Lista znaczków

Szlak Maszkaronów aktualnie łączy 17 miejsc na mapie Tarnowa, które w zabytkowych przestrzeniach skrywają figurki maszkaronów. Nawiązują one od rzeźb, które w XVI-wieku osadzone zostały przez włoskiego artystę Santi Gucciego na attyce tarnowskiego ratusza i odstraszają złe moce, tym samym chroniąc miasto. Współczesne maszkarony stworzone przez tarnowskich artystów również czuwają nad bezpieczeństwem mieszkańców i gości, ale przede wszystkim wywołują pozytywne emocje (bawią, rozśmieszają, edukują, prowokują miłe gesty). Niedawno szlak maszkaronów w Tarnowie wzbogacił się w kolejną rzeźbę. Jest to figurka „Bachusa” autorstwa artysty-rzeźbiarza Mateusza Kijaka.  Znajdziecie ją na Placu Kazimierza Wielkiego, tuż obok dawnego składu win węgierskich Norberta Lippóczego. Prezentowany na znaczku maszkaron to Bachus siedzący na rowerze, z wieńcem winorośli na głowie oraz kiścią winogron w ręce, ma przypominać turystom o bogatej ofercie tras rowerowych oraz tradycjach enoturystycznych. Poznanie szlaku maszkaronów ułatwi mapa z oznaczeniem ich lokalizacji, w której po odnalezieniu danego maszkarona zdobywca wkleja odpowiednią naklejkę.

Rabkoland to rodzinny Park Rozrywki położony w malowniczej Rabce-Zdroju na Podhalu.  Znaleźć tu można blisko 50 atrakcji w 6 strefach tematycznych, otoczonych bujną zielenią i licznymi drewnianymi atrakcjami, które nadają temu miejscu wyjątkowy, naturalny klimat. Machinarium to kraina niezwykłych urządzeń i wynalazków, z kultowym Wielkim Zaginaczem Czasoprzestrzeni królującym nad dachami Rabki. W strefie cyrkowej pełnej śmiechu, znajduje się dom klauna Mareczka i krzywe lustra, które dostarczą niezapomnianych wrażeń. W Wiosce Wikingów czeka tajemnicza przygoda  z Wiking Coaster i Łodzią Wikinga na czele. Dolina Trzmiela to z kolei kolorowa przestrzeń dla najmłodszych, usłana kwiatami i karuzelami, natomiast w Farmie Cioci Maryni spotkacie olbrzymie pomidory, rzodkiewki, czy papryki. Dzięki różnorodnym atrakcjom, malowniczemu otoczeniu i przyjaznej atmosferze, każdy znajdzie tu coś dla siebie, niezależnie od wieku. To miejsce dla energicznych maluchów, ciekawych świata starszaków oraz dorosłych, którzy wciąż mają w sobie dziecięcą radość i chęć do zabawy.

UWAGA! W 2025 roku park otwarty od 26 kwietnia.

Ścieżka w Koronach Drzew w Ciężkowicach to niezwykła trasa przyrodniczo - edukacyjna. Rzadko mamy bowiem okazję spojrzeć na las z tak niecodziennej perspektywy, jaką są korony drzew. Kładka, po której spacerujemy ma około 1 km długości, a w najwyższym miejscu wznosi się aż 22 m nad ziemię. To idealne warunki dla miłośników obserwacji przyrody, a w szczególności ornitologów. Sójki, jemiołuszki, sikorki czy też dzięcioły to tylko niektóre z gatunków, które można spotkać w tutejszych lasach. Dla spragnionych wiedzy na Ścieżce ulokowano 8 przystanków edukacyjnych, gdzie „eko tablice” wprowadzają nas w świat pogórzańskiej fauny i flory. Dużym atutem Ścieżki jest jej udostępnienie dla osób niepełnosprawnych, co sprawia, że jest odpowiednim miejscem dla wszystkich, którzy chcą się wybrać na przyrodniczą wycieczkę.

Wystawa przyrodnicza Ziemia - Woda - Powietrze w Małopolskim Centrum Edukacji Ekologicznej w Ciężkowicach jest uzupełnieniem położonego w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum Przyrodniczego. Jej niepowtarzalnym elementem jest „lokalność” - skupia się w dużej mierze na zagadnieniach obejmujących najbliższą okolicę placówki. Geologia, nietoperze, pogórzański las, rzeka Biała Tarnowska to tylko niektóre tematy poruszane podczas zwiedzania. O jej wyjątkowości świadczy również multimedialny charakter, dzięki któremu mamy okazję poznać otaczającą nas przyrodę w niecodzienny sposób. Stanowisko z piaskiem kinetycznym, urządzenie pokazujące echolokację czy też symulator powodzi sprawiają, że Małopolskie Centrum Edukacji Ekologicznej to idealne miejsce do zwiedzania zarówno dla grup szkolnych, jak i osób dorosłych. Każdy znajdzie coś dla siebie.

Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej powstało w zabytkowym budynku, tzw. Lagerhausie, zlokalizowanym około 200 metrów od Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Placówka została otwarta 1 maja 2022 roku. Myślą przewodnią wystawy muzealnej jest ukierunkowanie na losy człowieka w zderzeniu z ważnymi wydarzeniami historycznymi oraz krótkie przedstawienie dziejów ziemi oświęcimskiej. Kluczowa część ekspozycji dotyczy okresu II wojny światowej i prezentuje bohaterskie działania mieszkańców tej ziemi, którzy z narażeniem życia własnego i niejednokrotnie swoich bliskich, udzielali wszelkiej pomocy więźniom obozu Auschwitz. Ekspozycja ma charakter multimedialny, z wiodącą rolą relacji świadków. Filmy wzbogacone są historycznym komentarzem narratora, zdjęciami i archiwalnymi dokumentami. Całość narracji uzupełniają artefakty umieszczone w nowoczesnych gablotach. Zlokalizowana przed budynkiem muzealnym ścieżka edukacyjna pn. „Ścieżka Superbohaterów”, składa się m.in. z rzeźb postaci dziecięcych. To wyjątkowe miejsce spotkania z historią, adresowane dla młodszych odbiorców.

Zamek Dunajec w Niedzicy położony jest na Spiszu – powęgierskiej krainie historyczno-geograficznej, której niewielki fragment od 1920 r. leży w granicach Polski, pomiędzy Podhalem a Pieninami. Wybudowany nad rzeką Dunajec, będącą przez wiele wieków naturalną granicą między Polską a Węgrami, obecnie wznosi się nad Zalewem Czorsztyńskim – sztucznym zbiornikiem, powstałym na skutek budowy zapory ziemnej na Dunajcu oraz elektrowni szczytowo-pompowej. Zamek bronił niegdyś północnej granicy Królestwa Węgierskiego oraz szlaku handlowego, który tędy przebiegał. Najstarszą część zamku datuje się na początek XIV wieku, a najmłodszą na przełom XVI i XVII wieku. W tym czasie budowla była remontowana i rozbudowywana, stopniowo łącząc elementy obronne z mieszkalnymi. Po II Wojnie Światowej zamek upaństwowiono, od roku 1950 opiekuje się nim Stowarzyszenie Historyków Sztuki, a od 1963 roku istnieje w nim muzeum.

Od połowy XVI wieku budynek miejskiego ratusza znajdował się na płycie oświęcimskiego rynku. Został odnowiony w 1792 roku, po czym w 1863 roku doszczętnie spłonął w wyniku poważnego pożaru, który nawiedził wtedy miasto. Biura władz miejskich funkcjonowały w nowej siedzibie od 1875 roku aż do wybuchu II wojny światowej. Wówczas Niemcy włączyli budynek do systemu obrony przeciwartyleryjskiej. Po zakończeniu wojny magistrat przeniesiono do Zamku, a budynek Ratusza został przejęty przez komunistyczne władze. W 2018 roku ten zabytkowy XIX wieczny obiekt został gruntownie odnowiony. Rozpoczął działalność jako Muzeum Ratusz - oddział Muzeum Zamek w Oświęcimiu. To miejsce, w którym prezentowana jest wystawa stała zatytułowana „W przestrzeniach historii. Dzieje miasta Oświęcimia”. Ekspozycja ta ukazuje osiem wieków historii jednego z najstarszych polskich grodów od średniowiecza po współczesność.

Najstarsze ślady osadnictwa na położonym nad Sołą wzgórzu zamkowym pochodzą z XI wieku. Gród, będący siedzibą kasztelana, jest po raz pierwszy wzmiankowany w 1179 roku. Zamek był siedzibą kasztelanów i książąt oświęcimskich. Pierwszym księciem, który zamieszkał w jego wnętrzach był Władysław, syn Mieszka I, księcia cieszyńskiego. Zamek był wielokrotnie niszczony przez pożary i powodzie. Obecny budynek zamku wzniesiono na początku XVI wieku.  Najstarszymi obiektami zamkowymi są gotycka wieża obronna z przełomu XIII/IV w. oraz fragment muru obronnego. Wieża jest jedną z pierwszych budowli ceglanych w Małopolsce oraz najwyższym zachowanym murem gotyckim w Polsce południowej. Od 2010 roku w zamku swoją siedzibę ma Muzeum Zamek, które opowiada i dokumentuje historię miasta Oświęcimia.

Obecna świątynia została zbudowana na ruinach XIV-wiecznego, gotyckiego kościoła oo. dominikanów pw. Świętego Krzyża. Pierwotny obiekt ulegał pożarom, a po kasacji zakonów  w 1782 r., opustoszała świątynia niszczała. W 1898 r. obiekt przejęli Salezjanie z Turynu, sprowadzeni do Oświęcimia przez Andrzeja Knycza - ówczesnego proboszcza kościoła parafialnego. Salezjanie rozpoczęli odbudowę kościoła i budowę zakładu wychowawczego. W ołtarzu znajduje się kopia turyńskiego obrazu Wspomożycielki z 1907 r., namalowana przez oświęcimianina, Jana Szczęsnego Stankiewicza. Ostatni zachowany obiekt z zespołu klasztornego dominikanów w Oświęcimiu to dawny kapitularz z XIV w., a od 1594 r. kaplica pw. św. Jacka Odrowąża.

UWAGA! Aby dostać się do Biura Centrum Informacji Turystycznej należy pobrać bezpłatną "Kartę dostępu do usług" w okienku kasowym naprzeciwko głównego wejścia do muzeum i wraz z dokumentem tożsamości okazać podczas kontroli.

Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema jest oddziałem Muzeum Inżynierii i Techniki. Powstał we wrześniu 2007 roku jako pierwszy park edukacyjny w Polsce mający na celu popularyzację fizyki. Na ponad 6 hektarach znajduje się ponad 100 stanowisk do wykonywania eksperymentów fizycznych z dziedziny akustyki, mechaniki, hydrostatyki i optyki. Ogród działa sezonowo. Jego zwiedzanie polega na samodzielnym doświadczaniu sensorycznym – zwiedzający mają okazję różnymi zmysłami doświadczać na sobie zjawisk fizycznych i przyrodniczych. Do głównych atrakcji ogrodu należy sześciometrowa rakieta, z której wypuszczone są dwie zjeżdżalnie. Jedna z nich ma kształt fragmentu cykloidy, czyli krzywej najszybszego spadku. Zjeżdżalnia obok jest prosta, dzięki czemu łatwo można się przekonać, na której szybciej się zjeżdża. Wielką popularnością cieszy się także jedyny w Polsce rower jeżdżący po linie, tor saneczkowy czy żyroskop. W Ogrodzie działa również Planetarium.

Kościół pod pierwotnym wezwaniem Wniebowzięcia Matki Bożej w Krzęcinie to najstarszy i najciekawszy obiekt w tej miejscowości. Wzniesiony został w 1589 r., chociaż sama parafia powstała już w 1325 r. Pierwszy kościół powstał jednak dużo wcześniej o czym świadczą dostępne źródła historyczne. Na jego miejsce w 1700 r. staraniem ksieni klasztoru Norbertanek - Zofii Urbańskiej wzniesiono nową świątynię z wykorzystaniem niektórych fragmentów starego kościoła. W 1886 r. kościół powiększono niemal dwukrotnie. Dwie, tak charakterystyczne dla tej budowli wieże, dobudowano w latach 1886-1887. Są one wyjątkowo interesujące ze względu na to, że niezmiernie rzadko można takie spotkać w drewnianych kościołach. Górne ich partie posiadają otwarte, nadwieszone izbice, ozdobione ażurowymi gankami, które całej świątyni nadają niezwykle malowniczy wygląd. Dachy kościoła w całości pokryte są gontami. Ze starego kościoła pozostały ołtarze, konfesjonały i chrzcielnica. Świątynię znów konsekrowano, zmieniając jej wezwanie, ze względu na błędnie podaną nazwę do kurii, które od tej pory brzmi Narodzenia Najświętszej Marii Panny, a dokonał tego biskup krakowski Albin Dunajewski.

„Kromerówka” to renesansowa kamienica mieszczańska, wzniesiona w 1519 roku. W jej wnętrzu zachowało się wiele zabytkowych elementów architektonicznych z epoki renesansu. Na parterze wita renesansowy portal, z czasów budowy kamienicy: widnieje na nim data 1519 oraz znak własnościowy bogatej rodziny kupieckiej - Chodorów. Ekspozycja stała jest w głównej mierze poświęcona Marcinowi Kromerowi – urodzonemu w Bieczu wybitnemu dyplomacie, którego działalność naukowo-badawcza znacznie wpłynęła na rozwój i znaczenie Polski na arenie międzynarodowej. Prezentowane są także dzieła literackie Wacława Potockiego, sylwetki zasłużonych bieczan i inne relikty historii – głównie starodruki – związane z przełomowymi wydarzeniami miasta i regionu. „Perełką” zbiorów jest Dzwon Urban z 1382 roku, przykład ludwisarstwa światowej klasy.

Dom z basztą to zabytkowa, XVI-wieczna kamienica, w której mieściła się pierwsza na Podkarpaciu apteka, założona w 1557 r. przez aptekarza Marcina Bariana Rokickiego. Renesansowe detale budynku zostały przywrócone w trakcie prac remontowo-konserwatorskich – elementy zdobiące elewacje zewnętrzną budynku to attyka i fryz sgraffitowy.  We wnętrzu znajduje się wystawa stała, która zaprasza Gości w świat farmacji. Historia aptekarstwa przeplata się z dynamicznym rozwojem sztuki użytkowej, szczególnie mebli w tzw. stylu zakopiańskim. uzupełnieniem przestrzeni są egzotyczne zwierzęta, których obecność w aptece była intrygującym i nieoczywistym ukłonem w stronę niekonwencjonalnych metod leczenia. Na piętrze znajduje się sala muzyczna z ekspozycją dawnego rzemiosła lutniczego oraz instrumentów, sala z „samograjami”, czyli instrumentami z grupy idiofonów, a także mieszczański salonik, w którym króluje sztuka zdobnicza. Do obiektu przylega XIV–wieczna baszta obronna, zwana też basztą rajcowską, w której prezentowana jest wystawa poświęcona dawnym rzemiosłom oraz sztuce sakralnej.

Dom rodzinny – muzeum bł. Karoliny znajduje się w miejscowości Wał – Ruda. Jest to replika domu Kózków, odbudowana z autentycznych, zachowanych starych drewnianych ścian.  Obecnie mieści się tutaj muzeum i kaplica. Bezpośrednio z placu przed domem wchodzi się do pomieszczenia, które niegdyś zajmowała stajnia. Z tego pomieszczenia przechodzi się do dawnej izby mieszkalnej – muzeum wyposażonego w sprzęty i urządzenia z czasów bł. Karoliny. Na ścianach wiszą obrazy, a wśród nich wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy, na który patrzyła Karolina, kiedy rosyjski żołnierz wtargnął do domu wyciągając ją i ojca z izby. Obok domu mieści się zabytkowa stodoła, w której znajduje się wystawa multimedialna - ruchoma miniatura przedstawiająca wieś galicyjską za czasów bł. Karoliny. W pobliżu rozpoczyna się szlak męczeństwa prowadzący do pobliskiego lasu, gdzie szesnastoletnia Karolina Kózkówna została uprowadzona do przez rosyjskiego żołnierza. Tam, po heroicznej walce w obronie swojej godności i niewinności, zginęła śmiercią męczeńską 18 listopada 1914 r.

Parafia Zabawa leży w dolinie dolnego Dunajca na lewym jego brzegu w odległości 20 km na północny zachód od Tarnowa. Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Zabawie – Sanktuarium bł. Karoliny – jest prawdopodobnie jedynym na świecie kościołem, gdzie parafianka tego kościoła, jako męczennica beatyfikowana przez Jana Pawła II, została pochowana pod menzą głównego ołtarza. Sanktuarium to jest Światowym Centrum Ruchu Czystych Serc oraz miejscem upamiętnienia ofiar przemocy i wypadków komunikacyjnych a także troski o ich najbliższych. Wraz ze szlakiem męczeństwa w Wał-Rudzie jest miejscem licznych pielgrzymek i obfitych łask i uzdrowień otrzymywanych za wstawiennictwem Bł. Karoliny. Kościół w Zabawie wybudowano w latach 1909-1913 według projektu architektów Stanisława Odrzywolskiego i Mariana Heitzmana. Podczas pierwszej wojny światowej został on mocno uszkodzony, ale szybko odremontowany. Parafia została erygowana 1925 r. W 2002 r. kościół decyzją biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca został ustanowiony Sanktuarium bł. Karoliny Kózkówny.

U stóp Wzgórza Wawelskiego od strony Wisły znajduje się pieczara. Kilkanaście metrów przed nią na niewielkim placu stoi figura ziejącego ogniem legendarnego Smoka Wawelskiego. Autorem rzeźby wykonanej z brązu w 1969 r. jest Bronisław Chromy. W 1972 r. rzeźbę ustawiono nieopodal wylotu ze Smoczej Jamy, choć pierwotnie smok miał być częściowo zanurzony w wodach Wisły. Rok później wewnątrz rzeźby zamontowana została instalacja gazowa, dzięki której co trzy minuty smok zieje prawdziwym ogniem. Pierwsze wzmianki o smoku mieszkającym pod Wawelem można znaleźć w średniowiecznych kronikach Wincentego Kadłubka, Jana Długosza i kilku innych kronikarzy. W XX wieku  legendę o smoku upowszechniono i dzięki temu dziś Smocza Jama i Smok Wawelski to jedne z największych atrakcji turystycznych Krakowa.

Pałac Biskupi w Krakowie jest zaraz po Wawelu największym pałacem krakowskim. Znajdujący się przy ulicy Franciszkańskiej 3 pałac, to siedziba kurii metropolitalnej, a od końca XIV wieku także biskupów krakowskich. Pierwsze wzmianki o tej rezydencji pochodzą z końca XIV w.  Pałac uległ znacznym zniszczeniom w lipcu 1850 roku, kiedy Kraków nawiedził wielki pożar. Pałac został odbudowany dopiero w latach 1865–1868, a później jeszcze kilka razy był restaurowany. Dziś ma kształt nadany w XIX wieku z zachowaniem fragmentów renesansowych i barokowych. W pałacu od 1964 roku, aż do roku 1978 mieszkał biskup Karol Wojtyła. Późniejszy papież zatrzymywał się w pałacu, a stojąc w oknie nad bramą wjazdową, nieoficjalnie spotykał się ze zgromadzonymi wiernymi. Te spotkania stały się tradycją papieskich pielgrzymek, a okno na Franciszkańskiej 3 swoistym symbolem. Także po śmierci Jana Pawła II okno papieskie jest symbolem przypominającym o papieżu Polaku. Pod oknem organizowane są koncerty, a w rocznice związane z papieżem okno ozdabiane jest białymi i żółtymi kwiatami. 

Krakowski Barbakan jest najbardziej na północ wysuniętą częścią dawnych fortyfikacji miejskich Krakowa. Budowla powstała w ostatnich latach XV w. w obawie przed najazdem wołosko-tureckim zagrażającym Krakowowi. Sam król Polski Jan Olbracht położył kamień węgielny pod budowę Barbakanu. Ta obronna budowla w stylu gotyckim, została zbudowana na planie niepełnego koła. Niegdyś Barbakan był połączony z Bramą Floriańską specjalną szyją. Jego średnica wewnątrz murów to nieco ponad 24 metry, a średnica zewnętrzna sięga 30 metrów. Z zewnątrz otaczała go półkolista fosa o szerokości 26 m i głębokości dochodzącej do 3-5 metrów. Barbakan był najmocniejszym elementem rozbudowywanych przez wieki fortyfikacji miasta Krakowa. Miał cztery kondygnacje strzelnic rozmieszczonych w układzie szachownicy. Było ich 130 i zostały one przystosowane do użycia ręcznej broni palnej. Nadrzędną funkcją Barbakanu była obrona dostępu do Arsenału Miejskiego. Dziś obiekt ten znajduje się pod opieką Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i jest udostępniany zwiedzającym.

Znajdująca się na końcu ul. Floriańskiej Brama Floriańska jest pozostałością dawnych murów miejskich i jedną z ośmiu krakowskich bram obronnych. Powstała na przełomie XIII i XIV w., a w źródłach historycznych pojawia się w 1307 r. Budowla ta zbudowana została na planie zbliżonym do kwadratu. Brama ma formę wysokiej, bo liczącej 34 metry wieży kamiennej. Znajduje się w niej otwór przejazdowy o ostrołukowym sklepieniu. Niegdyś otwór ten od strony miasta zabezpieczały wrota, natomiast od zewnątrz krata. Nad wejściem od strony miasta znajduje się płaskorzeźba z XVIII w. przedstawiająca św. Floriana. Od strony Plant widnieje płaskorzeźba orła piastowskiego wykonana przez Zygmunta Langmana według projektu Jana Matejki. Przez wieki brama opierała się przeciwnościom. Trzykrotnie zagrażała jej rozbiórka, najpierw w XIX, a później na początku XX w. Obecnie, podobnie jak przed wiekami, Brama Floriańska jest jednym z symboli miasta.

Bazylika Mariacka powstała pod koniec XIII w. na fundamentach wcześniejszego kościoła romańskiego. Gotycka świątynia została konsekrowana około 1320 roku, ale jeszcze przez długi czas kościół był przebudowywany. Kościół Mariacki to świątynia trójnawowa, z wysoką nawą główną i niższymi nawami bocznymi oraz korpusem przykrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Północna wieża kościoła została podwyższona i przystosowana do pełnienia funkcji strażnicy miejskiej. To z niej codziennie o pełnej godzinie rozbrzmiewa hejnał grany od 13 lutego 1838 r. Wieża w 1478 r. nakryta została charakterystycznym wielobocznym hełmem, a w 1666 r. ozdobiona została koroną maryjną. Wnętrze bazyliki zdobi m.in. ołtarz główny wyrzeźbiony przez Wita Stwosza. W oknach bazyliki zachowały się witraże wykonane przez Stanisława Wyspiańskiego oraz Józefa Mehofera. Ci sami artyści byli twórcami polichromii, którą według projektu Jana Matejki wykonano w bazylice w XIX w. Na uwagę zasługuje także barokowa kruchta osłaniająca wejście do kościoła nawiązująca do Kaplicy Grobu Pańskiego w Jerozolimie.

Rynek Główny w Krakowie powstał po lokacji miasta w 1257 r. w oparciu o regularną siatkę mierniczą. W XIII w. powstały w obrębie rynku pierwsze obiekty murowane: Sukiennice, Kramy Bogate. W kolejnym stuleciu powstała większość kamienic, ratusz oraz Waga Wielka. W okresie od początku XIV do XVIII w. poszczególne fragmenty rynku nosiły oddzielne nazwy, pochodzące zwykle od rodzaju prowadzonego handlu np.: „Kurzy targ” „Targ solny”, „Targ węglowy”, „Rynek ołowny”, lub od grupy handlujących np. „Żydowski targ”. Przez rynek przebiega główny trakt komunikacyjny średniowiecznego Krakowa znany jako Droga Królewska wiodąca od Bramy Floriańskiej przez Stare Miasto na Zamek Królewski na Wawelu. Rynek Główny w Krakowie przez wieki był najważniejszą częścią miasta. Tutaj odprawiane były najważniejsze uroczystości monarsze. Na rynku przysięgę narodowi złożył Tadeusz Kościuszko, rozpoczynając powstanie kościuszkowskie. Tutaj wraz z oddziałami Księstwa Warszawskiego wkroczył książę Józef Poniatowski, a w Sukiennicach odbywały się bale na cześć Napoleona.

Przyjmuje się, że od czasów króla Kazimierza Wielkiego Olkusz był otaczany kamiennym murem, którego broniło 15 baszt oraz dwie bramy miejskie - Krakowska i Sławkowska. Mury miejskie miały długość około 1100 metrów i zostały wybudowane w technice opus emplectum. Zewnętrzna i wewnętrzna część muru była wykonana z ociosanych bloków czerwonego zlepieńca parczewskiego, a przestrzeń pomiędzy nimi wypełniona kruszonym wapieniem zalanym zaprawą. W XVII i XVIII wieku Olkusz padał łupem najazdów obcych wojsk, co przyczyniało się do pogorszenia stanu miejskich fortyfikacji, które popadały w ruinę.  Na początku XIX wieku mury miejskie zostały rozebrane, a na zasypanej fosie wytyczone nowe ulice.  W 1968 roku, po przypadkowym odkryciu fundamentów baszty przy ul. Szpitalnej, podjęto się rekonstrukcji fragmentu muru i baszty na oryginalnych fundamentach.  Podczas badań archeologicznych prowadzonych pomiędzy basztą a budynkiem dawnego Starostwa znaleziono kamienne fundamenty średniowiecznych budynków stojących przy tzw. uliczce przymurnej. Obecnie odkryte w trakcie badań archeologicznych fundamenty muru miejskiego, baszt i bram zostały pokazane jako niskie nadmurowania lub inny rodzaj kamienia w nawierzchni ulic i chodników. Podczas prowadzonych ostatnio prac rewitalizacyjnych zostało wymienione pokrycie dachu baszty i wyremontowany tzw. pomost bojowy. 

Ekspozycja „Podziemny Olkusz” w piwnicach dawnego starostwa jest poświęcona historii olkuskiego górnictwa oraz mennicy królewskiej. Można tu zobaczyć m.in. modele i repliki dawnych urządzeń górniczych i hutniczych, takich jak m.in. kierat, płuczka, śruba Archimedesa, czy tzw. Paternoster. Jest też część poświęcona metalurgii, gdzie prezentowane są repliki pieców używanych do wytopu ołowiu i srebra. Jedna z komór piwnic, nazwana „Srebrną komnatą”, jest opowieścią o historii srebra od starożytności po czasy współczesne. Uwagę przyciąga replika Srebrnego Krzyża Gwarków Olkuskich, którego oryginał znajduje się w olkuskiej bazylice. W ekspozycji została także przedstawiona historia olkuskiej mennicy.  W gablotach są prezentowane m.in. znaleziska archeologiczne, na jakie natrafiono podczas rewitalizacji olkuskiej starówki. Można tu zobaczyć m.in. formę do odlewania krążków, z których potem wybijano monety, czy fragmenty zabytkowych kafli piecowych. Przybliżeniu historii olkuskiego górnictwa i hutnictwa służą multimedia, czyli m.in. filmy, animacje, prezentacje, nagrania dźwiękowe i gry edukacyjne.

Olkuski ratusz został wybudowany na przełomie XIV i XV wieku. Budowla w stylu gotyckim wzniesiona z miejscowego kamienia o czerwonej barwie miała kształt prostokąta. Co ciekawe, olkuski ratusz był większy od ratusza w stołecznym Krakowie.  W olkuskim ratuszu byli przyjmowani dostojni goście odwiedzający miasto. W 1547 roku rajcy olkuscy podejmowali tu króla Zygmunta Augusta, a w 1787 roku goszczono tu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ratusz został rozebrany na początku XIX wieku. Na mury piwnic natrafiono w 2011 roku podczas rewitalizacji olkuskiej starówki i podjęto decyzję o ich adaptacji w celu utworzenia tam podziemnej trasy turystycznej. Staraniem władz miasta powstała tu niezwykła ekspozycja „Podziemny Olkusz”, przybliżająca historię Olkusza, nazywanego Srebrnym Miastem. Jej elementem jest m.in. przestrzenna makieta pokazująca Olkusz w czasach największej świetności. W podziemiach można zobaczyć replikę astrolabium, czyli urządzenia astronomicznego, jakie należało do słynnego olkuskiego astronoma i astrologa Marcina Bylicy. Część ekspozycji jest poświęcona historii samego ratusza – siedziby władz miasta, kancelarii i więzienia miejskiego. Dzięki prezenterom multimedialnym można szczegółowo poznać historię miasta i jego mieszkańców, a także zobaczyć stare dokumenty, ryciny i mapy.

Muzeum Regionalne PTTK im. Antoniego Minkiewicza liczy już z górą 100 lat. Mieści się ono w dwóch salach zabytkowej kamienicy przy rynku. Wśród muzealnych eksponatów do najcenniejszych należy bardzo dobrze zachowany miecz z przełomu XIII i XIV wieku, zwany „katowskim”. Inne cenne artefakty to m.in. pistolet skałkowy, fragmenty drewnianych rur wodociągowych z XVI-XVII w., sztylet, znalezione na zamku w Rabsztynie kule szwedzkie, czy fragmenty naczyń rzymskich z okresu brązu. Szczególnie ważne dla lokalnej tradycji są wyroby Olkuskiej Fabryki Naczyń Emaliowanych. Na uwagę zasługują również lokalne stroje ludowe, świątki z nieistniejących już kapliczek. Najważniejszą jest jednak ekspozycja górnictwa kruszcowego m.in. stare narzędzia górnicze, kopaczka, lampki, kilofki, młotki, pyrliki, drewniany młot górniczy, moździerz do rozdrabniania i sito do przesiewania rudy. W zbiorach malarstwa znajduje się kilka XIX-wiecznych litografii Napoleona Ordy, obrazy o tematyce górniczej Władysława Jastrzębskiego oraz portrety olkuskich gwarków. Osobną grupę eksponatów stanowią rzeźby i obrazy olkuskich artystów oraz grafiki.