Lista znaczków

Akademia Rycerska, prestiżowa uczelnia dla szlachty, została założona przez cesarza Józefa I Habsburga w 1708 r. Monumentalny, barokowy gmach, będący siedzibą szkoły powstawał etapami w latach 1709 - 1738. Instytucja kształciła młodzież szlachecką obydwu konfesji: katolickiej i protestanckiej. Po podboju Śląska przez Prusy w 1741 r., Akademia Rycerska zaczęła tracić swój elitarny charakter. Stopniowo stawała się szkołą średnią, od XIX w. znaną jako Gymnasium Johanneum. Wówczas wstęp w mury instytucji uzyskała młodzież mieszczańska. W 1944 r. szkołę zamknięto. W latach 1945-1978 gmach zajmowały stacjonujące w Legnicy wojska radzieckie. Obecnie mieszczą się w nim miejskie urzędy i instytucje kulturalne oraz oświatowe. W części należącej do Muzeum Miedzi znajduje się wystawa stała dotycząca historii gmachu i instytucji Akademii Rycerskiej. Z kolei w przestrzeni dawnych sali lekcyjnych prezentowane są ekspozycje czasowe.

W zachodniej części Parku Młodzieżowego w Świdnicy znajduje się okazała drewniana altana. Wybudowano ją w 1875 roku na gruzach Fleszy Ceglanej na kamienno-ziemnym podwyższeniu. Wówczas to,  z inicjatywy podpułkownika Riebla - radnego miejskiego, na terenach fryderycjańskich fortyfikacji powstał pas zieleni, otaczający centrum Świdnicy. W bezpośrednim sąsiedztwie altany, w 1905 r. zbudowano fontannę. Przez ponad 100 lat był to jeden z ciekawszych obiektów architektonicznych miasta, a urokliwości temu miejscu dodawały nasadzenia rzadkich drzew i krzewów. Wieżyczka drewnianej konstrukcji przetrwała do XXI wieku. W roku 2005 ogrodzono altanę wysokim płotem, a kilka lat później rozebrano. Prace związane z odbudową altany trwały rok, a jej oficjalne otwarcie nastąpiło 9 listopada 2022 roku.

Arboretum w Wojsławicach, położone malowniczo wśród Wzgórz Strzelińsko-Niemczańskich, to jeden z najpiękniejszych parków na Dolnym Śląsku, niezwykłe miejsce wypoczynku i przyrodniczej edukacji. Zostało założone na początku XIX w., a od 1988 r. jest filią Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Do atrakcji tego założenia (62 ha) należą również: zabytkowy folwark z galerią, skansen wsi dolnośląskiej, kuźnia kołowa, plac zabaw dla dzieci, miejsca piknikowe dla turystów, a także letnia kawiarenka nad stawem. Odbywają się tu, popularne wśród miłośników roślin, wystawy, specjalistyczne kiermasze, wykłady i warsztaty, a także festiwale i pikniki.W Arboretum rośnie ponad 10 tysięcy różnych roślin, w tym egzotyczne drzewa i krzewy, a towarzyszą im wielobarwne kobierce bylin. Największe i najcenniejsze kolekcje to: Narodowa Kolekcja Różaneczników (Rhododendron) – unikatowa w Polsce, obejmuje stuletnie krzewy reprezentowane przez ponad tysiąc gatunków i odmian, Narodowa Kolekcja Liliowców (Hemerocallis) – największa w Europie (ponad 3 tys.), uzyskała certyfikat ogrodu pokazowego „Display Garden American Hemerocallis Society”, Narodowa Kolekcja Bukszpanów (Buxus) – liczne okazy uprawiane są w Polsce po raz pierwszy, Sad Historycznych Odmian Czereśni z Dolnego Śląska – obejmuje ponad 12 ha, a także liczne hortensje, magnolie, piwonie, funkie, miskanty, paprocie i wiele, wiele innych.

Bardo to jedna z najstarszych miejscowości Dolnego Śląska. Ze względu na swoje strategiczne położenie już w X wieku założono tutaj gród, który nazwano Bardo, co znaczy – wzgórze, warownia, straż, warta. Bardo to miasteczko chętnie odwiedzane przez turystów i pielgrzymów, z bogatym rysem historycznym i tradycją religijną.  Niewątpliwie największym skarbem miasta jest cudowna figurka Matki Bożej Bardzkiej, z początku XI wieku. To dzięki tej figurce rozwijał się i nadal trwa ruch pielgrzymkowy. Więc nic dziwnego, że w herbie miasta jest umieszczona ta figurka. A hasłem miasta są słowa: Bardo – Miasto Cudów. Słowa te nawiązują do licznych wydarzeń, które miały miejsce w przeszłości: uzdrowienia, wysłuchane modlitwy oraz objawienie Matki Bożej na Górze Kalwarii. Bardo oprócz cudownej figurki umieszczonej w bazylice, obfituje w inne niezwykle ciekawe miejsca. Każde z nich ma swoją historię, którą warto poznać, pomodlić się, nabrać również sił duchowych.

Historia bardzkich pierników sięga XV wieku, kiedy to na skutek wzmożonego ruchu pielgrzymkowego do miejscowego sanktuarium, powstały pierwsze zakłady cukiernicze trudniące się wyrobem pierników. Produkt ten szybko zyskał sławę i stał się nie tylko smaczną przekąską, ale i pamiątką z pobytu w Bardzie. Przez lata w Bardzie działało 7 piernikarni kształcących czeladników, wytwarzające własne pierniki, często wg niepowtarzalnych receptur i rozsyłające swoje wyroby po całym świecie. Jedna z fabryk założona została w 1842 roku przez Roberta Gerlicha, a następnie prowadzona przez Maxa Prause. Dziś w tym samym miejscu, po niemal stu latach przerwy, znów działa  piernikarnia wytwarzająca przepyszne  i piękne pierniki według prastarej receptury przekazanej przez potomków dawnych właścicieli. Przy piernikarni działa kawiarnia, a prawdziwą atrakcją są warsztaty tworzenia i zdobienia pierników. To tutaj kultywowana jest 500-letnia tradycja piernikarska, a bardzki piernik ponownie stał się słodką pamiątką.

Baszta Kowalska w Złotoryi. Stanowiła część fortyfikacji miejskich. Powstała w połowie XIV wieku. Miała za zadanie ochronę Bramy Górnej prowadzącej do średniowiecznego miasta. Obiekt o wysokości 22,5 m., średnicy 9,5 m, grubość murów w przyziemiu to 2,7 m. W średniowieczu zwieńczona była gotyckim hełmem, który został zniszczony w 1813 r. w czasie Bitwy o Złotoryję przez wojska napoleońskie. W XV i XVI w. służyła, jako wiezienie miejskie. Udostępniona na potrzeby ruchu turystycznego w latach 70. Jest jedną z trzech najbardziej znanych krzywych baszt w Polsce. W 1967 r. zasypano jej podziemia, aby wzmocnić fundamenty, zapobiegając w ten sposób dalszemu przechyłowi. Jest znakomitym punktem widokowym, z którego można podziwiać panoramę Gór i Pogórza Kaczawskiego oraz Karkonoszy. Jednocześnie jest bardzo cennym i charakterystycznym zabytkiem miasta. Wewnątrz znajduje się sala, w której przedstawiono historię baszty i murów obronnych na tle historii miasta oraz wystawa starych widokówek.

W skład Zespołu Pałacowo-Parkowego wchodzą ruiny zamku i obronna wieża mieszkalna zwana popularnie basztą, a całość otacza romantyczny park, powstały na przełomie XVIII i XIX w. na powierzchni ok. 15 ha. Obok interesującego starodrzewia i stawów, znajduje się tu też zabytkowy żelazny maszt na chorągwie. Park zrewitalizowano w 2012 r. Wspomnianą basztę zbudowano w 1560 r., ale jej podziemia mają średniowieczny rodowód. Budowlę kilkukrotnie przebudowywano i podwyższano ją o kolejne piętra - w 1642 i 1837 r. Po renowacji, przeprowadzonej w 2008 roku, w obiekcie mieszczą się: punkt informacji turystycznej, sala konferencyjna, sala rycerska z miejscem na wystawy, kameralne koncerty, spektakle teatralne. Nad nią mieści się apartament hotelowy, a na samej górze – taras widokowy.

Kościół pw. św. Jerzego i NMP – Bazylika Mniejsza i sanktuarium Męki Pańskiej to imponująca gotycka budowla będąca najstarszym zabytkiem Ziębic.  Świątynię wzniesiono w 1. poł. XIII w., później była ona wielokrotnie rozbudowywana i przebudowywana.  Najstarszą częścią kościoła, pochodzącą jeszcze z XIII w. jest północna nawa hali z pięknym portalem, na wzór którego w 1900 r. wykonano bliźniaczy, prowadzący do nawy południowej. Prezbiterium od strony wschodniej powstało już w wieku XIV i XV, a najnowszą część kościoła stanowi jego wolnostojąca kamienna wieża z XV w. Boczne kaplice, mariacką i św. Jerzego, poświęcono patronom kościoła. We wnętrzu godne uwagi są liczne elementy wyposażenia: ołtarze boczne średniowieczne i barokowe, kamienna ambona z 1595 r., epitafia mieszczan i okolicznej szlachty pochodzące głównie z XVI i początku XVII w., gotyckie sakramentarium, a także gotycki krucyfiks zawieszony po zachodniej stronie kościoła (pod organami). 

Początkowo kościół należał do zakonu rycerskiego joannitów. Parafia przy tym kościele została erygowana w XVI w. Bogaty w cenne dzieła rzeźby architektonicznej oraz rzemiosła artystycznego głównie z XIV-XV w. jest jednym z największych osiągnięć śląskiego gotyku. Wybitne walory architektoniczne i rzeźbiarskie świątyni, jej jednolitość przestrzenna utrzymana mimo trwających półtora wieku prac budowlanych oraz imponujące rozmiary sprawiają, że jest to dzieło o szczególnym znaczeniu. Kościół zbudowano głównie z granitu i bazaltu  na rzucie krzyża łacińskiego z transeptem i wielobocznie zamkniętym prezbiterium. Od strony zachodniej posiada dwie wieże, w tym jedną nieukończoną. Elewację zdobią rzeźbione portale oraz detale architektoniczne:  głowy postaci, dekoracje roślinne, rzygacze. W wieży bazyliki znajduje się m.in. dzwon z 1318 r., który jest najstarszym bijącym dzwonem w Polsce. 15.09.2002 r. strzegomski gotycki kościół otrzymał godność bazyliki mniejszej, a od 13.04.2017 podniesiony został do rangi kolegiaty. 22.10.2012 roku obiekt został wpisany na listę pomników historii.

Bazylika św. Jadwigi i św. Bartłomieja w Trzebnicy tworzy Sanktuarium św. Jadwigi Śląskiej. Jest to najstarsze sanktuarium na Śląsku, powstałe z fundacji księcia Henryka Brodatego w latach 1208-1219. Trójnawowa bazylika z cegły zbudowana jest na planie krzyża łacińskiego, w stylu romańskim. W II połowie XIII wieku dobudowano pierwszą w Polsce kaplicę w stylu gotyckim, w której umieszczono szczątki św. Jadwigi - Patronki Śląska. Szczątki te spoczywają we wspaniałym barokowym sarkofagu z marmuru zwieńczonym alabastrowym posągiem św. Jadwigi. Na przestrzeni wieków świątynia nękana przez liczne pożary i zawirowania wojenne została w znacznym stopniu zdewastowana. Dopiero wzrastająca zamożność Śląska pomogła w renowacji kościoła i jego barokizacji. W roku 1785 w miejscu głównego, romańskiego wejścia od strony zachodniej wybudowano wysoką na 68 metrów wieżę. Bazylika w Trzebnicy to jedna z ważniejszych nekropolii Piastów Śląskich. Pochowano tu aż 22 przedstawicieli tego rodu.

Brama Paczkowska w Ziębicach to jedyna zachowana z spośród pięciu bram miejskich, pochodzącą podobnie jak obwarowania miejskie z przełomu XIII i XIV wieku (pierwsza wzmianka pochodzi z dokumentu z 1324 r.). W obecnym kształcie istnieje od 1491 r. Stanowiła bramę wjazdową do miasta od strony południowej (od Paczkowa). Jako brama będąca częścią umocnień fortyfikacyjnych miasta stanowi jeden z najciekawszych zabytków tego typu w Polsce. Zbudowana została na rzucie prostokąta, posiada łukowaty przejazd oraz doskonale zachowany hełm ceglany, który warto zobaczyć. Bramę zdobi stylizowany herb Ziębic autorstwa malarza  urodzonego w Ziębicach - Josepha Langera. 

Bystrzyca Kłodzka – miasto królewskie, dzieło średniowiecznej urbanistyki. Na przełomie XIII/XIV w. na szerokiej, piaskowcowej terasie między dwiema rzekami założono miasto, które mimo wojen, pożarów, klęsk zachowało pierwotny układ z całym niemal systemem fortyfikacji. W pasie fortyfikacji średniowiecznych wybudowano dwie główne bramy wzmocnione basztami. Do Wrocławia i Kłodzka prowadziła droga przez Bramę Kłodzką, a Brama Wodna (zwana wcześniej Dolną) prowadziła na południe w kierunku Czech. Była także obronną siedzibą Wójtostwa. BRAMA WODNA z pocz. XIV w. kamienna, wzmocniona ze względów strategicznych, nadbudowana wieżą z krenelażem i ostrosłupowym hełmem ceglanym z 1508 r. Przelot bramy zamykała od zewnątrz żelazna, spuszczana na łańcuchach krata. W pomieszczeniach wieży pobierano opłatę za wjazd do miasta. Na przełomie 2012 i 2013 r. przeszła gruntowny remont i adaptację na cele kultury i turystyki.

Błędne Skały to osobliwy labirynt skalny zlokalizowany na zachodnim krańcu masywu Skalniaka. Obszar Błędnych Skał ma powierzchnię ok. 22 ha. Obejmuje on swoim zasięgiem zespół osobliwych form skalnych o wysokości 6 - 11 m, wytworzonych wskutek wietrzenia piaskowca ciosowego. Błędne Skały to labirynt szczelin i zaułków, niekiedy niezwykle wąskich, oddzielających bloki skalne kilkunastometrowej wysokości. Wiele skał ma własne nazwy np.: "Skalne Siodło", "Kurza Stopka", "Tunel", "Wielka Sala". Na terenie Błędnych Skał znajduje się punkt widokowy, na piaskowcowej platformie o nazwie "Skalne Czasze". Widoczny stąd jest m.in. Szczeliniec Wielki i Mały, Broumovska Vrchovina, miejscowość Machov, a przy dobrej widoczności zobaczyć możemy także Karkonosze.

"Chatka Górzystów" leży na Hali Izerskiej ok 8 km na południe od Świeradowa Zdroju. Budynek ten powstał około 1938 i pierwotnie mieściła się w nim szkoła. Obecnie jest to jedyny budynek ocalały z istniejącej tutaj kiedyś osady Gross-Iser. W połowie lat osiemdziesiątych, przypadkiem odkryli to miejsce studenci z WSI z Zielonej Góry. Ich staraniem budynek zaadoptowano na chatkę studencką oraz przeprowadzono podstawowy jego remont. Nowym etapem w dziejach Chatki Górzystów było przejęcie jej przez nowych właścicieli w latach 90-tych XX wieku, którzy rozpoczęli przywracanie Chatki do stanu sprzed 1945 roku. Z powodu specyficznego położenia i powojennego zniszczenia elementów instalacji sanitarnej i elektrycznej, nie ma w Chatce wygód w postaci prądu, a o ogrzewanie trzeba zadbać samemu paląc w piecach. Obecnie Chatka Górzystów dysponuje 40-stoma miejscami noclegowymi, a z uwagi na swoją specyfikę przyciąga turystów żądnych specyficznego klimatu tego miejsca.

Obiekt Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego w Zagórzu Śląskim wybudowany został w 2019 roku i uruchomiony wiosną 2020 roku. Potocznie jest nazywany Akwarium, ze względu na znajdujące się wewnątrz duże akwarium słodkowodne, w którym można podglądać takie gatunki ryb jak płoć, karp, amur, karaś, sum czy słonecznica. Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego znajduje się w malowniczym krajobrazie nad Jeziorem Bystrzyckim i nie tylko spełnia funkcję regionalnego punktu informacji turystycznej, ale jest to również ośrodek edukacji ekologicznej. Nowoczesna, ale ekologiczna bryła budynku doskonale komponuje się z przyrodą, a miejsce jest bardzo atrakcyjne turystycznie i stanowi doskonały punkt startu wycieczek turystycznych, od którego można rozpocząć zwiedzanie okolicznych atrakcji jak Zamek Grodno, kładka na Jeziorze Bystrzyckim, zapora wodna i wiele innych.

Młyn wodny w Świeradowie-Zdroju (os. Czerniawa – Zdrój) powstał ok. 1890 roku. Maszyny znajdujące się w budynku są oryginalne i tworzą wyjątkowy skansen typowego wyposażenia młynów gospodarczych z przełomu XIX i XX wieku, budowanych w tzw. systemie amerykańskim, w którym transport zboża był całkowicie zmechanizowany. Młyn dysponował napędem z koła wodnego, nasiębiernego o średnicy 6,5 m i jest jednym z nielicznych tego typu na Dolnym Śląsku. W budynku była również piekarnia z piecem chlebowym na drewno, który również można zobaczyć podczas zwiedzania. W latach 2010-2012 młyn doczekał się rewitalizacji, dzięki której budynek został całkowicie wyremontowany, a maszyny odrestaurowane. Ogromnym sukcesem jest uruchomienie koła wodnego. Dzisiaj zapraszamy w podróż „ d ziarenka, do bochenka”. 

W północnej części Gór Stołowych, w niewielkiej wsi Gorzeszów, położonej na południowy wschód od Krzeszowa, znajduje się interesujący ostaniec skalny nazywany Diabelską Maczugą. Formacja ta znajduje się po  lewej stronie drogi Krzeszów – Mieroszów i wyrasta samotnie pośrodku łąki. Diabelska maczuga powstała wskutek długiego procesu wietrzenia skały, a zbudowana jest z górnokredowych piaskowców. Pośrodku tej formy skalnej w 1913 roku umieszczono tablicę upamiętniającą tzw. Bitwę Narodów pod Lipskiem w 1813 roku. Maczuga ma wysokość ok. 7,5 metra i jest uznana za pomnik przyrody nieożywionej. Niegdyś uważano ją za stół ofiarny, a miejscowe legendy jej istnienie wiążą właśnie z działalnością diabła, który chcąc zniszczyć powstające w Krzeszowie opactwo cystersów znalazł w pobliskim paśmie górskim ogromny kamień, by nim zniszczyć budujący się kościół. Niestety diabeł przeliczył się z czasem i pozbawiony mocy, wraz z pierwszymi promieniami słońca upuścił kamień, który spadł na łąkę, na której pozostał do dziś.

Dom Carla i Gerharta Hauptmannów został odrestaurowany i otwarty w 1994 roku jako oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. W muzeum zgromadzono eksponaty o charakterze biograficznym, a także portrety, książki i dokumenty związane z Carlem i Gerhartem Hauptmannami. Ponadto w muzeum tym mieści się stała ekspozycja poświęcona królestwu Ducha Gór. Na uwagę zasługują także zbiory i wyroby  huty szkła „Józefina” w Szklarskiej Porębie.  Ponadto na stałej wystawie eksponowane są także dolnośląskie meble ludowe. Sporą część ekspozycji poświęcono biografii patronów tejże placówki oraz ich znajomym. Stałe wystawy wzbogacone są o tematyczne galerie Gerhart Hauptmann, Carl Hauptmann, Stowarzyszenie Twórców św. Łukasza, a także Galeria Wlastimila Hofmana. Dziś Dom Carla i Gerharta Hauptmannów nadal pełni rolę centrum inspirującego ruch artystyczny w okolicy.

Kowary leżą u podnóża Karkonoszy i Rudaw Janowickich. Dom Tradycji to od 1993 roku siedziba Stowarzyszenia Miłośników Kowar. Zadania statutowe SMK to promocja miasta, jego historii i walorów turystycznych. W Domu Tradycji do dyspozycji są 4 sale wystawowe. Na parterze jest stała wystawa „Kowary na starej widokówce” i zabytkowy wiedeński fortepian z 1870 r. Na piętrze stała wystawa „Górnictwo Kowarskie” (TAJNE mapy rosyjskie z poszukiwań i eksploatacji rud uranu po 1945 r.) w 2 salach okolicznościowe wystawy. Na ZT znajduje się herb miasta z 1890 r. Współpracujemy ze Stowarzyszeniem z Schӧnau – Berzdorf. z Niemiec i z miastami Vrchlabi i Zacler w Czechach. Organizujemy koncerty i spektakle teatralne. W 2013 obchodzono 20-lecie stowarzyszenia i 500 lat nadania praw miejskich Kowarom. Stowarzyszenie zostało uhonorowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Od 2016 roku w Domu Tradycji Miasta Kowary miejscowi artyści w różnych technikach ozdabiają pokojowe drzwi. Temat przewodni to "Kowary i okolice", a swoje prace akrylem namalowali Jerzy Jakubów, Krystyna Matusiak i Stanisław Kanonowicz.

Dom Turysty PTTK „Pod Wieżycą” znajduje się w miejscowości Sobótka, w północnej części masywu Ślęży, na Przełęczy pod Wieżycą. Historia Domu Turysty „Pod Wieżycą” rozpoczyna się na początku XX wieku. Wtedy to w obliczu masowego ruchu turystycznego i braku miejsc noclegowych w schroniskach na Ślęży, podjęto decyzję o budowie nowego schroniska u stóp Wieżycy. Nowe schronisko było budynkiem parterowym na kamiennej podmurówce. Od samego początku istnienia było bardzo popularne i stanowiło doskonały punkt wypadowy wycieczek na Ślężę. Po II wojnie światowej schronisko przejął Wrocławski Oddział PTTK, nadając mu za patrona podróżnika i pisarza – Macieja Stęczyńskiego. Przez lata obiekt ten był wielokrotnie modernizowany i przebudowywany. Dziś do dyspozycji turystów jest 50 miejsc noclegowych w pokojach 1, 2, 3, 4-osobowych, a także 2 sale restauracyjne. Mimo upływu lat schronisko nadal cieszy się dużą popularnością turystów spędzających czas na zboczach Ślęży, a także tych zdobywających inne pobliskie szczyty.

Ślęża (718 m n. p. m) zwana też Górą Sobótką jest najwyższym szczytem Masywu Ślęży i całego Przedgórza Sudeckiego, ze względu na znaczną wysokość względną (ponad 500 m) wygląda niezwykle imponująco. Przed wiekami była miejscem pogańskiego kultu religijnego miejscowych plemion, uznawano ją za "siedzibę bogów" - Śląski Olimp. Ośrodek kultu na Ślęży poświęcony był przede wszystkim bóstwu słonecznemu - kult solarny. Pozostałością tego czasu jest wiele rzeźb kultowych. Plemię zamieszkujące terytorium wokół góry Ślęży oraz nad rzeką Ślęzą to Ślężanie, nazwa plemienia pochodzi właśnie od nazwy góry i rzeki. Nazwa plemienia Ślężan została rozciągnięta na inne nadodrzańskie plemiona. W ten sposób w XII wieku ustaliła się jedna wywodząca się od plemienia Ślężan nazwa dla całego regionu, Śląsk. Na szczycie Ślęży Dom Turysty PTTK  im. Romana Zmorskiego położony jest na terenie rezerwatu w Ślężańskim Parku Krajobrazowym. Jest obiektem zabytkowym.

Dom Zdrojowy w Świeradowie Zdroju został wybudowany w 1899 roku, u podnóża Stogu Izerskiego przez rodzinę Schaffgotschów według projektu wrocławskiego architekta Karla Grossera. Wcześniej w tym miejscu znajdował się wybudowany w 1781 r. Dom Źródlany, który jednak spłonął w pożarze w 1895 roku. Obecnie Dom Zdrojowy składa się z dwóch budynków połączonych długą na 80 metrów Halą Spacerową wykonaną z drewna modrzewiowego z piękną roślinną polichromią i witrażami oraz herbem rodziny von Schaffgotsch. Przy głównym wejściu do Hali Spacerowej znajduje się źródło wody pitnej (szczawy radonowo–żelaziste). Bryłę głównego budynku wieńczy wysoka na 46 metrów wieża zegarowa. W sąsiedztwie Domu Zdrojowego znajdują się tarasy zdrojowe o długości 160 metrów, a nieco niżej tzw. „Sztuczna Grota” z naciekami, mieszcząca niegdyś pijalnię wód mineralnych. W tym miejscu zaczyna się Główny Szlak Sudecki im. M. Orłowicza.

Zespół drewnianych domków "Dwunastu Apostołów" w Chełmsku Śląskim powstał w 1707 roku. Zbudowano je w konstrukcji ryglowej, parterowe domy (każdy z podcieniami i drewnianym szczytem), a następnie sprzedano tkaczom sprowadzonym z Czech. Domy pełniły funkcję warsztatów tkackich oraz mieszkalne. Ich usytuowanie nie jest przypadkowe bowiem do wyrobu płótna niezbędne są odpowiednie warunki. Przepływający wartki strumień na zapleczu domów umożliwiał moczenie surowego płótna, a strome zbocze nachylone ku południowi pozwalało na jego suszenie oraz bielenie. Każdy z domów zbudowany jest na rzucie prostokąta. Mimo niewielkich rozmiarów były to niezmiernie funkcjonalne izby. Wnętrze składało się z sieni, kuchni, małego pomieszczenia gospodarczego oraz izby o powierzchni ok. 40 m2, w której żyli i pracowali tkacze. Tutaj też stały dwa krosna oraz inny sprzęt niezbędny do wyrobu płótna. Funkcję magazynu surowców oraz gotowego materiału pełnił strych. Zgodnie z nazwą początkowo domów było 12 jednakże jeden z nich, stojący w pewnej odległości od pozostałych, o nazwie Judasz, spłonął. Do dnia dzisiejszego domy są w użyciu, a dla turystów dostępne są do zwiedzania trzy izby.

W 1900 roku do Barda przybyli Redemptoryści i objęli opiekę nad Sanktuarium Matki Bożej Bardzkiej. Od początku swojej posługi w Bardzie  zastanawiali się, w jaki sposób można urozmaicić pielgrzymom pobyt w Bardzie. Podjęto decyzję o budowie trasy różańcowej z kapliczkami na przeciwległej stronie Góry Bardzkiej na wzgórzu zwanym dawniej Łysą Górą, a obecnie Górą Różańcową. Budowę rozpoczęto w 1904 roku. Plan do dziś nie został zrealizowany. Z zaplanowanych 17 kaplic brakuje jeszcze trzech. Każda kaplica jest zbudowana w innym stylu. Głównie posiadają formy neoromańskie, neogotyckie i neobarokowe. Umieszczone w nich drewniane rzeźby są prawie naturalnej wielkości. Długość drogi różańcowej to 1740 metrów w kształcie czworoboku. Architektura kapliczek ładnie komponuje się z otaczającą przyrodą o każdej porze roku, sprzyjając modlitwie i zadumie.

Kiedy w 1839 roku Marianna Orańska po raz pierwszy odwiedziła  Międzygórze ze swoim mężem Albrechtem stało tu zaledwie kilka skromnych chałup. Zauroczona tym miejscem postanowiła przekształcić je w popularną miejscowość turystyczną wyglądem przypominającym miejscowości górskie Tyrolu i Szwajcarii. Wkrótce potem powstały tu okazałe budynki, gospoda, a także ścieżki spacerowe i tarasy wokół wodospadu na Wilczce. W 1858 roku na zboczu góry Toszek z polecenie Marianny Orańskiej wybudowano okazałą, modrzewiową willę swym charakterem nawiązującą do domku myśliwskiego. Obiekt został wpasowany w zbocze dając przepiękny pejzaż na całą okolicę. Ze względu na swoje historyczne zaszłości obiekt należy do najbardziej znanych i najchętniej odwiedzanych w całym masywie Śnieżnika. W przeszłości dworek określany był także mianem letniego pałacyku księcia Albrechta – syna Marianny Orańskiej.