Lista znaczków

Czeladź – miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim, położona w Zagłębiu Dąbrowskim, nad rzeką Brynicą, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jest najstarszym miastem powiatu będzińskiego oraz całego Zagłębia Dąbrowskiego, prawa miejskie otrzymało w XIII w.

Czupel - 933 m n.p.m. najwyższy szczyt Beskidu Małego w Beskidach Zachodnich, w paśmie Magurki Wilkowickiej. Za najwyższy szczyt został uznany dopiero w latach 70 XX w. za sprawą nowych pomiarów wysokości (do tej pory za najwyższy szczyt uznawano Łamaną Skałę 929 m n.p.m.). Stoki Czupla w większości porośnięte są lasem, jednak ostatnie wiatrołomy i wycinka drzew spowodowała częściowe wylesienie szczytu, co daje możliwość widoku między innymi na jez. Międzybrodzkie, zbiornik na górze Żar (761 m n.p.m.) oraz panoramę na Góry Zasolskie z Łamaną Skałą oraz Leskowcem (922 m n.p.m.) oraz Beskid Żywiecki. Na szczycie znajduje się charakterystyczny kopczyk usypany z kamieni oraz drzewo z zawieszoną na nim kapliczką. Najbliższe schronisko znajduje się na Magurce Wilkowickiej (ZT 28) Przez szczyt Czupla biegną szlaki z Bielska- Białej (niebieski) i Łodygowic (czerwony). Pomiędzy Magurką Wilkowicką, a szczytem Czupla w odległości ok.50 m od szlaku niebieskiego znajduje się otwór jaskini nazywanej Wietrzną Dziurą lub Smoczą Jamą.

Dąb szypułkowy rosnący w miejscowości Przybudki w gminie Narew, stoi na skraju Puszczy Białowieskiej i jednocześnie na granicy między historycznym Wielkim Księstwem Litewskim i Królestwem Polskim. Wiek dębu oszacowano na około 400 lat. Drzewo to ma 13 m wysokość i prawie 700 cm obwodu na wysokości 130 cm od podstawy. Od roku 2001 jest zarejestrowany jako pomnik przyrody o numerze 1379. Janusz Korbel nadał mu miano Dunin, na cześć białoruskiego poety i dramaturga Wincentego Dunina Marcinkiewicza. Dąb stał się inspiracją dla wielu artystów. Jego wizerunek ozdobił m.in. okładkę płyty „Scenariusz”, folkowego zespołu Hoyraky, znalazł się na kilku obrazach, w tym Marka Sapiołki „Dąb w Przybudkach”, a nawet trafił na ekrany kin całego świata, w amerykańsko-polskim filmie fabularnym „Nazywam się Sara” (My name is Sara) z 2019 roku. W 2021 roku został zgłoszony przez Agnieszkę Aleksiejczuk i Tomasza Niechodę w konkursie na Europejskie Drzewo Roku. Po wygraniu eliminacji krajowych, z wynikiem 7380 głosów, zmierzył się z najpiękniejszymi drzewami Europy. W lutym 2022 na Strażnika Puszczy zagłosowało aż 179 317 osób z całego świata, w wyniku czego dąb uzyskał zaszczytny tytuł Europejskiego Drzewa Roku 2022 deklasując pozostałych rywali.

Centralnym miejscem Parku Książęcego w Zatoniu jest Łąka Joanny, upamiętniająca starszą siostrę księżnej Doroty. To tutaj pośrodku łąki rośnie, zwracające uwagę swą rozłozystością, najbardziej imponujące drzewo w Parku Książęcym, czyli Dąb Talleyranda. Upamiętnia postać, która zaważyła na całym życiu księżnej Dino. Karol Maurycy de Talleyrand-Perigord był jednym z najwybitniejszych francuskich polityków końca XVIII i początku XIX wieku. To on wprowadził ks. Dorotę, żonę swego bratanka Edmunda, do europejskiej elity. Wspólna przygoda Karola i Doroty z polityką i dyplomacją na salonach Paryża, Wiednia, Berlina i Londynu trwała blisko 30 lat. Ona stała się jego powiernicą, doradczynią, z czasem towarzyszką życia, a po śmierci swego mentora główną spadkobierczynią wielkiego majątku.

Dawna cerkiew prawosławna w Kamiannej, w której dzisiaj znajduje się kościół rzymskokatolicki p.w. Nawiedzenia NMP jest budowlą trójdzielną, zbudowaną na planie krzyża. Na połączeniu ramion krzyża, w miejscu skrzyżowania naw znajduje się ośmioboczna wieżyczka z oknami zwieńczona kopułą z niewielką latarnią. Mniejsze baniaste hełmy wieńczą przedsionek, ramiona transeptu i prezbiterium.  Cerkiew zbudowano w 1930 roku w konstrukcji zrębowej. Świątynia została oszalowana poziomymi deskami, a dachy pokryte zostały blachą. We wnętrzu uwagę zwracają ołtarz główny wraz z ołtarzami bocznymi autorstwa Józefa Stefaniaka,  pochodzące z ok. 1960 roku. Na bocznej ścianie znajduje się obraz z  wizerunkiem Świętego Ambrożego trzymającego ul. To swego rodzaju nawiązanie do miejscowych tradycji pszczelarskich kultywowanych od wieków. Przed świątynią znajduje się niewielka, drewniana dzwonnica z 1963 roku. Ciekawostką jest fakt iż jeszcze w pierwszej połowie XX wieku w Kamiannej istniała druga , unicka cerkiew pw. św. Parascewy, którą w 1949 roku przeniesiono do Bukowca. Niestety do dnia dzisiejszego błędnie powiela się informację, że obecna cerkiew w Kamiannej była właśnie tą cerkwią unicką.

W 2013 r. na potrzeby Muzeum Ziemi Wschowskiej i Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy przeznaczono odrestaurowany budynek dawnej rezydencji jezuickiej. W 1727 r. jezuitom sprowadzonym do Wschowy przekazany został obiekt i teren dawnej mennicy. Zakonnicy wznieśli w tym miejscu, na niewielkiej parceli przy murze miejskim, okazały, piętrowy budynek o łukowatym kształcie, z fasadą zdobioną pilastrami i popiersiami jezuickich świętych, ustawionymi na kamiennych cokołach. Jezuicka misja we Wschowie z czasem została podniesiona do rangi rezydencji, a szkoła cieszyła się duża estymą. Dziś w salach ekspozycyjnych MZW prezentowane są stałe wystawy poświęcone dziejom ziemi wschowskiej. Na znaczku znajduje się pielgrzymia muszla, ponieważ przez Wschowę biegnie Wielkopolska Droga św. Jakuba. Odcinek ten prowadzi z Gniezna, przez Poznań, do Głogowa, gdzie łączy się ze szlakiem dolnośląskim.

W 1894 r. powstała Stacja Rejestracyjna w Mysłowicach. Działała na rzecz towarzystw okrętowych. Prowadził ją Max Weichmann, spedytor i agent emigracyjny. Zadaniem stacji było przejmowanie emigrantów z Austrii, Galicji i Węgier – udających się do Ameryki – ich rejestracja, przeprowadzanie badań lekarskich, wydanie stosownych dokumentów. Następnie, transport pociągami do portów w Hamburgu, Bremie, Antwerpii, Rotterdamie. Początkowo stacja mieściła się w zabudowaniach kolejowych. W 1900 r. przeniesiono siedzibę stacji do kamienicy przy obecnej ul. Powstańców 23. W 1908 r. połączono ją przewiązką z dworcem kolejowym. Łącznik – wykonany w stylu modernistycznym – przykryto mansardowym dachem, z neobarokowym hełmem. Tą drogą przeprowadzano emigrantów. Wybuch I wojny światowej zakończył działalność stacji. W latach 1894-1914 poprzez Mysłowice wyjechało z Europy około 1,5 mln osób.

Zabytkowy budynek dawnej siedziby rawickiego Bractwa Kurkowego – strzeleckiej organizacji społecznej utworzonej już w 1642 r., stanął w 1903 roku w miejscu wcześniejszych zabudowań o tym przeznaczeniu. Okazała, zachowana do dziś dawna bracka kwatera, zbudowana została według projektu Carla Klimma zgodnie z założeniami eklektyzmu. Gmach z cegły klinkierowej zdobi data jego wybudowania umieszczona na fasadzie nad wejściem głównym, wyżej zaś na frontonie - płaskorzeźba z godłem Rawicza. Członkowie braci strzeleckiej, prócz przestrzeni do doskonalenia umiejętności strzeleckich i rozgrywania turniejów, potrzebowali miejsca, gdzie toczyć mogli życie towarzyskie i rozrywkowe stowarzyszenia – stąd rozbudowa siedziby. Początkowo rola Bractwa związana była z samoobroną mieszczan, a także z kultywowaniem postaw obywatelskich.  Gdy nikło widmo niebezpieczeństwa związanego z najazdami obcych wojsk, Bractwo Kurkowe przeobraziło się w organizację o charakterze sportowym. W 2022  r. przypada 380-lecie istnienia organizacji.

Część ekspozycyjna Muzeum Okręgowego w Lesznie mieści się w dawnej synagodze przy ul. Gabriela Narutowicza 31. Ten zabytkowy budynek uznawany jest za jedną z najstarszych i największych zachowanych bożnic na terenie Wielkopolski. Prócz wystaw czasowych, prezentowana jest tu stała ekspozycja dotycząca historii Leszna. W budynku znajdują się także muzealne pracownie, w tym m.in. pracownia konserwacji zbiorów.

W roku 1611 właścicielka miasta – księżna Anna Ostrogska, na wzgórzu przy kościele osadziła sprowadzone z Chełmna na Pomorzu siostry Benedyktynki. Był to pierwszy żeński klasztor w diecezji przemyskiej. Przyległy do kościoła dwuskrzydłowy klasztor powstawał dwuetapowo – budowę zakończono przed rokiem 1648. Po kasacie przez Austriaków klasztoru, w jego wnętrzach urządzono warsztaty i magazyny wojskowe. Podczas I wojny światowej budynki klasztorne i kościół uległy znacznym uszkodzeniom. Podczas okupacji wzgórze św. Mikołaja zajęli Niemcy. Na terenie opactwa urządzili więzienie i miejsce straceń. Stan obiektu po wojnie był tragiczny. Spalony kościół zniszczony był w 80%. Wieże i klasztor nie miały dachów, mury groziły zawaleniem, baszty obronne były zdewastowane. Mury opactwa benedyktyńskiego stanowią przykład systemu obronnego tzw. basztowego. Mury o łącznej długości 840 m. ze strzelnicami i ośmioma basztami czynią z tego miejsca rzadko spotykany zespół klasztorny.

Drewniany budynek dawnego schroniska PTTK zlokalizowano nad północnym brzegiem jeziora, na kilku hektarowej działce z tzw. Łysą Górą. Zaprojektowała go studentka Politechniki Warszawskiej Natalia Hiszpańska. Uroczyste poświęcenie i nadanie schronisku PTK „Nad Wigrami” imienia Kazimierz Kulwiecia odbyło się 28 września 1929 roku. W tym samych roku obok schroniska zbudowano przystań wioślarską i magazyn na sprzęt Wojskowego Klubu Żeglarskiego. Patron schroniska Kazimierz Jakub Kulwieć to polski przyrodnik i krajoznawca, nauczyciel biologii i geografii, redaktor i wydawca pism. Profesor Kulwieć prowadził badania naukowe flory i fauny rozległego obszaru (od Morza Śródziemnego aż po Archangielsk, w tym również badania naukowe nad jeziorem Wigry). Prowadził wykłady, pogadanki i wycieczki, popularyzował krajoznawstwo, zabiegając o budowę schroniska turystycznego nad jeziorem Wigry. Kazimierz Kulwieć zmarł 14 lutego 1943 r. w czasie sowieckiego wysiedlenia w rejon Archangielska, pozostawiając bogaty dorobek naukowy.

Dawny Pałac Biskupów Krakowskich, wybudowany w latach 1637-1644 z inicjatywy biskupa Jakuba Zadzika, to najlepiej zachowana w Polsce rezydencja z epoki Wazów. Rozbudowywany w XVIII w., stanowił fizyczny obraz władzy niezależnego miasta biskupiego. Po przejęciu przez Skarb Państwa pałac pozostał siedzibą regionalnego przedstawicielstwa władzy państwowej. Na początku XIX w. w jego murach funkcjonowała pierwsza w Polsce techniczna uczelnia wyższa, w 1914 r. stacjonował ze swoimi legionami Marszałek Józef Piłsudski. Od 1971 r. pałac jest siedzibą kieleckiego muzeum. W zabytkowych wnętrzach zachowały się liczne elementy wystroju, m.in. unikatowe stropy ramowe, wykonane przez warsztat nadwornego malarza – Tomasza Dolabelli. Za rezydencją rozciąga się ogród włoski. Obecnie prezentowane są tu ekspozycje stałe: Wnętrza zabytkowe XVII i XVIII wieku, Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz Galeria malarstwa polskiego i europejskiej sztuki zdobniczej.

W północnej części Gór Stołowych, w niewielkiej wsi Gorzeszów, położonej na południowy wschód od Krzeszowa, znajduje się interesujący ostaniec skalny nazywany Diabelską Maczugą. Formacja ta znajduje się po  lewej stronie drogi Krzeszów – Mieroszów i wyrasta samotnie pośrodku łąki. Diabelska maczuga powstała wskutek długiego procesu wietrzenia skały, a zbudowana jest z górnokredowych piaskowców. Pośrodku tej formy skalnej w 1913 roku umieszczono tablicę upamiętniającą tzw. Bitwę Narodów pod Lipskiem w 1813 roku. Maczuga ma wysokość ok. 7,5 metra i jest uznana za pomnik przyrody nieożywionej. Niegdyś uważano ją za stół ofiarny, a miejscowe legendy jej istnienie wiążą właśnie z działalnością diabła, który chcąc zniszczyć powstające w Krzeszowie opactwo cystersów znalazł w pobliskim paśmie górskim ogromny kamień, by nim zniszczyć budujący się kościół. Niestety diabeł przeliczył się z czasem i pozbawiony mocy, wraz z pierwszymi promieniami słońca upuścił kamień, który spadł na łąkę, na której pozostał do dziś.

W północnej części Parku Krajobrazowego „Łuk Mużakowa”, pomiędzy miejscowościami Trzebiel i Kamienica, leży pomnik przyrody nieożywionej „Diabelski Kamień” - granitowy głaz narzutowy o obwodzie 1350 cm przy wysokości 225 cm oraz wadze 25 ton. Obiekt znany jest również pod nazwą „Głaz Krabata”. Aby trafić do głazu, należy  w miejscowości Trzebiel , przed cmentarzem skręcić w lewo w asfaltową, a potem brukowaną drogę w kierunku miejscowości  Kamienica nad Nysą Łużycką, po której biegnie znakowany na niebiesko szlak turystyczny. Po ok. 300 m. od ostatnich zabudowań, po lewej stronie, na łące pod laskiem, kilka metrów od potoku Lanka, leży oznaczony tablicami olbrzymi głaz. Z nim też związana jest ciekawa legenda o diable, który chciał się zemścić na rodzinie młynarza, za to że przegnała go z młyna i nie pozwoliła ożenić się z ich córką. Gdy już chciał zrzucić ten ogromny głaz na młyn, usłyszał dzwony dobywające się z pobliskiego kościoła. Nie mogąc znieść tego dźwięku zatkał sobie uszy i głaz w ten sposób upadł w pobliżu rzeki zamiast na  młyn. Na kamieniu znajdują się widoczne zagłębienia i jak mówią miejscowi są to ślady pazurów diabła. Możliwe, że w epoce  przedchrześcijańskiej, kamień stanowił miejsce kultu okolicznych plemion.

Dobrodzień to kilkutysięczne miasto w województwie opolskim. Jego historia sięga epoki brązu o czym świadczą najstarsze znaleziska, których pochodzenie szacowane jest na lata 1450-1000 p.n.e. Pierwsze wzmianki o Dobrodzieniu pochodzą z 1267 r. Ówczesne miasto położone było przy śląsko-małopolskim szlaku handlowym. Przez lata Dobrodzień zmieniał swoją przynależność. Należał do Piastów, Hohenzollernów, Habsburgów, był własnością królów saskich, częścią państwa niemieckiego, a w końcu znalazł się w granicach Polski. To tutaj przenikały się różne kultury, a położenie i specyficzne warunki historyczno-geograficzne sprawiły, że w mieście w sposób szczególny rozwinęło się rzemiosło – głównie stolarstwo. To ono stało się synonimem miasta i motorem napędzającym gospodarkę. Dobrodzieńskie tradycje stolarskie mają blisko 200 lat. Dziś działa tu ponad 100 zakładów branży stolarskiej, głównie meblowej, a historyczne tradycje przenoszone są z pokolenia na pokolenie.

Dolina Białej Przemszy w Sławkowie to obszar o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Źródła Białej Przemszy znajdują się w okolicach Wolbromia skąd płynie ona na zachód, przez Pustynię Błędowską, a następnie w okolicy Dąbrowy Górniczej zmienia kierunek biegu na południowy, przepływa przez Sławków, by ostatecznie, na pograniczu Sosnowca i Mysłowic połączyć się z Czarną Przemszą tworząc rzekę Przemszę. Najbardziej malowniczy jest przełom rzeki określany mianem Szwajcarii Zagłębiowskiej – znajduje się pomiędzy Okradzionowem a dzielnicą Sławkowa zwaną Chwaliboskie. Warunki naturalne sprzyjają rozwojowi siedlisk licznych gatunków fauny i flory. W Dolinie Białej Przemszy w Sławkowie zaobserwowano około 950 gatunków roślin, w tym wielu chronionych i rzadkich np. mieczyk drobnolistny, który uważany jest za „prawdopodobnie wymarły” – Sławków to jedyne miejsce na świecie, w którym jeszcze występuje. Wśród przedstawicieli fauny wyróżnia się bóbr. Z uwagi na jego powszechne występowanie, Sławkowian niekiedy nazywało się i nazywa „Bobrorzami”. Promocji lokalnej przyrody służy Park Doliny Białej Przemszy, będący przestrzenią edukacyjno – rekreacyjną, ścieżki edukacyjne w okolicach kanału Walcowni oraz Centrum Edukacji Ekologicznej i kulturowej.

Dolina Górnej Narwi to jedna z najlepiej zachowanych w Polsce dolin łęgowych. Łączy Puszczę Białowieską z Narwiańskim Parkiem Narodowym i obejmuje odcinek rzeki od zbiornika Siemianówka do Suraża. Większość terenu pokryta jest przez zbiorowiska, których istnienie jest zależne od wylewów rzeki. Siedliska te uznawane są za najbardziej różnorodne biologicznie w strefie klimatu umiarkowanego. Liczne zakola, starorzecza i mokradła doliny stanowią doskonałe miejsce do bytowania dla wielu gatunków flory i fauny. Na terenie Doliny Górnej Narwi stwierdzono ponad 230 gatunków ptaków, w tym ok.150 lęgowych. Miejsce to jest jedną z najważniejszych w kraju ostoi dubelta, wodniczki, derkacza, zielonki i błotniaka łąkowego. Dzięki nieprzeciętnym walorom dolina należy do europejskiej sieci ochrony przyrody NATURA 2000. 

Dolina w polskich Tatrach Zachodnich, położona pomiędzy Doliną ku Dziurze a Doliną za Bramką. Dolina powstała w wyniku uskoku tektonicznego przecinającego w tym miejscu, poczynając od Żlebu Kirkora całe regle. Ma powierzchnię ok. 4 km² i długość 3 km. Józef Ignacy Kraszewski pisał o dolinie: "kraj milczenia i marzenia, a tak piękny". W górnej części doliny położona jest niewielka Polana Strążyska, na której znajdują się dwa szałasy, bufet i duży głaz nazwany przez dawnych turystów Sfinksem. Na polanie skrzyżowanie szlaków turystycznych. Nazwa polany, jak również doliny pochodzi od góralskich słów strąga oznaczających zagrodę do dojenia owiec. Dawniej była wypasana, wchodziła w skład Hali Strążyskiej.

Dolina Wodącej to bardzo urokliwy zakątek Jury, z licznie nagromadzonymi jaskiniami, ciągnący się na długości 3 km, pomiędzy Smoleniem z zamkiem, a Domaniewicami. Cechą charakterystyczną wyróżniającą tę dolinę spośród innych dolin jurajskich jest brak cieku wodnego. Przez Dolinę Wodącą prowadzą szlaki: czerwony Szlak Orlich Gniazd i niebieski Szlak Warowni Jurajskich. Dolinę rozpoczynają imponujące Zegarowe Skały stanowiące pomnik przyrody, przy dnie widać otwór Jaskini Zegar. Krąży związane z nią podanie ludowe z XIX w. jakoby w wigilię nocy świętojańskiej i Bożego Narodzenia jakiś zegar wydzwaniał w niej godziny. Dzięki temu podaniu jaskinia i skały, w których się znajduje zyskały swą nazwę. Kolejną atrakcją jest tu skała Biśnik, słynąca z cennych jaskiń. Znaleziono tu najstarsze w Polsce ślady bytności człowieka, według badań archeologicznych grotę zamieszkiwał człowiek już 500 tys. lat temu. Dalej na południe wznoszą się skały Grodzisko Chłopskie i Grodzisko Pańskie, w którym niegdyś miała istnieć fałszywa mennica.

Dom rodzinny – muzeum bł. Karoliny znajduje się w miejscowości Wał – Ruda. Jest to replika domu Kózków, odbudowana z autentycznych, zachowanych starych drewnianych ścian.  Obecnie mieści się tutaj muzeum i kaplica. Bezpośrednio z placu przed domem wchodzi się do pomieszczenia, które niegdyś zajmowała stajnia. Z tego pomieszczenia przechodzi się do dawnej izby mieszkalnej – muzeum wyposażonego w sprzęty i urządzenia z czasów bł. Karoliny. Na ścianach wiszą obrazy, a wśród nich wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy, na który patrzyła Karolina, kiedy rosyjski żołnierz wtargnął do domu wyciągając ją i ojca z izby. Obok domu mieści się zabytkowa stodoła, w której znajduje się wystawa multimedialna - ruchoma miniatura przedstawiająca wieś galicyjską za czasów bł. Karoliny. W pobliżu rozpoczyna się szlak męczeństwa prowadzący do pobliskiego lasu, gdzie szesnastoletnia Karolina Kózkówna została uprowadzona do przez rosyjskiego żołnierza. Tam, po heroicznej walce w obronie swojej godności i niewinności, zginęła śmiercią męczeńską 18 listopada 1914 r.

Dom Carla i Gerharta Hauptmannów został odrestaurowany i otwarty w 1994 roku jako oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. W muzeum zgromadzono eksponaty o charakterze biograficznym, a także portrety, książki i dokumenty związane z Carlem i Gerhartem Hauptmannami. Ponadto w muzeum tym mieści się stała ekspozycja poświęcona królestwu Ducha Gór. Na uwagę zasługują także zbiory i wyroby  huty szkła „Józefina” w Szklarskiej Porębie.  Ponadto na stałej wystawie eksponowane są także dolnośląskie meble ludowe. Sporą część ekspozycji poświęcono biografii patronów tejże placówki oraz ich znajomym. Stałe wystawy wzbogacone są o tematyczne galerie Gerhart Hauptmann, Carl Hauptmann, Stowarzyszenie Twórców św. Łukasza, a także Galeria Wlastimila Hofmana. Dziś Dom Carla i Gerharta Hauptmannów nadal pełni rolę centrum inspirującego ruch artystyczny w okolicy.

Dom Gotycki w Nowym Sączu - zwany także Domem Kanoniczym, ok. 1448 r., przystosowany dla potrzeb kanoników kolegiaty pw. św. Małgorzaty (aktualnie bazylika mniejsza) i przez nich do 1791 r. użytkowany. Murowany, częściowo oszkarpowany, złożony z dwóch bloków nakrytych osobnymi dachami, podpiwniczony, jednopiętrowy. Portale i obramienia okien późnogotyckie, renesansowe i barokowe. W latach 1958 - 1964 wnętrza obiektu zostały przebudowane i przeznaczone na cele muzealne. Dom Gotycki jest miejscem stałej ekspozycji dawnej sztuki z terenu Sądecczyzny i wystaw czasowych z dziedziny historii, kultury i sztuki. Wystawa stała: "Dawna sztuka Sądecczyzny", z tematami: "Sakralna sztuka cechowa XIV - XIX w." , "Zamek królewski w Nowym Sączu", "Sztuka ludowa XVIII - pocz. XX w.", "Sztuka dworska XVII - XIX w.". Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja sztuki cerkiewnej XV - XIXw. z zachodniołemkowskimi ikonami.

Dom Ludowy to „bukowiańska perła”, jeden z największych obiektów drewnianych w Polsce, wybudowany w latach 1928-32. Sercem tego miejsca jest mogąca pomieścić 200 osób, stylowa sala teatralna, którą zdobią ręcznie malowane na szkle żyrandole i kinkiety oraz rzeźbiona czterometrowa panorama Tatr. Scena to wnętrze dawnej góralskiej chałupy. Dodaje ona wyjątkowego klimatu, ciepła i specyfiki temu miejscu. W przyziemiu mieści się Szkoła Ginących Zawodów, Folkloru i Sztuki Ludowej (pracownie: malarstwa na szkle, ceramiki, snycerki) oraz piękna „świetlica”, gdzie odbywają się wystawy twórczości ludowej. Do najważniejszych wydarzeń tutaj organizowanych należą: „Góralski Karnawał”, „Sabałowe Bajania”, środowe sztuki teatralne w wykonaniu bukowiańskiego Amatorskiego Zespołu Teatralnego im. Józefa Pitoraka, „Małe Bajania”, „Dziadońcyne granie”, cykl wystaw „Dusza na dłoni”.

Prywatny dom modlitwy założony na początku XX wieku z inicjatywy majętnego kupca będzińskiego Chila Wienera w jego kamienicy, nazywanej kiedyś potocznie „Małym Będzinem” – obecnie ul. Potockiego 3. Nazwa pochodzi od ruchu „Mizrachi” (z hebr. Wschodni) – ortodoksyjnego odłamu syjonizmu. O związkach z ruchem syjonistycznym świadczy również malarska dekoracja ścienna. Program ikonograficzny malowideł skupia się wokół trzech wątków tematycznych: pejzażowych widoków Ziemi Świętej, symboli 12 plemion Izraela oraz znaków zodiaku. Polichromie przedstawiają miejsca i symbole szczególnie ważne dla judaizmu i syjonizmu, m.in. ul. Herzla w Tel Awiwie, uliczkę w Jaffie, grób Absaloma, grób Racheli, lampkę chanukową i menorę. Dom modlitwy Mizrachi jest jednym z siedmiu w Polsce, w którym zachował się prawie pełny cykl znaków zodiaku. Po II wojnie światowej urządzono w tym miejscu piwnicę. Polichromie zostały odkryte w 2004 r. dzięki wspomnieniom dawnych, żydowskich mieszkańców miasta. W latach 2010 – 2011 przeprowadzono renowację, która na nowo przywróciła blask pomieszczeniu. Polichromie zostały nagrodzone w konkursie na najlepszą modernizacje 2011 r. w kategorii obiektów sakralnych. Od kwietnia 2012 r. obiekt jest pod opieką Muzeum Zagłębia w Będzinie.

Dom Podcieniowy w Pyzdrach jest częścią Muzeum Ziemi Pyzdrskiej, które główną siedzibę ma nieopodal, w byłym klasztorze. Obiekt ten jest najstarszą budowlą miasta i usytuowany jest na pyzdrskim rynku. Wybudowany został w 1768 roku z drewna. Ma szczególną konstrukcję, nazywaną sumikowo – łątkową. Swoją nazwę zawdzięcza widocznym z daleka podcieniom, które wsparte są na czterech drewnianych słupach. W domu podcieniowym, organizowane są czasowe wystawy, spotkania czy wykłady. Na taką kulturalną działalność poświęcony jest parter budynku, natomiast w jego piwnicach znajduje się stała wystawa dotycząca przede wszystkim władców piastowskich, którzy mieli wpływ na rozwój tego miasta. Byli to przede wszystkim Przemysł II, Władysław Łokietek i Kazimierze Wielki.