzją władz miejskich zlokalizowano szkołę podstawową oraz siedzibę biblioteki publicznej. W 1948 roku budynku zalazł swoją siedzibę Państwowy Ośrodek Kształcenia Bibliotekarzy, który funkcjonował do końca XX wieku. W 2007 roku budynek przejęła Gmina Jarocin. Obecnie w pałacu funkcjonuje Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Jarocin, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia oraz Muzeum Regionalne w Jarocinie.

Świątynia została wzniesiona w 1760 r. z fundacji wojewodzica poznańskiego Wiktora Raczyńskiego z Wojnowic. Obecny kościół jest trzecim z kolei wzniesionym na tym pagórku. Wykonany z drewna modrzewiowego, o konstrukcji szkieletowej, oszalowany. Jest architektoniczną perełką w stylu barokowym. Powstał na planie krzyża greckiego, z przybudówkami w postaci zakrystii i kruchty. Góruje nad nim pseudokopuła zwieńczona ośmioboczną wieżyczką zakończoną hełmem z latarnią. Centralne miejsce świątyni zajmuje barokowy ołtarz, z późnogotyckim krucyfiksem umieszczonym na tle drewnianej, srebrzonej draperii otoczonej rzeźbami. Uwagę zwraca także misternie rzeźbione tabernakulum, wewnątrz którego kryje się obrotowy tron boży. Obok ołtarza głównego znajdują się jeszcze cztery ołtarze boczne. Do cennych elementów wystroju należą drewniana ambona w stylu rokoko, ustawiona w kruchcie kropielnica z piaskowca z XVI w. i drewniany chór ze zdobiącą go polichromią przedstawiającą chór anielski. We wnętrzu wieżyczki znajdują się wizerunki polskich świętych: Kazimierza, Wojciecha, Jadwigi Śląskiej i Stanisława. Na stropie widoczne są sceny związane z kultem św. Wojciecha.

W południowej części Pyzdr znajduje się jeden z nielicznych w Wielkopolsce wiatraków typu holenderskiego. Podstawa wiatraka o średnicy 10,5 m murowana jest z cegły. Trójkondygnacyjny, ceglany trzon budowli przykrywa kopulasty, drewniany dach pokryty blachą. W obrotowej kopule znajdują się skrzydła wiatraka połączone z całym mechanizmem przekazującym napęd na koła młyńskie. Wiatrak w Pyzdrach został zbudowany w 1903 r., przez rodzinę Bartczaków. Pierwotnie budowla napędzana była wiatrem, jednak w okresie międzywojennym zmieniono napęd na elektryczny, zachowując jednak urządzenia związane z napędem wiatrowym. Po częściowym remoncie w połowie lat 70. XX wieku wiatrak działał jeszcze do lat 80. W latach 2018-2019 wiatrak zakupiła Gmina Pyzdry. Po rewitalizacji i nadaniu budowli wyglądu z lat 80. XX w. wiatrak zyskał funkcję dydaktyczno-muzealną.

Zabytkowy budynek dawnej siedziby rawickiego Bractwa Kurkowego – strzeleckiej organizacji społecznej utworzonej już w 1642 r., stanął w 1903 roku w miejscu wcześniejszych zabudowań o tym przeznaczeniu. Okazała, zachowana do dziś dawna bracka kwatera, zbudowana została według projektu Carla Klimma zgodnie z założeniami eklektyzmu. Gmach z cegły klinkierowej zdobi data jego wybudowania umieszczona na fasadzie nad wejściem głównym, wyżej zaś na frontonie - płaskorzeźba z godłem Rawicza. Członkowie braci strzeleckiej, prócz przestrzeni do doskonalenia umiejętności strzeleckich i rozgrywania turniejów, potrzebowali miejsca, gdzie toczyć mogli życie towarzyskie i rozrywkowe stowarzyszenia – stąd rozbudowa siedziby. Początkowo rola Bractwa związana była z samoobroną mieszczan, a także z kultywowaniem postaw obywatelskich.  Gdy nikło widmo niebezpieczeństwa związanego z najazdami obcych wojsk, Bractwo Kurkowe przeobraziło się w organizację o charakterze sportowym. W 2022  r. przypada 380-lecie istnienia organizacji.

Szreniawa to stacja położona na linii kolejowej pomiędzy Luboniem a Stęszewem. Znajduje się tutaj niewielki posterunek ruchu, dwa tory główne oraz dwa tory boczne, będące przedłużeniem toru głównego dodatkowego. Pomiędzy torami głównymi znajduje się dwukrawędziowy peron wyspowy. W zachodniej części stacji, na przedłużeniu toru nr 3a znajduje się rampa ładunkowa, która jednak pozostaje nieużywana. Również od strony zachodniej znajduje się budynek dworca, w którym mieści się nastawnia dysponująca, posiadająca urządzenia mechaniczne scentralizowane. Obecny układ torowy stacja zawdzięcza przebudowie na początku XXI w. Z uwagi na zabytkowy charakter linii, pozostawiono istniejące urządzenia sterowania ruchem kolejowym, wymieniono jedynie tarcze ostrzegawcze na świetlne oraz dobudowano tarcze ostrzegawcze przelotowe. Z nastawni obsługiwano też mechaniczne rogatki na przejeździe kolejowym, położonym od strony Stęszewa.

Wieża widokowa w Łobżenicy jest dawną miejską wieżą ciśnień zaprojektowaną i wybudowaną w 1910 roku przez firmę Carl Francke z Bremy. Ówczesna wieża miała niecałe 36 metrów wysokości i w swojej głowicy, na wysokości 21 m mieściła zbiornik wodny o pojemności 100 m3, wykonany ze stali kowalnej. Średnica wewnętrzna cokołu wieży to 5,78 m, natomiast średnica głowicy to 7,6 m. Wieża ciśnień służyła mieszkańcom Łobżenicy do 1974 roku, kiedy wybudowano nową hydrofornię i zaprzestano użytkowania wieży. Od tego czasu popadała w ruinę. W 2010 roku podjęto decyzję o rewitalizacji wieży, którą odrestaurowano w 2011 roku. Od tego czasu budowla pełni funkcję wieży widokowej. Aby jednak dostać się do punktu widokowego, trzeba pokonać 122 stopnie. Trud wspinaczki wynagradzają widoki, jakie można podziwiać z wieży. Wartym zaznaczenia jest fakt, że po rewitalizacji oryginalna iglica znalazła się wewnątrz wieży, a na jej szczycie zamontowano kopię wykonaną na wzór oryginału, z dopisanym rokiem rewitalizacji.

Wieżę ciśnień w Kościanie zaprojektował inż. Xaver Geisler, a powstała ona w 1908 r. jako element systemu wodociągowego miasta. Bazuje ona na motywie londyńskiego Tower Bridge. Jej wysokość to 40 m. W czasie działań wojennych w 1945 r. w kościańskiej wieży ciśnień bronili się Niemcy. W rezultacie doszło do jej ostrzelania pociskami czołgowymi, a budowla doznała poważnych uszkodzeń dachu oraz głowicy. Zbiornik na wodę został podziurawiony niczym sito. Wieża eksploatowana była do końca pierwszej dekady XXI w. Dziś jest to wyjątkowy obiekt w skali kraju mieszczący ściany wspinaczkowe i prawdopodobnie jedyne na świecie, tak wyjątkowe, obserwatorium astronomiczne. Kościańska ściana wspinaczkowa to jeden z najciekawszych obiektów tego typu w Polsce. Można tu korzystać ze ścian wspinaczkowych o łącznej powierzchni 345 m² i sięgających wysokości ponad 18 metrów. Na szczycie wieży znajduje się jedyne na świecie obserwatorium astronomiczne, którego obrotowy dach nie jest kopułą, lecz pokrytym dachówką czteropołaciowym dachem namiotowym. Obserwatorium wyposażone jest w teleskop, kamerę oraz komputery z oprogramowaniem do obserwacji nieba.

Górka Klasztorna położona jest na Krajnie, miejscu między Bydgoszczą a Piłą, wśród pięknych lasów, jezior i łąk. Matka Boża objawiła się w tym miejscu na dębie pasterzowi w roku 1079. Pozostałością starodawnej puszczy jest Gaj Górecki dębowo — grabowy. Dzisiaj miejsce to jest znane z Cudownego Obrazu Matki Bożej Góreckiej oraz studzienki, w której woda, z chwilą ukazania się Maryi, nabrała cudownych właściwości. Od XVII wieku opiekunami tego miejsca byli Ojcowie Bernardyni, a po ich kasacie kustoszami są od 1923 roku Misjonarze Świętej Rodziny. Na miejscu znajduje się kościół i klasztor z XVII wieku, Studzienka ze źródełkiem z cudowną wodą, Dom Pielgrzyma, Gaj Górecki i piękny teren spacerowy. Na przestrzeni dziejów naszej Ojczyzny, przeciwnicy Boga i kultu maryjnego wielokrotnie starali się wymazać to miejsce z kart historii, wymazać pierwsze ślady kultu Maryi i wiary Polaków. Tak było w okresie protestantyzmu, w czasie najazdu Szwedów, w czasach zaborów, czy też podczas II wojny światowej, kiedy to w Górce stworzono obóz zagłady dla duchowieństwa, okolicznych mieszkańców i jeńców angielskich. Wielokrotnie skazywano tu Boga i Jego wyznawców, wielokrotnie doświadczano to miejsce cierpieniem i krzyżem. Dziś miejsce to znane jest zwłaszcza z odgrywania w Wielkim Poście, przez okolicznych mieszkańców, Misterium Męki Pańskiej.

Ekspozycja poświęcona porcelanie chodzieskiej znajduje się w dwóch salach Miejskiej Biblioteki Publicznej. W pierwszej eksponowane są wyroby z pierwszej ceramicznej fabryki fajansu z połowy XIX w., głównie majolikowe naczynia użytkowe, zdobione motywami kwiatowymi, bądź „cebulowym”, oraz fajans z końca XIX w. z fabryki annaburskiej. Kolejną grupę stanowią wyroby fabryki fajansu z czasów międzywojennych. Są to serwisy kuchenne, pojemniki na przyprawy, bombonierki, patery, zestawy toaletowe i rzadkie kompozycje figuralne. Chodzieskie wyroby z porcelany i porcelitu z XX w. to najnowsza sala w muzeum. Prezentowane są w niej eksponaty pochodzące z trzech chodzieskich fabryk. Wyeksponowano tu serwisy porcelanowe z czasów międzywojnia oraz te bardziej znane z lat 70 XX w. jak „Iwonę”, „Reginę”, czy „Berniego”. Sporą część zbiorów stanowią wyroby produkowane okazjonalnie jak wazony czy patery o charakterze propagandowym. Osobną gablotę stanowi porcelana techniczna i elektrotechniczna produkowana na początku XX w. w zakładzie nr 1, która kilkukrotnie uchroniła fabrykę przed upadkiem. Na ścianach sali i roletach okiennych zapoznać się można z fotografiami obrazującymi proces produkcji, kartami projektów, czy wykazami chodzieskich sygnatur z różnych okresów działalności. W pozostałej części muzeum eksponujemy pamiątki historyczne związane z miastem i okolicami, w tym przede wszystkim związane ze zwycięskim Powstaniem Wielkopolskim. 

Wzgórze Gontyniec to najwyższe wzniesienie Wysoczyzny Chodzieskiej i najwyższy punkt Pojezierza Wielkopolskiego wznoszący się na wysokość 191,5 m n.p.m. Według przekazów ludowych, nazwa wywodzi się z czasów przedchrześcijańskich od słowa gontyna – czyli od słowiańskiej budowali sakralnej. Gontyniec góruje nad Doliną Noteci, odległą od wzniesienia o 7 km. Na wzgórzu, czerwony, pieszy szlak PTTK krzyżuje się z żółtym. Wokół Gontyńca miłośnicy aktywnego wypoczynku korzystać mogą z ekstremalnych ścieżek rowerowych oraz biegowych. Gontyniec to także punkt spacerowy okolicznych mieszkańców, którzy szukają tu wytchnienia i kontaktu z naturą. Na szczycie wzniesienia znajduje się ponadto 34. metrowa, stalowa wieża obserwacyjna monitorująca stan okolicznych lasów, a także zadaszona wiata chroniąca turystów podczas mniej sprzyjającej aury.

Bolesław Chrobry - pierwszy koronowany władca Polski. Dla Gniezna władca szczególny – za jego panowania niepomiernie wzrósł status grodu, który stał się głównym ośrodkiem militarnym, religijnym i politycznym państwa piastowskiego. Polityczne i religijne znaczenie Gniezna za panowania Bolesława Chrobrego uległo szczególnemu wzmocnieniu za sprawą męczeńskiej śmierci biskupa praskiego Wojciecha. Chrobry popierał misję ewangelizacyjną przyszłego świętego w Prusach, a jego zwłoki wykupił i pochował w kościele w Gnieźnie. Przyczyniło się to do spotkania z cesarzem Ottonem III, który podczas tzw. Zjazdu Gnieźnieńskiego zadecydował o utworzeniu arcybiskupstwa w Gnieźnie. Chrobry został też uznany za przyjaciela Św. Cesarstwa Rzymskiego i brata cesarskiego, co stanowiło najwyższą godność w ówczesnym ceremoniale. To wszystko nadało władcy piastowskiemu rangę pozwalającą dostąpić godności królewskiej, a z Gniezna uczyniło główny ośrodek władzy w państwie pierwszych Piastów.

Budynek powstał w 1830 roku przy ulicy Fryderykowskiej (dziś ulicy Chrobrego), po wielkim pożarze Gniezna, po którym wytyczono nowy plan przestrzenny miasta. Nowy ratusz w stylu klasycystycznym zaprojektował przybyły z Bydgoszczy pruski architekt Schildner. Gnieźnieński magistrat dwukrotnie przebudowywano – pod koniec XIX w. i pierwszej połowie wieku XX. Był siedzibą władz pruskich do wybuchu Powstania Wielkopolskiego. W 1918 r. pod ratuszem zebrali się powstańcy i stąd ruszyli w stronę koszar wojskowych, aby je zająć i ustanowić tym samym polską władzę w mieście. Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 2000 r. Odrestaurowany w 2018 r., obecnie mieści się w nim kilka podmiotów: filia Miejskiego Ośrodka Kultury – Stary Ratusz, Biuro Rady Miasta, Urząd Stanu Cywilnego, Dom Powstańca Wielkopolskiego oraz Centrum Informacji Turystycznej.

Muzeum Okręgowe w Pile działa od 15 sierpnia 1975 roku. Jego pierwszą siedzibą było niewielkie Muzeum biograficzne Stanisława Staszica. W 1997 r. Muzeum przeniesiono do odrestaurowanego i zmodernizowanego obiektu z II połowy XIX wieku przy ul. Browarnej. W 1998 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów. Zgodnie ze swoim statutem gromadzi obiekty z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, głównie pochodzące z północnej Wielkopolski w tym Krajny. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną oraz  organizuje warsztaty tematyczne. W zbiorach Muzeum Okręgowego w Pile zobaczyć można m.in. pamiątki i dokumenty obrazujące historię Piły, wyroby cechowego rzemiosła, pamiątki polskich i niemieckich rodów szlacheckich z płn. Wielkopolski, miejscowe judaika, obiekty polskiej i europejskiej sztuki użytkowej, a także eramikę grobową kultury łużyckiej i pomorskiej, narzędzia z kości i poroża z okresu neolitu i wczesnej epoki brązu oraz 21 grup zakonserwowanego drewna z ok. 2500 r. p.n.e. Oddziałem Muzeum Okręgowego w Pile jest Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. 

Muzeum Kultury Ludowej w Osieku - oddział Muzeum Okręgowego w Pile, prezentuje architekturę wiejską z terenu północnej Wielkopolski, a dokładniej z Krajny, Pałuk i Puszczy Noteckiej. Na obszarze 13 ha znajdują się chałupy, budynki gospodarcze, stodoły, remiza, kuźnia, wiatraki, tartak, kościół, oraz obiekty tzw. małej architektury czyli m. in.: studnie, piece chlebowe, kapliczki przydrożne, gołębnik, piwnica ziemna. Budynki przeniesione na teren skansenu i rekonstrukcje obrazują budownictwo wiejskie od XVIII w do lat 30. XX w. Znajdują się tu zarówno budowle o konstrukcji szkieletowej, chałupy podcieniowe, drewniane, kryte zarówno strzechą, gontem lub dachówką. Wystroje wnętrz przedstawiają kulturę materialną mieszkańców regionu od końca XIX do połowy XX w. W chałupach zaprezentowano m. in.: szkołę wiejską, sklep, karczmę, warsztat szewca i kowala. Do najcenniejszych obiektów przeniesionych na teren skansenu należą chałupy podcieniowe z przełomu XVIII i XIX wieku z Dźwierszna Wielkiego i Głubczyna.  Muzeum gromadzi również zbiory współczesnej sztuki ludowej,  narzędzia rolnicze i rzemieślnicze oraz wiejskie środki transportu.

W południowo-wschodnim narożniku rynku, w miejscu, w którym rozpoczyna się ul. Poznańska, stoi ratusz z 1897 r. Wybudowany z czerwonej cegły, eklektyczny, dwupiętrowy budynek z trzema trójkątnymi zwieńczeniami. Jak podaje w swoich wspomnieniach dr Kazimierz Wróblewski, ówcześni mieszkańcy nazwali je „oślimi uszami członków magistratu”. We wschodnim zwieńczeniu okrągły kartusz z XIX-wiecznym herbem miasta. Na tympanonie centralnego ryzalitu widoczna data budowy gmachu – 1897 r., poniżej zegar. W wejściu od ul. Poznańskiej zabytkowe drzwi drewniane, z kutą kratą w kształcie stylizowanego herbu miasta. We wnętrzach nowszej części ratusza pochodzącej z lat 70. XX w. znajduje się obraz przedstawiający rynek widziany z ratusza w latach okupacji niemieckiej 1939-1945. Twórca obrazu zostawił po sobie także zachowane do dziś płótna, na których uwiecznił wieżę wodociągową oraz kościół św. Krzyża. Są one doskonałą dokumentacją miasta z czasów II wojny światowej.

Szlak Chodzieskich Karzełków Płomienistych powstał w maju 2024 roku. Spacerując po malowniczych uliczkach Chodzieży, napotkać można 11 niewielkich, lecz pełnych uroku figur karzełków, które ożywiają miejską legendę pochodzącą ze zbioru „Opowieści i legendy chodzieskie” wydanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Chodzieży. Legenda głosi, że dawno temu żyły w Chodzieży małe, pomocne istoty – karzełki. Te dobre duszki wspierały mieszkańców w codziennych trudach, zachęcając do czynienia dobra. Dziś karzełki powróciły, by ponownie towarzyszyć nam w codziennym życiu – tym razem w postaci uroczych figur. Karzełki umieszczone są w starannie wybranych miejscach miasta, tworząc wyjątkowy szlak turystyczny. Spacerując od jednej figurki do drugiej, można nie tylko podziwiać ich urok i kunszt wykonania, ale także poznać Chodzież, albowiem figury, poprzez swoją nazwę i posiadane atrybuty, nawiązują do ważnych symboli miasta.

Wigwam w Przyłęku w gminie Nowy Tomyśl powstał w ciągu 14 miesięcy, a jego oficjalne oddanie do użytku nastąpiło w lipcu 2009 r. Obiekt  ma 15,5 m wysokości i 12 m średnicy. W środku znajduje się dobrze wyposażone zaplecze kuchenne, a w centrum palenisko - przy którym często odbywają się różnego rodzaju imprezy, spotkania i biesiady. Od kilku lat mieszkańcy i sympatycy Przyłęku w październiku spotykają się tam na Święcie Plindza. Wtedy też można skosztować samodzielnie upieczonych na palenisku placków ziemniaczanych oraz popróbować swojskich nalewek robionych z tutejszych ziół i owoców. Nie można zapomnieć, że to właśnie tu, co roku w lipcu odbywa się dwudniowy piknik, na który zapraszani są niezwykli goście, a także, że jest to miejsce organizacji zawodów Solid MTB. Przy wigwamie znajduje się: wiata biesiadna, duży plac zabaw dla dzieci oraz świetlica wiejska. Zdecydowanie jednak uroku temu miejscu dodaje ostatni projekt Zielone Serce Przyłęku - niedawno założony ogród – odpowiednia przestrzeń na wypoczynek. W jego urokliwych zakątkach można relaksować się wdychając woń kwiatów, wsłuchując się w niezwykłą muzykę płynącą prosto z lasu.

Kościół św. Fabiana i Sebastiana wybudowano jako świątynię szpitalną ok. 1572 r. Powstał na planie krzyża greckiego i ma konstrukcję zrębową, a jego fundatorem był dziedzic Jan Rozdrażewski. W roku 1813 świątynię gruntownie wyremontowano i dobudowano do niej wieżę oraz wieżyczkę na sygnaturkę. W 1630, w związku z często nawiedzającymi Krotoszyn epidemiami, w kościele postawiono ołtarz św. Rocha, patrona chroniącego przed zarazami, stąd potocznie nazywa się go „kościółkiem św. Rocha”. Z czasem wokół świątyni powstał cmentarz, zlikwidowany przez Niemców w latach 1940–1941. Od I poł. XIX do II połowy XX w. kościół pełnił funkcję kaplicy cmentarnej. Od roku 2008 świątynia jest kościołem patronalnym Kurkowych Bractw Strzeleckich w diecezji. W ostatnich latach kościół gruntownie odrestaurowano.