Lista znaczków

Budowa brodnickiego kościoła rozpoczęła się w 1285 roku. Jak podają źródła wcześniej w tym miejscu istniał kościół drewniany. Nowy kościół budowano przez kilkadziesiąt lat i oficjalnie ukończono w połowie XIV wieku, choć jego poszczególne elementy powstawały jeszcze do 1370 roku. W czasach średniowiecznych kościołem opiekowali się Krzyżacy, natomiast w latach 1554-1598 świątynią zarządzali luteranie.  Budowla ma 56 metrów długości i 27 szerokości, posiada trzy nawy o jednakowej wysokości, prezbiterium oraz dwie kaplice. Wieża kościoła wznosi się na wysokość 50 metrów. W nawach bocznych znajdują się sklepienia krzyżowe, natomiast nad nawą główną i prezbiterium sklepienia gwiaździste ze ozdobnymi rzeźbionymi zwornikami. Najważniejsze zabytki kościoła farnego stanowi zespół rzeźb 12 apostołów z drugiej połowy XIV wieku, Grupa Ukrzyżowania umieszczona na belce tęczowej, kamienna chrzcielnica z XVII wieku, a także ambona z końca XVIII w. Na uwagę zasługują także organy piszczałkowe z 1875 roku.

Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie usytuowane jest w budynku Magistratu oraz zabytkowej Baszcie. Magistrat wybudowany w 1906 roku był początkowo siedzibą władz miejskich Żnina. Od połowy lat 90 mieści się w nim administracja Muzeum Ziemi Pałuckiej, galeria wystaw czasowych oraz wystawy stałe, poświęcone etnografii, sportom motorowodnym  i historii drukarstwa. Prezentowane są tu tradycyjne stroje, drewniana i gliniana rzeźba. Zrekonstruowane jest także wnętrze pałuckiej chaty wyposażonej w niezbędne sprzęty gospodarstwa domowego.  Warte polecenia są także wystawy poświęcone historii żnińskich sportów motorowodnych oraz historii żnińskiego drukarstwa. O przebogatej historii miasta słynącego w średniowieczu ze znakomitego piwa i najlepszego pszennego chleba na świecie opowiada ekspozycja w zabytkowej, XV-wiecznej „Baszcie”. Ceglana wieża stanęła na środku największego placu Żnina, w południowej części miasta. Pełniła  funkcję reprezentacyjną i świadczyła o bogactwie mieszkańców tego miasta. Obecnie w jej wnętrzach znajduje się zbrojownia, wystawa archeologiczna pod nazwą „Skarby Żnińskiego Rynku” zrekonstruowana sala obrad Rady miejskiej oraz Skarbiec miejski. Na ostatniej istniejącej kondygnacji mieści się mechanizm zabytkowego zegara, który od ponad 250 lat odmierza czas na żnińskim rynku.

Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji to wyjątkowe miejsce - zarówno dla miłośników historii techniki, turystów zwiedzających najatrakcyjniejsze zakątki Polski, jak i dla najmłodszych, którzy nigdy nie kryli swego zamiłowania do kolei, a zwłaszcza parowozów... Weneckie muzeum to jeden z największych w Europie skansenów kolei wąskotorowej o rozstawie 600 mm. Zgromadzono tu kilkadziesiąt eksponatów - między innymi 17 zabytkowych parowozów (najstarszy pochodzi z 1899 roku, kilka następnych z okresu I wojny światowej),  lokomotywy i drezyny spalinowe. W kolekcji znalazło się też kilkadziesiąt wagonów najróżniejszego przeznaczenia.  Ekspozycję uzupełnia niezbędna infrastruktura kolejowa: zabytkowa poczekalnia, budka dróżnika ze szlabanem, torowiska z rozjazdami, zwrotnicami, żuraw wodny służący do uzupełniania poziomu wody w kotłach lokomotyw, obrotnica umożliwiająca zmianę kierunku jazdy. Niezapomniane wrażenia zapewnia też uczestnictwo w Weneckiej Nocy z Parowozami – wieczornej wizycie w skansenie, wśród oświetlonych i dymiących parowozów.

Toruń jest jednym z najstarszych miast polskich. Niegdyś przez Toruń prowadził bursztynowy szlak. Około roku 1100 p.n.e. na obszarze obecnego zamku krzyżackiego funkcjonowała osada łużycka. W okresie od IX do XIII wieku n.e., w tym miejscu wznosił się pierwotny słowiański gród toruński, otoczony drewniano-ziemnymi wałami, strzegący przeprawy przez Wisłę. Początek współczesnemu miastu dali Krzyżacy w 1230 roku. Niedługo po tym, z powodu częstych powodzi nawiedzających nisko położone tereny, miasto przeniesiono w górę rzeki, w miejsce jego obecnego położenia.W 1264 roku nadano prawa miejskie drugiej osadzie - Nowemu Miastu. Ówczesny Toruń bogacił się na handlu wiślanym, składzie soli i towarów solonych, wielkich dorocznych jarmarkach międzynarodowych. W 1703 roku doszło do katastrofalnego, najdotkliwszego w całej historii bombardowania miasta przez wojska szwedzkie. Spłonęła wówczas znaczna część Rynku, ratusz i kościoły. W 1997 roku zespół Starego i Nowego Miasta oraz ruiny zamku krzyżackiego wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Wśród głównych atrakcji turystycznych Torunia należy wymienić: pozostałości średniowiecznych obwarowań miejskich: fragmenty murów budowanych od połowy XIII, a rozbudowywanych i modernizowanych do XV wieku wraz z kilkoma basztami, Rynek Staromiejski wraz z Ratuszem, ruiny zamku krzyżackiego, kościół św. św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty, zespół gotyckich kamienic mieszczańskich z XIV-XVI wieku - w tym Dom Kopernika z XV wieku mieszczący muzeum astronoma i wiele innych cenny zabytków. Dodatkową atrakcją zwiedzania Torunia jest możliwość zdobycia jeszcze jednego Znaczka Turystycznego - Nr 720 Planetarium w Toruniu.

Muzeum Rycerzy i Żołnierzyków powstało z pasji kolekcjonerskiej : można tu obejrzeć dwie wystawy figurek, gromadzonych przez ponad sześćdziesiąt lat. Pierwsza to figury historyczne, przedstawiające wojsko polskie od X do XVIII wieku, druga zaś to żołnierzyki-zabawki, produkowane w czasach PRL-u i sprzedawane w kioskach RUCH-u oraz sklepach z zabawkami. Muzeum prowadzi fundacja „A to historia!”. Figurki z wystawy na parterze to ręczna praca dwóch autorów, zafascynowanych historią: każda z przedstawionych tu postaci ma swoje odniesienie w źródłach, jak pieczęcie, freski czy ilustracje. W oparciu o nie powstają rzeźby, wykonane w jednym egzemplarzu, oddające wygląd uzbrojenia i ubioru sprzed wieków. W gotyckiej piwnicy warto zobaczyć stałą ekspozycję żołnierzyków, produkowanych przez Polski Związek Głuchych w czasach PRL-u. Osobną część zbioru „kioskowców” stanowią Indianie i kowboje: jest wioska indiańska, kowbojskie miasteczko, są serie wydawnicze, pakowane w pudełkach i składające się z kilku figurek ludzi i zwierząt. U wielu gości ta część wystawy jest okazją do wspomnień z dzieciństwa. Muzeum Rycerzy i Żołnierzyków to wielka historia w małej skali.

Na terenie Parku Kulturowego Wietrzychowice w Wietrzychowicech i Gaju (gm. Izbica Kujawska) znajdują się grobowce megalityczne wzniesione przez ludność neolitycznej kultury pucharów lejkowatych 3500 lat p.n.e., które stanowią obecnie jedne z najstarszych i najcenniejszych obiektów europejskiego dziedzictwa kulturowego. Kultura ta wytworzyła charakterystyczny styl wyrobu naczyń z gliny, narzędzi krzemiennych i kamiennych. Jej ludność zajmowała się głównie uprawą roślin i hodowlą zwierząt. Posiadała także swoje wierzenia religijne, co wiązało się z silną wiarą w życie pozagrobowe. Znalazło to swój obraz we wznoszeniu specjalnej konstrukcji grobowców dla niektórych zmarłych. Ludność kultury pucharów lejkowatych budowała grobowce z potężnych głazów, które tworzyły obstawę mającą chronić mogiły przed rozmyciem, a zarazem odgraniczyć obszar poświęcony czci zmarłego i czynnościom kultowym. Nad mogiłami usypywano potężne wały ziemne, mające ponad 1000 m³ objętości, ponad 100 m długości i do 3 m wysokości. Ich monumentalność szczególnie jest widoczna od czoła (od szerszej części). Podstawową myślą budowniczych grobowców było zapewnienie zmarłym możliwie trwałego miejsca wiecznego spoczynku, podobnie jak w przypadku piramid egipskich (które są młodsze o przeszło 1000 lat).

Żnińska Kolej Wąskotorowa (dawniej Żnińska Kolej Powiatowa) znajduje się w województwie kujawsko-pomorskim. Trasa kolejki przebiega z miejscowości Żnin (stacja Żnin Wąskotorowy) do wsi Gąsawa. Długość całej trasy to 12 km, a czas trwania przejazdu w jedną stronę to około godziny i piętnastu minut. W miesiącach od maja do sierpnia kolejka po trasie kursuje codziennie, często także w dodatkowych terminach. Na trasie kolejki leży m.in. Biskupin, zrekonstruowana starożytna osada będąca muzeum archeologicznym, dostępnym dla zwiedzających. W Wenecji znajduje się natomiast Muzeum Kolei Wąskotorowej. W posiadaniu Żnińskiej Kolei Wąskotorowej jest jedyny na świecie czynny egzemplarz parowozu Px38, pieszczotliwie nazywany „Leonem”.

Ikonę Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu wykonał artysta malarz, konwertyta Józef Burchardt w 1901 roku. W 1902 roku ikona została poświęcona przez papieża Leona XIII z przeznaczeniem dla parafii w Osieku k. Rypina. Po misjach  i renowacji misji (1928) wygłoszonych  w parafii w Osieku redemptoryści otrzymali od proboszcza tę ikonę. Pierwotnie umieścili ją w kaplicy zakonnej domu w Warszawie, a następnie przekazali redemptorystom w Toruniu ze względu na istniejący tam klasztor i powstającą kaplicę publiczną. Uroczyste wprowadzenie ikony do kaplicy nastąpiło 17 czerwca 1928 roku. Niebawem kult Matki Bożej rozprzestrzenił się nie tylko na Toruń, ale i daleko poza jego granice. 1 października 1967 roku ks. kard. Stefan Wyszyński, prymas Polski dokonał koronacji tej ikony. Kościół, w którym znajduje się obraz został wybudowany w latach 1958 – 1963. Toruński kościół należy stylistyczne do kierunku zwanego konstruktywizmem. Przy sanktuarium znajduję się dom pielgrzyma, gdzie można się zatrzymać, aby zwiedzać ciekawe miejsca Torunia i okolic. 

W toruńskim muzeum Domu PRL-u, otworzonym 1 maja 2019r. – można obejrzeć dokumenty, meble, sprzęty, ubrania oraz różne przedmioty użytku codziennego, z których korzystano w latach 60’-80 XX wieku. Muzeum składa się z sześciu pomieszczeń urządzonych podobnie do wielu mieszkań w tamtym okresie. Łazienka, kuchnia, salon i dwa pokoje kryją w sobie mnóstwo skarbów sprzed lat, takich jak balie, maszyny do pisania, mydła, aparaty telefoniczne, odzież, telewizory, meblościanki, prasę, gramofon, pocztówki, radia, naczynia i wiele innych. Młodzi turyści mają okazję przenieść się do epoki dorastania ich rodziców i dziadków, a obcowanie z jakże innymi sprzętami często jest dla nich wielkim zaskoczeniem i przygodą. Wielu z nich można dotknąć lub z nich skorzystać, np. posłuchać płyt na starym gramofonie, spróbować swoich sił w pisaniu na maszynie czy pobawić się starą centralką telefoniczną. Wizyta w muzeum jest niewątpliwie podróżą w czasie i świetną zabawą dla starszych jak i młodszych.

Budynek Muzeum jest częścią zespołu folwarcznego. Historia zespołu folwarcznego datowana jest od XVI w. Obejmuje on obszar około 5 hektarów. Znajduje się tu park z XIX w. Na obrzeżach parku znajduje się prawie hektarowy staw. Drzewostan parkowy to kilkadziesiąt drzew, ze zdecydowaną przewagą 100 letnich dębów oraz lip, jesionów i klonów. Najstarsze drzewo to jesion wyniosły liczący około 250 lat. W otoczeniu kompleksu znajdują się cztery (z tego dwie prawnie chronione) 100-letnie aleje dębowe. Odrestaurowane budynki zabudowy gospodarczej zespołu zostały zaklasyfikowane jako dorobek kultury europejskiej. Na Muzeum Przyrodniczo-Łowieckiego Pomorza i Kujaw przeznaczony został kamienny spichrz, najstarszy budynek zabytkowego zespołu folwarcznego. Spichrz został odbudowany od podstaw, z zachowaniem oryginalnego wyglądu i charakteru. Budynek posiada dwie kondygnacje. Na parterze powstanie diorama o pow. 200 m2, na piętrze znajdować się będzie sala wystawowa. W Muzeum znajdować się będą eksponaty zwierząt i roślin regionu Pomorza i Kujaw w układzie edukacyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska skierowanym do całego społeczeństwa regionu, w tym do myśliwych, leśników, nauczycieli, młodzieży szkolnej i akademickiej oraz młodych adeptów łowiectwa. Niewątpliwie muzeum będzie także atrakcją turystyczną, na początku o charakterze regionalnym, ale docelowo – krajowym, z perspektywą na jeszcze szerszy zasięg. Powstanie muzeum umożliwi zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, popularyzację tradycji i propagowanie etyki łowieckiej oraz walorów turystycznych.

Toruńskie Żywe Muzeum Piernika to pierwsza tego typu interaktywna placówka w Europie. Istnieje od 2006 roku i mieści się w samym centrum miasta – na ulicy Rabiańskiej 9. W naszym muzeum można nie tylko w magiczny sposób przenieść się do XVI-wiecznej piernikarni, by pod okiem Mistrza Piernikarskiego własnoręcznie wykonać tradycyjnego piernika, ale także zobaczyć manufakturę z początku XX wieku, gdzie każdy chętny może ozdobić piernika lukrem. Zapraszamy wszystkich, którzy chcą poznać tradycję wypieku toruńskiego piernika, historię miasta, średniowieczną kulturę i język w niezwykłej atmosferze i z humorem! Do pracy gonimy wszystkich bez wyjątku, czy to małych, czy dużych. Poznawanie historii i tradycji w naszym Muzeum to radość dla zwiedzających w każdym wieku, nawet najbardziej dojrzałym.

Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu zajmuje się różnorodnymi aspektami polskiej kultury ludowej. Jego twórczynią i pierwszym wieloletnim dyrektorem była prof. Maria Znamierowska-Prüfferowa, której imię, Muzeum nosi od 15 grudnia 1999 roku. Muzeum Etnograficzne w Toruniu jest jednym z trzech samodzielnych muzeów etnograficznych w kraju i działa w oparciu o ustawę o muzeach z 1996 roku, a jego Organizatorem jest Województwo Kujawsko-Pomorskiego. Goście mogą zwiedzić wystawy „Tajemnice codzienności…”, która w ciekawej formule opowiada o życiu codziennym na wsi w latach 1850-1950 oraz „Salonik prof. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej”, poświęconą założycielce Muzeum. Do dyspozycji zwiedzających na terenie kompleksu muzealnego na niewielkim obszarze, utrzymanym w charakterze parku prezentowane są różnorodne obiekty architektury wiejskiej. Muzeum organizuje także liczne wystawy czasowe, prowadzi działalność edukacyjną, organizuje koncerty muzyki ludowej z Polski i z zagranicy oraz kiermasze sztuki ludowej.

Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. Początkowo byli to osadnicy z Niderlandów i Fryzji – członkowie protestanckiej grupy menonitów, którzy w tolerancyjnym Królestwie Polskim mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Zasiedlali tereny zalewowe i nieużytki od Żuław w górę Wisły do Torunia i dalej aż na Mazowsze. Głównym celem założenia Parku jest odtworzenie fragmentu krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowano olenderską wieś o charakterystycznym układzie, tzw. rzędówkę bagienną. Znajdują się tu 3 pełne zagrody składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarczych. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. Obiekty te to najcenniejsze, zachowane do dzisiaj, przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich. Otaczają je pola uprawne, łąki, ogródki i sady, roślinność przyzagrodowa oraz zadrzewienia spotykane przy drogach i rowach odwadniających.

Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy słynie z fenomenalnej akustyki. Inauguracyjny koncert w neoklasycystycznym gmachu odbył się 16 listopada 1958 roku. Koncertował tu m.in. Artur Rubinstein, Luciano Pavarotti, Krystian Zimerman, Ivo Pogorelić, Krzysztof Penderecki, a także Mischa Maisky, Aleksandra Kurzak, Jakub Józef Orliński, Leszek Możdżer i wielu innych wybitnych artystów światowych estrad. Filharmonia Pomorska posiada dwa znakomite zespoły artystyczne: Orkiestrę Symfoniczną i Orkiestrę Kameralną Capella Bydgostiensis. W kalendarium koncertowym znaleźć można wydarzenia dla wszystkich pokoleń odbiorców: wieczory symfoniczne i kameralne, a także koncerty dla rodzin z niemowlętami, przedszkolakami, szkolne oraz poranki muzyczne dla seniorów, podczas których prezentowana jest muzyka kompozytorów różnych epok i stylów. Od 1963 roku Filharmonia Pomorska organizuje Bydgoski Festiwal Muzyczny, na który zaprasza wybitnych solistów, zespoły i orkiestry z całego świata.

Krzyżacki zamek w Golubiu-Dobrzyniu leży na wysokim wzgórzu na prawym brzegu Drwęcy, górując nad okolicą. Ceglany zamek wybudowano na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy krzyżackiego komtura Konrada von Sacka. Budowlę wzniesiono na planie prostokąta, a jej mury zwieńczone są renesansową attyką. W narożach zamku znajdują się niewielkie wieżyczki, natomiast w południowo-zachodnim narożniku stoi cylindryczna baszta, a tuż obok niej przy bramie wjazdowej niewielka przybudówka, przeznaczona prawdopodobnie na dom komtura. Budowę zamku zakończono po 1330 roku. Od warownego przedzamcza zamek oddzielała sucha fosa. W 1410 roku zamek został zajęty przez rycerstwo polskie, a rok później po podpisaniu I pokoju toruńskiego zamek zwrócono Krzyżakom. Podczas wojny golubskiej w 1422 roku zamek poważnie ucierpiał. W latach 1616–1623 przebudowany na polecenie królewny Anny Wazówny, która objęła starostwo golubskie. W czasie kolejnych stuleci zamek kilkakrotnie ulegał uszkodzeniom i był przebudowywany. W 1920 roku urządzono na zamku muzeum. Po wojnie obiekt po raz kolejny odrestaurowano, a w 1977 roku na zamku odbył się jeden z pierwszych w Polsce turniej rycerski. Obecnie na zamku mieści się muzeum wraz z hotelem i restauracją. 

Ośrodek Chopinowski w Szafarni położony na ziemi dobrzyńskiej mieści się w XIX-wiecznym pałacu, zbudowanym w miejscu dawnego dworu Dziewanowskich. To tu Fryderyk Chopin spędził wakacje w 1824 i 1825 roku,  poznając polski folklor i muzykę ludową, pod której wpływem zaczął komponować pierwsze mazurki. Wspomnienia z pobytu w Szafarni zawarł w humorystycznym „Kurierze Szafarskim”. Obecnie Ośrodek jest instytucją kultury mającą na celu popularyzację postaci Fryderyka Chopina i jego twórczości poprzez koncerty, konkursy oraz audycje muzyczne dla grup. Odwiedzający Szafarnię mogą w zabytkowych wnętrzach pałacu znaleźć wystawy poświęcone kompozytorowi, pospacerować po malowniczym parku otaczającym ośrodek lub napić się aromatycznej kawy żołędziowej, takiej, jaką pijał w tym miejscu Fryderyk Chopin.

Przez ponad 350 lat leżał ukryty tuż pod posadzką, nad jedną z krypt… Skarb, który od chwili odnalezienia w Katedrze Bydgoskiej pw. Św. Marcina i Mikołaja, rozbudza wyobraźnię to ponad 480 złotych monet, ozdoby, części stroju, w tym srebrne guzy i dekoracyjne rozety wysadzane kamieniami. Najstarszy pieniądz pochodzi z XVI wieku.  Apetyt na wrażenia podsycają odkryte krypty grobowe. W jednej z nich spoczywa, pełniący w latach 1845-1870 funkcję proboszcza ks. Józef Turkowski. Znalezisko można oglądać w Europejskim Centrum Pieniądza na Wyspie Młyńskiej (Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy).  Na wystawie poświęconej mennicy bydgoskiej, zwiedzający poznają także tajniki pracy mincerzy oraz historię miejsca, w którym niegdyś można było usłyszeć, jak sypały się stosy brzęczących monet.

Trzy spichrze przy ul. Grodzkiej 7-11, (które także są współczesnym logo Bydgoszczy) zostały zbudowane w latach 1793-1800 r. przez kupca Samuela Gotlieba Engelmanna. Pierwotnie kompleks składał się z pięciu spichrzy w zabudowie szeregowej. W 1960 roku doszczętnie spłonęły dwa spichrze. Zachowane spichrze w 1962 roku zostały zaadaptowane na cele ekspozycyjne bydgoskiego Muzeum. W 2006 roku zakończono ich gruntowny remont i modernizację wnętrz. Szczególnie ulubiony przez bydgoszczan, a zarazem charakterystyczny jest spichrz najbliższy ul. Mostowej, zwany nieraz „holenderskim" ze względu na krążynowy dwuspadowy dach. Przed tym spichrzem współcześnie zorganizowano niewielki amfiteatr oraz usytuowano brązowy model średniowiecznej Bydgoszczy.

"Przechodzący przez rzekę" zawitał do Bydgoszczy 1 maja 2004 roku dla upamiętnienia wejścia Polski do Unii Europejskiej. Autorem tej niezwykłej rzeźby jest Jerzy Kędziora. Fenomenem rzeźby jest fakt, iż umieszczono ją nad Brdą na linie rozpiętej pomiędzy brzegami.Tajemnica tkwi w przeniesieniu środka ciężkości poniżej poziomu liny. Dzięki temu rzeźba utrzymuje równowagę. "Przechodzącemu" towarzyszy jaskółka, w języku niemieckim jaskółka to schwalbe. A Szwalbe to nazwisko założyciela Filharmonii Pomorskiej, wybitnego bydgoszczanina. Rzeźbę można podziwiać w centrum miasta z mostu im. Sulimy Kamińskiego.

Exploseum (Centrum Techniki Wojennej DAG Fabrik Bromberg), to dawna tajna pohitlerowska fabryka zbrojeniowa, która stała się industrialną atrakcją turystyczną. Wkraczając do kompleksu DAG, przenosimy się do zupełnie innego świata. Obiekt mimo tego, że w roku 1945 został "rozmontowany" przez Armię Czerwoną jest znakomicie zachowany. Grube żelbetonowe ściany sprawiają wrażenie świeżo postawionych, a liczne zakamarki i monumentalne hale produkcyjne przyprawiają o stan zdumienia. Budowę kompleksu zapoczątkowano jesienią 1939 roku. System podziemnych tuneli pod DAG łącznie ma długość około 2 km, na różnych głębokościach. Na terenie fabryki produkowano głównie materiały wybuchowe oraz amunicję. Przy jej produkcji pracowali jeńcy oraz pracownicy przymusowi. Przez tryb oraz warunki pracy, fabryka była miejscem śmierci wielu osób.

Ratusz w Brodnicy został wybudowany w końcu XIV wieku. Jego pozostałości znajdują się w północnej pierzei trójkątnego rynku i są obudowane zabudową o charakterze mieszkalno – usługowym. Na pozostałe fragmenty dawnego ratusza składa się ośmioboczna wieża nakryta ośmiopołaciowym dachem namiotowym, krytym dachówką. Wieża posiada na najwyższej kondygnacji tarczę zegarową. We wnętrzu ratuszowej wieży zawieszone są dwa dzwony. Jeden pochodzi  z 1553, a drugi z 1554 roku i na pewno starszy z nich, a prawdopodobnie oba ufundował starosta brodnicki Rafał Działyński herbu Ogończyk. Poniżej wieży znajdują się widoczne fragmenty gotyckiego szczytu podzielonego lizenami i ozdobionego blendami. W latach 1598-1646 budynek ratusza służył m.in. jako siedziba zboru ewangelickiego. W 1631 roku podczas pożaru miasta budynek uległ częściowemu spaleniu. Podobno był później nieznacznie wyremontowany i pełnił funkcje mieszkalne. Pewnym natomiast jest, że w połowie XIX wieku został ostatecznie rozebrany, a jedyne co zachowało się ze starego ratusza to widoczne do dzisiaj wieża i część szczytu. 

Fort IV to jeden z głównych fortów zewnętrznego pierścienia Twierdzy Toruń. Zbudowany w latach 1878-1884 otrzymał imię pruskiego generała Johana Davida Yorcka, po przejęciu Fortu przez wojsko polskie w roku 1926 otrzymał imię polskiego hetmana koronnego – Stanisława Żółkiewskiego. Fort IV jest bardzo dobrze zachowanym fortem artyleryjskim, w którym każdy może zobaczyć jak wygląda fosa sucha, przejść podziemną poterną, wejść do Prochowni, kaponiery, Wartowni, do stanowiska obserwacyjnego piechoty typu WT 90, a także do remiz działowych. Jest to miejsce, które turyści mogą zwiedzać indywidualnie lub w grupach, z przewodnikiem, w dzień lub w nocy, w blasku pochodni i z ciekawymi atrakcjami. Fort IV posiada własną bazę noclegową (140 miejsc) i gastronomiczną w postaci Fortecznej Restauracji. W salach i na dziedzińcach odbywają się konferencje, imprezy rodzinne i firmowe, a cały rok wypełniają cykliczne imprezy: Półkolonie, Saloniki Artystyczne, Bale Karnawałowe, Pikniki Majówkowe i wiele innych.

Brama Chełmińska w Brodnicy to element średniowiecznych obwarowań miejskich i jedna z najokazalszych i najlepiej zachowanych w Polsce bram z czasów krzyżackich. Zbudowana została w latach 1310 – 1330, prawdopodobnie podczas budowy murów miejskich. Konstrukcja bramy posadowiona jest na planie kwadratu. Posiada charakterystyczne schodkowe szczyty ze sterczynami, a także zakończone półkoliście i otynkowane blendy okienne. Budowla posiada drewniane stropy i siodłowy dach kryty dachówką. Od strony północnej brama posiada fragment tzw. szyi bramnej oraz drewnianą rekonstrukcję dawnej brony bramnej. Jeśli chodzi o przeznaczenie obiektu to oprócz funkcji obronnych, przez pewien okres w XIX wieku brama służyła jako więzienie miejskie. W późniejszym czasie w jej przejeździe znajdowała się również waga miejska. W roku 1898 bramę poddano renowacji, dokonując rekonstrukcji szczytów budowli. W latach 70. XX wieku bramę wraz z przylegającą do niej kamienicą adaptowano na siedzibę muzeum. Obecnie oprócz oddziału Muzeum w Brodnicy w bramie mieści się galeria sztuki współczesnej.

Rotunda Św. Prokopa to jedna z najstarszych romańskich świątyń (XII w.), a zarazem największa romańską rotunda w Polsce. Wyjątek europejski stanowi prostokątne prezbiterium z oryginalnym sklepieniem. Od północy przylegają dwie asymetrycznie absydy, a od zachodu cylindryczna wieża. Prawie wszystko z tego kościoła zbudowane jest z ciosów granitowych, z elementami konstrukcyjno-dekoracyjnymi z piaskowca, a cegła jest elementem zastosowanym nieco później. Do 1779 r. świątynia funkcjonowała pw. św. Krzyża. Za czasów wojen napoleońskich od 1812 r. służyła jako spichlerz, następnie jako dzwonnica. Podczas II wojny światowej Niemcy zrobili z kościoła magazyn i wycofując się podłożyli materiały wybuchowe, mury wytrzymały, ale zniszczono kopułę i górne partie wieży. Odbudowa trwała kilka lat po wojnie. Wśród surowego wyposażenia świątyni można zauważyć: tympanom fundacyjny kościoła (kopia), pusty romański grobowiec – przypuszczalnie fundatora, najstarsze w Polsce stacje drogi krzyżowej (1531 r.). W zachodniej części znajduje się empora (biforium), w której zasiadali królowie i dostojnicy. Prawdopodobnie przebywali tam Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagielończyk, Zygmunt Stary i inni. U wejścia do kościoła stoi XII-wieczna romańska kropielnica, w całości wyciosana w jednym kamieniu.

Bazylika Św. Trójcy jest budowlą romańską z przełomu XII/XIII w. - konsekrowana w 1216 r. Świątynia była kilkukrotnie przebudowana: raz w stylu gotyckim, a drugi w barokowym. Fasada kościoła od XVIII w. barokowa, do pewnych wysokości jest jednak zachowany romański kamień, świadczą o tym pozostawione w wielu miejscach nieotynkowane romańskie ciosy. Kościół jest trójnawową bazyliką, wzniesioną na planie krzyża łacińskiego, a prezbiterium zakończone absydą z dwiema kaplicami po bokach. Wśród licznych ołtarzy należy zwrócić szczególną uwagę na relikwiarzowy ołtarz Krzyża Świętego (658 relikwii świętych i męczenników oraz relikwię Krzyża św.), najcenniejszą częścią ołtarza jest ogromny krucyfiks z gotycką figurą Chrystusa Ukrzyżowanego (ok. 1361 r.). Najcenniejszym zabytkiem świątyni są dwie romańskie kolumny z personifikacją cnót i przywar ludzkich. Datowane są one na II połowę XII w. Chociaż mają już ponad 800 lat, to przez ponad 200 lat nikt o nich nie wiedział, gdyż były obmurowane cegłą do 1946 r. Wówczas profesor Zdzisław Kępiński odkrył je w barokowych filarach.